«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ԱԺ ՀՀԿ-ական պատգամավոր, ՀՀԿ փոխնախագահ Ռազմիկ Զոհրաբյանը:
– Պարոն Զոհրաբյան, Եվրասիական տնտեսական միությանը Հայաստանի անդամակցումը կարծես թե ձգձգվում է: ՀՀ իշխանությունները նախ հայտարարեցին, որ մի քանի տեխնիկական խնդիրներ կան, և դրանք լուծելու համար 2 շաբաթ է անհրաժեշտ: Այնուհետև նշվեց, որ մեր երկիրն այդ կազմակերպությանն անդամակցելու պայմանագիրը կստորագրի հուլիսի 1-ին: Այդ ժամկետն էլ անցավ, և երեկ արդեն Ղազախստանի արտգործնախարարը հայտարարեց, թե այդ կառույցին Հայաստանի անդամակցումը հնարավոր է հոկտեմբերին: Ո՞րն է խնդիրը, որ Հայաստանի անդամակցումը ձգձգվում է:
– Այնպես չէ, որ Հայաստանին չեն ուզում ընդունել Եվրասիական տնտեսական միություն: Կոնկրետ ժամկետ հայտնի չէ, բայց պայմանագիրն արդեն պատրաստ է, այն հասել է ԵՏՄ երկրների ղեկավարներին, և կարծում եմ, որ կստորագրվի:
– Այնուամենայնիվ ո՞րն է ձգձգման պատճառը:
– Հիմա գործընթաց է գնում Ադրբեջանին էլ ԵՏՄ ներգրավելու համար, բայց կարծես թե այդ երկիրը դեռևս մեծ պատրաստակամություն չի հայտնում և տարբեր էմոցիոնալ դրսևորումներ է ցուցաբերում: Դրանցից մեկն էլ մեր սահմանները գնդակոծելն ու լարվածություն ստեղծելն է, թե` տեսեք, մեզ ինչ-որ կառույց են հրավիրում, բայց մենք չենք շտապում: Այսինքն` ընդհանուր կոնցեպտի մեջ է մտնում այդ կառույցին նաև Ադրբեջանի ներգրավումը, որը դեռևս անորոշ է: Իսկ մենք առանձնապես դեմ էլ չենք, որ Ադրբեջանն էլ անդամակցի այդ կառույցին, բայց Ղարաբաղի հարցում, բնականաբար, կա մեր հստակ դիրքորոշումը, որ այն երկրորդ հայկական պետություն է: Բայց քանի որ Ղարաբաղը փոքր պետություն է, մենք նրա անվտագության երաշխավորն ենք, և մինչև այսօր որևէ մեկը չի կարող մեզ այդ դերից հեռու պահել:
– Այսինքն` ԵՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցության ձգձգման պատճառը Ադրբեջա՞նն է. Ռուսաստանը ցանկանում է նախ Ադրբեջանի՞ն ներգրավել այդ կառույց, ապա նոր՝ Հայաստանին:
– Կար մոտեցում, որ Ուկրաինային չթողնեն, որ ստորագրի Ասոցացման համաձայնագիրը, բայց այդ երկիրը ստորագրեց: Ստորագրեցին նաև Մոլդովան ու Վրաստանը: Եվ այդպիսով արևելյան գործընկերներից երեքը այն կողմն են, երեքը՝ Հայաստանը, Բելառուսը և Ադրբեջանը, այս կողմը: Հիմա ՌԴ-ն փորձում է այս երրորդ պետությանը՝ Ադրբեջանին էլ համոզել, բերել ԵՏՄ, որ հիսուն-հիսուն տարբերակը ստացվի: Բայց Ադրբեջանի խնդիրը դեռ չի ստացվում, և այս լարվածությունները կախված են դրանից: Բացի այդ` ՌԴ-ն Ուկրաինայի հետ մեծ խնդիրներ ունի: Կարելի է ասել, որ այդ երկրի հարավարևելյան հատվածում՝ Դոնեցկում, Լուգանսկում, որտեղ բնակչության մոտ 50 տոկոսը ռուս է, չհայտարարված պատերազմական վիճակ է:
– Եթե Ուկրաինայում այդ իրավիճակը երկար ձգվի, Ադրբեջանն էլ չցանկանա անդամակցել ԵՏՄ-ին, Հայաստանի անդամակցության հարցը պետք է ավելի՞ շատ ձգձգվի:
– Ես ուզում եմ ասել, որ այս իրավիճակում՝ պղտոր ջրում ձուկ բռնողներ են հայտնվում: ՌԴ-ն, փաստորեն, բավականին լարված վիճակում է, որքան էլ հզոր գերտերություն է: Եվ այս իրավիճակից դուրս գալու համար առաջին հերթին ուշադրությունը Հայաստանի վրա չի կենտրոնացված: ՌԴ-ն տարբեր խնդիրներ ունի: Մենք համաձայնել ենք մտնել այդ միություն, պայմանագիրը կա, կարծում եմ` ուշ թե շուտ կստորագրվի: Կստորագրվի նաև ԵՏՄ անդամ երեք երկրների ղեկավարների կողմից: Այդ պայմանագիրը նախ պետք է այդ երկրների խորհրդարաններում քննարկվի, հաստատվի, այնուհետև այդ երկրների նախագահները ստորագրեն: Մեզ մոտ էլ պետք է վավերացնենք:
– Այսինքն` երեք երկրների խորհրդարաններում այդ քննարկումների ու վավերացնելու գործընթացն էլ կարող է երկար տևել:
– Կարևորն այն է, որ մեր անվտանգությունը ապահովված լինի, և մեր բոլոր քայլերն ուղղված են երկրում կայունությունը և անվտանգությունը ապահովելուն:
– ՌԴ փոխվարչապետ Իգոր Շուվալովն անցած շաբաթ Սոչիում հայտարարել էր, որ Հայաստանը ԵՏՄ-ին անդամակցելու դեպքում Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության հետ խնդիրներ կունենա, տուգանքներ վճարելու հարց կառաջանա և այլն:
– Շատ հնարավոր է, որ ԱՀԿ-ն նման խնդիր դնի, բայց այս պահին դեռ նման հարց չկա: ՌԴ-ն էլ արդեն մի քանի տարի է, ինչ այդ կազմակերպության անդամ է: Կարծում եմ, որ այդ խնդիրները կկարգավորվեն: Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևի ընթերցած նամակը, թե Հայաստանը պետք է ՄՄ մտնի ՄԱԿ-ի կողմից ճանաչված սահմաններով, անիմաստ էր, դե իսկ ԱՀԿ-ն էլ սահամաններով չի զբաղվում: Կոնկրետ տնտեսական խնդիրներով է զբաղվում:
– Վրաստանը ստորագրեց Ասոցացման համաձայնագիրը և շուտով սկսելու է իր տնտեսական չափանիշները համապատասխանեցնել Եվրամիության տնտեսական գոտուն: Հայաստանը ԵՏՄ-ին անդամակցելու պարագայում այդ երկրի հետ հայտնվելու է տարբեր տնտեսական գոտում: Մինչդեռ մեր հիմնական ապրանքաշրջանառությունը տեղի է ունենում այդ երկրի տարածքում: Ձեզ չի՞ մտահոգում հարցը, որ այս դեպքում էլ տարանցիկ և այլ խնդիրներ ենք ունենալու, ինչը մեր տնտեսությունը դնելու է ծանր իրավիճակի առաջ:
– Մենք Վրաստանի հետ նորմալ հարաբերությունների մեջ եղել ենք, կանք և աշխատելու ենք լինել, որպեսզի կարողանանք նաև ձեր ասած խնդիրը լուծել: ՌԴ-ի հետ, ու ընդհանրապես արտաքին աշխարհի հետ մեր տնտեսական համագործակցությունը Վրաստանով է անցնում: Եվ ոչ միայն: Մենք զենքն էլ այդ երկրի տարածքով ենք ներկրում: Բնականաբար, մենք պետք է աշխատենք այդ երկրի հետ լավ հարաբերություններ ունենալ: Եվ կարծում եմ, որ մեր նորմալ հարաբերությունները կշարունակվեն: Կարող է տարանցիկ սակագների խնդիր առաջանա, բայց մենք կգտնենք փոխշահավետ համագործակցության եզրեր, կան նաև տնտեսական փոխշահավետ խնդիրներ: Մենք հիմա Եվրոպայի հետ էլ ունենք որոշակի տնտեսական հարաբերություններ, որոշ դեպքերում անգամ ցածր տուրքեր են մեզ համար սահմանել, և հուսով եմ, որ դրանք կշարունակվեն: Իսկ ԵՏՄ-ն Խորհրդային Միության երկաթե դարպասը չէ: Հեռանկարում կա նաև ազատ գոտիների ստեղծման հարցը: Փոխշահավետ համագործակցություն կարող ենք շարունակել:
– Ասում եք` Վրաստանի հետ փոխշահավետ համագործակցություն կձևավորվի: Այդ երկիրն ակնկալիք կարող է ունենալ Հայաստանից:
– Օրինակ` Օսեթիան և Աբխազիան Վրաստանից անջատվեցին, բայց մենք չվազեցինք նրանց պաշտպանելու և ճանաչելու որպես անկախ պետություններ: Կան նաև տնտեսական փոխշահավետ խնդիրներ:
– Իսկ հնարավո՞ր է, որ այս իրավիճակն այնքան ձգձգվի, որ Հայաստանը ԵՏՄ-ին չանդամակցի:
– Եթե չանդամակցենք, ողբերգություն չի լինի: Բայց ելնելով մեր անվտանգության խնդիրներից՝ ինքներս ենք համաձայնել համագործակցել ԵՏՄ հետ, որովհետև մենք ՀԱՊԿ անդամ ենք, մեր անվտանգությունը Ռուսաստանի հետ է կապված: Մենք անկախության օրերից ռազմական առումով ՌԴ հետ ենք եղել, նորմալ գներով մեր զենքը ձեռք ենք բերել: Համեմատության համար նշեմ, որ Ադրբեջանն ավելի բարձր գներով է ձեռք բերում: Այսօր Հայաստանի համար առաջին խնդիրը անվտանգությունն է:
