ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման Սենատին է ներկայացրել Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանի նոր թեկնածությունը՝ Ռիչարդ Միլլզ, որը պրոֆեսիոնալ դիվանագետ է, աշխատել է տարբեր երկրներում՝ ինչպես արևելյան, այնպես էլ եվրոպական, իսկ նրա նշանակման վերջին երկիրը եղել է Բեյրութը, որտեղ աշխատում է 2012 թվականից՝ իհարկե, ոչ թե որպես դեսպան, այլ որպես փոխդեսպան:
Ռիչարդ Միլլզի թեկնածությունը ներկայացվել է Սենատ, ինչը նշանակում է, որ գործի է անցնելու հայկական լոբբին, որի համար Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանի թեկնածությունները հայկական խնդրի բարձրաձայնման ևս մեկ առիթ են, և հայկական լոբբին փորձում է հայամետ սենատորների միջոցով դեսպանների թեկնածուներից կորզել «ցեղասպանություն» բառը:
Ոչ մի կասկած չկա, հատկապես Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի ժամանակահատվածում, որ հայկական լոբբին սկսելու է այս խնդրով ճնշումը Սպիտակ տան և առաջարկած թեկնածուի վրա:
Ասել, որ այս ամենը կարևոր չէ, իհարկե՝ սխալ կլինի: Հայկական հարցի բարձրաձայնման առումով յուրաքանչյուր հարմար առիթի օգտագործումը կարևոր է: Դա մի քաղաքական կռվան է, որ Հայաստանն ու հայությունը պետք է կարողանան օգտագործել հարմար առիթներով, առավել ևս՝ այսօր, երբ այդ գործոնի հնարամիտ և օպտիմալ օգտագործումը կարող է անմիջական կապ ունենալ Հայաստանի անվտանգության խնդիրների հետ:
Սակայն Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանների նշանակման պրոցեդուրայի մասով մենք ամեն տարի բախվում ենք մի ցիկլի, որից դուրս գալ է հարկավոր: Հայաստանի նույն անվտանգության խնդիրները պահանջում են, հատկապես հայ-ամերիկյան հարաբերությունների մասով, որ մենք չլինենք նախապաշարումների և կարծրատիպերի գերի և չդառնանք մեկ խնդրի պատանդը՝ թեկուզ հենց հանուն այդ խնդրի, որովհետև անգամ այդ մեկ հարցի հետապնդման արդյունավետությունը պահանջում է բազում այլ հարցերում ադեկվատ արձագանքներ և անհրաժեշտ ծավալի ուշադրություն:
Խնդիրն այն է, որ Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանների թեկնածության քննարկումը կենտրոնանում է միայն Ցեղասպանության խնդրի վրա, դա դառնում է թեկնածությունների քննարկման առանցք, և որևէ այլ հարցի շուրջ հայկական հետաքրքրություն, շահերի ներկայացում, սպասարկում տեղի չի ունենում: Եվ սա այն դեպքում, երբ մենք աշխարհի հզորագույն երկրի հետ հարաբերություններում ունենք բազում այլ հարցեր՝ և ներքին, և արտաքին ոլորտներին, և անվտանգության խնդրի տարբեր բաղադրիչներին վերաբերող, որ պետք է կարողանանք հետապնդել, առաջ մղել, սպասարկել, ներկայացնել, բարձրաձայնել և դեսպանների թեման առիթ դարձնել այդ կապակցությամբ հայ-ամերիկյան թեկուզ անուղղակի քննարկումներ ծավալելու համար:
Հարցերի շրջանակը կարող է ներառել քաղաքականությունից մինչև տնտեսություն, տեխնոլոգիաներ, մշակույթ, որոնք ներկայիս ժամանակահատվածում ստացել են ռազմավարական նշանակություն:
Սակայն այս ամենի փոխարեն՝ ամբողջ ամերիկահայ ռեսուրսը կենտրոնանում է մեկ բառի վրա և, որպես կանոն, ոչինչ չի ստանում նաև այդ մասով, այսինքն՝ նույնիսկ այդ մեկ բառ կորզելու վրա կատարվող ռեսուրսային համակենտրոնացումը ըստ էության արդյունք չի տալիս, իսկ մյուս կարևորագույն հարցերը, որ պետք է տեղ ունենան հայ-ամերիկյան օրակարգում և պետք է լինեն ամերիկահայության ուշադրության կենտրոնում, մնում են անուշադրության մատնված, չձևակերպված, չբարձրաձայնված:
Այսպես՝ ամեն անգամ, երեք կամ չորս տարին մեկ, որքան ժամանակը մեկ որ կատարվում է Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանների ռոտացիան: Արդյունքը՝ զրոյական, դեսպանները գալիս են, գնում, մեկ բառի շուրջ ապարդյուն աղմուկը կրկնվում է, և մենք կանգնում ենք փակ շրջանի մեջտեղում:
Պետք է հուսալ, որ գոնե հերթական անգամ մենք փակ շրջանում չենք հայտնվի և համաչափ կբաշխվեն դեսպանի թեկնածության ընթացքում ծավալվող քննարկումներին ներգրավված հայկական ռեսուրսները, որից կշահի հայ-ամերիկյան հարաբերությունը, ոչ թե կառաջանա հերթական ապարդյուն և անիմաստ աղմուկը: Պետք է հուսալ, բայց արդյոք այդ հույսը կլինի՞ իրատեսական: