Դժվար է պատկերացնել, որ Հայաստանի դեմ ագրեսիայի դեպքում ՀԱՊԿ-ը գործի Ադրբեջանի դեմ: Այս մասին «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասաց «Ամենօրյա հանդես» պարբերականի հոդվածագիր, ռուսաստանցի ռազմական փորձագետ Ալեքսանդր Գոլցը՝ անդրադառնալով Հայաստանի առջև ՀԱՊԿ-ի պարտավորություններին և ՀԱՊԿ-ի հասցեին հայաստանյան դժգոհություններին:
Նա նշեց, որ Հայաստանի վրա հարձակման, ռազմական ագրեսիայի դեպքում ՀԱՊԿ-ը պետք է արձագանքի: Սակայն, ըստ նրա, ներկայում ռուսական կողմն այնքան զբաղված է ուկրաինական զարգացումներով, որ հայ-ադրբեջանական սահմանի վրա տիրող իրավիճակի մասին որևէ մեկը որևէ բան չգիտի, և երկրորդ՝ ֆորմալ առումով, իհարկե, Հայաստանը պետք է պաշտոնապես դիմի ՀԱՊԿ-ի ղեկավարող մարմիններին, եթե ունի կարծր համոզմունքներ և ապացույցներ, որ իր դեմ ագրեսիա է իրականացվել:
«Իմ կարծիքով՝ եթե ադրբեջանական կողմից արձանագրված լիներ ռազմական ագրեսիայի ակնհայտ փաստ, հայկական կողմից դիմում կլիներ, բայց ՀԱՊԿ-ը սեփական նախաձեռնությամբ և կամքով չի կարող արձագանքել և պաշտպանական գործողություններ իրականացնել»,- նշեց Ալեքսանդր Գոլցը՝ շարունակելով, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորումը ներկայում ձեռնտու է Ռուսաստանին:
Նրա որակմամբ՝ Ռուսաստանի համար դա լուրջ հակամարտություն է, քանի որ Հայաստանը ՀԱՊԿ անդամ է և արդեն եվրասիական ինտեգրացիոն պրոյեկտներին միանալու շեմին է, մյուս կողմից՝ Ռուսաստանը չի ցանկանում փչացնել իր հարաբերություններն Ադրբեջանի հետ, որի հետ կապված է խորը կապերով, ամենատարբեր ոլորտներում: Ուստի, Գոլցի համոզմամբ, եթե ԼՂ հակամարտությունը կարգավորվի, ապա դա կթեթևացնի նաև Ռուսաստանի բեռը:
Հարցին՝ եթե իսկապես գրանցվի ագրեսիա Հայաստանի դեմ, և Հայաստանը դիմի ՀԱՊԿ ղեկավար մարմնին, ՀԱՊԿ-ը կգործի՞ Ադրբեջանի դեմ, եթե հաշվի առնենք ՀԱՊԿ որոշ անդամների, այդ թվում՝ Ռուսաստանի հարաբերություններն Ադրբեջանի հետ, մեր զրուցակիցը պատասխանեց՝ ռուսական ողջ դիվանագիտությունը կենտրոնացած է հենց այս ոլորտում, դիվանագիտության ողջ նպատակն է թույլ չտալ ագրեսիա, ռազմական գործողություններ, քանի որ եթե դա տեղի ունենա, ապա ֆորմալ կերպով Ռուսաստանը, ինչպես և ՀԱՊԿ այլ անդամներ, պետք է գործի ի պաշտպանություն Հայաստանի, ինչը նշանակում է գործել Ադրբեջանի դեմ:
«Սակայն, ինչպես մենք հասկանում ենք, դժվար է պատկերացնել, որ ՀԱՊԿ-ը կգործի Ադրբեջանի դեմ: Ուստի ես մտածում եմ, որ Ռուսաստանի գլխավոր խնդիրը Ադրբեջանին ռազմական գործողություններից ետ պահելն է»,- նշեց Ալեքսանդր Գոլցը:
Հիշեցնենք, որ ՀԱՊԿ-ին Հայաստանի անդամակցությունը ՀՀ անվտանգության ապահովման համակարգի հիմնական բաղադրիչներից մեկն է: Հավաքական անվտանգության մասին պայմանագիրը (Պայմանագիր) ստորագրվել է 1992թ. մայիսի 15-ին: Պայմանագիրը ստորագրած պետությունների թվում է նաև Հայաստանի Հանրապետությունը: Կազմակերպությանն անդամակցում են՝ Հայաստանի Հանրապետությունը, Բելառուսի Հանրապետությունը, Ռուսաստանի Դաշնությունը, Ղազախստանի Հանրապետությունը, Ղրղըզստանի Հանրապետությունը, Տաջիկստանի Հանրապետությունը և Ուզբեկստանի Հանրապետությունը: 1999թ.-ին Հայաստանը ստորագրեց նաև Պայմանագրի երկարաձգման մասին Արձանագրությունը:
2002թ.-ին Պայմանագիրը փոխակերպվեց Հավաքական անվտանգության մասին պայմանագրի կազմակերպության (Կազմակերպություն), որի գործունեության հիմնական հարթություններն են՝ անդամ պետությունների արտաքին քաղաքականության համադրումը, ռազմական ու ռազմատեխնիկական համագործակցությունը և ժամանակակից սպառնալիքներին ու մարտահրավերներին դիմակայումը:
