Ի տարբերություն տարիներ առաջ Հովիկ Աբրահամյանի արտասանած հայտնի մտքի, ոչ մի մտածող մարդ չի հերքի, որ քաղաքականությունը պետք է հիմնված լինի գաղափարների վրա, իհարկե հասարակությանը պետք է մատուցվեն համապարփակ և հնարավորինս հանգամանալից ծրագրեր, որոնք ոչ միայն խոստումներ պարունակեն և վարդագույն տեսլականներ, այլ նաև կոնկրետ գործողությունների նկարագրություններ, այսպես ասած` «ճանապարհային քարտեզ», որտեղ նշված կլինեն տրված խոստումների կամ ներկայացված տեսլականների իրականացման ճանապարհները և մեխանիզմները:
Բայց այդ ամենը ևս կարող է դառնալ ինքնանպատակ, այդ ամենը ևս կարող է դառնալ պարզ ձևականություն: Շատ դեպքերում նույնիսկ դառնում է: Շատ քաղաքական ուժեր ներկայացնում են հենց այդպիսի ծրագրեր, ներկայացնում են գաղափարներ, բայց հետո այդ ուժերի իրական գործողությունները բացարձակապես չեն տեղավորվում ներկայացված ծրագրի կամ գաղափարի շրջանակում:
Անցած տարիների ընթացքում Հայաստանը կարծես թե չի զգացել, և այժմ էլ չի զգում ծրագրի և գաղափարի պակաս: Նույնիսկ կար մի պահ, որ Հայաստանը մեկ շնչին բաժին ընկնող «երկիրը փրկելու ծրագրերի» քանակով առաջին տեղում էր աշխարհում, եթե Վրաստանը հիմա չի հասել ու անցել մեզ:
Հայաստանին ծրագիրն ու գաղափարը չէ, որ պակասում է, այլ որևէ ծրագիր և գաղափար իրապես կենսագործելու ցանկությունն ու կամքը: Այսինքն` իշխանությունն էլ ներկայացնում է լավ գաղափարներ, մանրամասն ծրագրեր, գրում է գեղեցիկ օրենքներ, սակայն այդ ամենը մնում է միայն թղթի վրա:
Իսկ այլընտրանքային որևէ ծրագիր և գաղափար, եթե սպառնում է հասարակության մոբիլիզացիայով և իշխանափոխությամբ, իր հետքն է ընդամենը թողնում ոստիկանական մահակի վրա առնվազն կամ էլ արյան տեսքով հետք է թողնում փողոցներում: Մինչդեռ մարդու իրավունքը, քաղաքացիական ազատությունները, բոլոր ոլորտներում հավասար մրցակցային պայմանները նույնպես գաղափար են, տարրական գաղափարներ, որոնք պետք են Հայաստանը տեղից շարժելու համար:
Բայց այդ տեղաշարժը խոչընդոտում են անձերը: Իհարկե, միարժեք սխալ է քաղաքականությունը դիտարկել «այս անձը լավն է, իսկ մյուսը վատն է սկզբունքով»: Իհարկե, չափորոշիչը պետք է լինի գաղափարն ու ծրագիրը: Բայց հենց դա է խնդիրը, որ Հայաստանում հնչած գաղափարներն ու ծրագրերը միշտ բախվում են անձի գործոնին, երբ անձն է ամեն ինչ որոշում` թույլ չտալով հասկանալ, թե արդյոք ինչքանով է կենսունակ այս կամ այն գաղափարը:
Հայաստանում դա անհնար է պարզել, որովհետև անձնական միջամտությունը 100 տոկոս է: Հետևաբար կենսունակ գաղափարն ու ծրագիրը չէ, որ պակասում է Հայաստանին, այլ գաղափար կամ ծրագիր կյանքի կոչելու ցանկությունը և կամքը, որից հետո միայն կերևա գաղափարի կամ ծրագրի կենսունակությունը: Եթե երկրում չի գործում օրենքը, եթե քաղաքական գործընթացները չեն ենթարկվում օրենքին, ապա մնացյալը ընդամենը խոսքեր են:
