Վերադարձնելով օկուպացրած որոշ տարածքներ՝ Հայաստանը կկարգավորի ԼՂ հակամարտությունն ու կազատվի ռուսական ազդեցությունից: «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց 1976-1982թթ. Մոսկվայում Financial Times թերթի հատուկ թղթակից, 1982թ. The Wall Street Journal-ի՝ ԽՍՀՄ հարցերով փորձագետ, ներկայում Հադսոն համալսարանի ավագ գիտաշխատող, ԽՍՀՄ-ի և Ռուսաստանի հարցերով վերլուծաբան Դևիդ Սեթերը՝ անդրադառնալով Հայաստանի արտաքին քաղաքական ընտրությանն ու այլընտրանքի հնարավորություններին:
Նրա խոսքով՝ թեև վերջին տարիներին այդքան ինտենսիվ չի հետաքրքրվել ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացի նորություններով, բայց գիտի, որ Հայաստանի նկատմամբ Ռուսաստանի ազդեցության աղբյուրը Ադրբեջանի և Թուրքիայի կողմից Հայաստանի մեկուսացման իրավիճակը չէ, տնտեսական վատ վիճակը չէ, այլ ԼՂ հակամարտությունը: Նրա համոզմամբ՝ ամեն ինչ կախված է նրանից, թե ներկայում որքանով է հնարավոր կարգավորել այս հակամարտությունը:
«Եթե կարգավորումը լինի, ապա Ռուսաստանի աջակցությունը Հայաստանին չի լինի այդքան կարևոր, ինչպես հիմա. սա միակ բանն է, որը ես կարող եմ ասել այս մասին»,- ասաց նա:
Հարցին՝ Հայաստանը և՞ս տարածքով պետք է վճարի իր ազատության համար, ինչպես Վրաստանն ու Ուկրաինան, նա պատասխանեց, որ շատ վիճահարույց հարցեր կան այն տարածքների վերաբերյալ, որոնք Հայաստանը զբաղեցրել է, ուստի չի մտածում, որ համեմատությունը ճիշտ է:
«Հայաստանի օկուպացրած տարածքների վերաբերյալ շատ վիճահարույց հարցեր կան, դրանք են բանակցությունների բուն առարկան, ու փաստորեն ցանկացած խաղաղ կարգավորման գործընթաց ունենալու է տարածքների փոխանակման կամ վերադարձման պայման, թեև ես չգիտեմ, թե ամենավերջին գաղափարները որոնք են եղել:
Եթե վերցնենք Վրաստանն ու Ուկրաինան, ապա նրանք կորցրին տարածքներ, որոնք եղել են իրենց կազմում, երբ նրանք ԽՍՀՄ կազմում էին, իսկ ԼՂ-ի շուրջ տարածքները հայկական չեն եղել գոնե ԽՍՀՄ շրջանում, ուստի, ինչպես ես եմ հասկանում, ընդհանրապես այս հարցի կարգավորման տարբերակներից մեկն այն է, որ Հայաստանը վերադարձնի այդ տարածքների մի մասը»,- ասաց ամերիկացի վերլուծաբան Դևիդ Սեթթերը:
Վերջինս նաև ասաց, որ շատ բան կախված է ուկրաինական օրինակից, որովհետև Ուկրաինան, որպես ԽՍՀՄ երկրորդ հանրապետություն, հնարավորություն ունի լինելու լավ օրինակ: Սրա համար է, որ Ռուսաստանն, ըստ նրա, ցանկանում է խոչընդոտել Ուկրաինայում ժողովրդավարության հաստատմանը, որպեսզի նման օրինակից պաշտպանի ռուսաստանցիներին և նրանց, ովքեր ապրում են հետխորհրդային երկրներում, որպեսզի մարդիկ չտեսնեն այլընտրանք ավտորիտար համակարգերին, որոնք գոյություն ունեն Ռուսաստանում, Ղազախստանում և այլ հետխորհրդային երկրներում:
«Ճգնաժամի դրական ելքը կարող է դառնալ լավ օրինակ ողջ հետխորհրդային տարածաշրջանի, այդ թվում՝ Հայաստանի համար: Հայաստանն այդ օրինակի համար շատ հարմար թեկնածու է, թեև իր առանձնահատկություններն ունի: Այդ օրինակը վարակիչ է ու վտանգավոր Ռուսաստանի համար»,- ասաց նա:
Դևիդ Սեթերի հետ ամբողջական զրույցը՝ ավելի ուշ:
