Բրյուսելում այսօր ստորագրվել է Եվրամիության հետ Վրաստանի, Մոլդովայի և Ուկրաինայի Ասոցացման համաձայնագրերը: Շատերի համար այս արտահայտությունը գրեթե ոչինչ չի ասում կամ ասում է ընդամենը այն, ինչ հայաստանյան հասարակությանը մի քանի ամիս շարունակ փորձում էր ներշնչել եվրասիական քարոզչությունը՝ որ սա ընդամենը պարզունակ ընտրություն է Արևմուտքի և Ռուսաստանի միջև, որում երկու կողմն էլ ցանկանում են տվյալ սուբյեկտին տիրել իշխելու համար:
Իրականում Եվրամիության հետ ասոցիացիան կարևորագույն մի փաստաթուղթ-հնարավորություն է, որը տվյալ երկրին ընձեռում է զարգանալու, բարեփոխվելու, մոդեռնիզացվելու լայն հնարավորություններ: Հնարավորությունների օգտագործումն արդեն կախված է տվյալ երկրից: Այսինքն՝ ասոցացումը ինքնին հաջողություններ ու դրախտ չի խոստանում, նաև չի խոստանում, որ եվրոպացիներն են գալու և տվյալ երկրում դրախտ են կառուցելու: Նրանք պարզապես աջակցելու են շինարարներին, շինարարությանը: Աջակցելու են մտքով, մեխանիզմներով, գաղափարներով, ֆինանսապես, աջակցելու են քաղաքականապես, բարոյապես: Աջակցելու են նրանց, ովքեր պատրաստակամ և հաստատակամ են՝ զարգանալու, բարեփոխվելու, մոդեռնացվելու հարցում, ովքեր կամք են դրսևորելու ասոցացման թուղթը իրականություն դարձնելու հարցում: Բայց ամենակարևորը՝ հենց այդ պայմանագիրն է, փոխադարձ պայմանավորվածությունների և պարտավորությունների բավական բովանդակային և համապարփակ պայմանագիրը, որը, ըստ էության, անշրջելի է դարձնում շատ կարևոր և արժեքավոր բաներ՝ անորոշ, անհոդաբաշխ, վտանգավոր եվրասիամիությունների անշրջելիության փոխարեն:
Ահա այս տեսանկյունից երեք երկրների ստորագրությունը Եվրամիության հետ, ըստ էության, հավասարազոր է հետխորհրդային տարածքի մի հատվածում գրեթե հեղափոխական փոփոխությունների:
Մոլդովան, Ուկրաինան և Վրաստանը բացում են պատմական նոր շրջափուլ, ի հայտ են բերում տնտեսական, քաղաքական, հոգեբանական, իրավական նոր իրողություններ, նոր իրավիճակ, ձևավորում են նոր հարաբերությունների, զարգացման նոր վեկտորների մեկնակետ:
Թե ինչպիսին է լինելու այդ շրջափուլը՝ դժվար կլինի ասել: Մի բանում երևի կասկած չկա, ցավոք սրտի, որ ամեն ինչ հարթ և սահուն չի ընթանա ոչ միայն այդ երկրների, այլ նաև Արևելյան գործընկերության նրանց հարևաններից շատերի համար: Սակայն առանց Ասոցացման համաձայնագրի ընթացքը բոլորովին էլ ավելի հեշտ, հարթ և սահուն չէր լինելու: Փոխարենը Ասոցացման համաձայնագրով այդ ընթացքը ավելի պաշտպանված է իրավա-բարոյական և տնտեսա-քաղաքական տեսանկյունից:
Այս իմաստով հետխորհրդային տարածքում մենք կարող ենք իսկապես արձանագրել առնվազն մի շատ նկատելի և շոշափելի հատվածում կայսրության առաջին փլուզումից հետո անցումային շրջանի ավարտ և նոր շրջափուլի սկիզբ: Դա սկիզբ է անգամ նրանց համար, որոնք դեռևս կայսրության առաջին փլուզման ու երկրորդ միավորման արանքում են խարխափում, զորօրինակ՝ Հայաստանի:
Ի վերջո՝ ամեն մի նոր հնարավորություն, նոր իրավիճակ, որն անգամ քո կամքով ու ջանքով չի առաջացել, քաղաքականության մեջ կարող է դառնալ քո հաջողության հիմքը կամ ելակետը, եթե կա այդ հնարավորությունն առավելագույնս օգտագործելու կամք, իմաստնություն, համարձակություն:
