«Առաջին լրատվական»-ի «Ցավազրկող» հաղորդաշարը ներկայացնում է ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի փոխանցման ուղիներն ու բուժման մեթոդները:
Ի՞նչ է ՄԻԱՎ-ը
ՄԻԱՎ-ը մարդու իմունային անբավարարության վիրուսն է: Այն ախտահարում է մարդու իմունային համակարգի բջիջները՝ հանգեցնելով երկարատև քրոնիկ վարակիչ հիվանդության՝ ՄԻԱՎ վարակի:
Ի՞նչ է ՁԻԱՀ-ը
ՁԻԱՀ-ը ՄԻԱՎ վարակ հիվանդության զարգացման վերջնական փուլն է. ՁԻԱՀ՝ ձեռքբերովի իմունային անբավարարության համախտանիշ: ՁԻԱՀ-ը հասարակության ստվար զանգվածի հայտնի է ռուսալեզու տարբերակով՝ ՍՊԻԴ: Ըստ ՄԻԱՎ-ի կանխարգելման հանրապետական կենտրոնի տվյալների՝ Հայաստանում ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի դեպքերի արձանագրումը սկսվել է 1988 թվականից: Մինչև 2014 թ. Հայաստանի Հանրապետությունում գրանցվել է ՄԻԱՎ վարակի 1761 դեպք։ Առավելագույն թիվը նախորդ տարիների ընթացքում գրանցվել է 2013 թվականին՝ շուրջ 238 դեպք: Առավել մեծ է հաշվարկային թիվը՝ մոտ 3700, ինչը նշանակում է, որ վարակակիրների մի մասը տեղյալ չէ իր վարակված լինելու մասին:
ՄԻԱՎ-ի առկայության հաստատման համար անհրաժեշտ է անցնել ՄԻԱՎ-ի վերաբերյալ համապատասխան հետազոտություն, քանի որ ՄԻԱՎ-ը արտաքին դրսևորման հստակ ձև չունի:
ՄԻԱՎ-ից մինչև ՁԻԱՀ միջինում կարող է ընկած լինել 8-10 տարի: Այս տարիների ընթացքում մարդը կարող է չիմանալ իր վարակված լինելու մասին:
Այս վիրուսի փոխանցման ու չփոխանցման շուրջ հասարակության իրազեկվածության մակարդակը դեռևս բարձր չէ:
ՄԻԱՎ-ը կարող է փոխանցվել՝
1. սեռական ճանապարհով՝ առանց պահպանակի օգտագործման,
2. արյան միջոցով՝ արյան փոխներարկման, թմրամիջոցների ներարկման ժամանակ օգտագործված չախտահանված ներարկիչների միջոցով,
3. մորից երեխային՝ հղիության, ծննդաբերության, ինչպես նաև մայրական կաթի միջոցով։
ՄԻԱՎ-ը չի փոխանցվում՝
1. օդի՝ հազի, փռշտոցի միջոցով,
2. ջրի՝ լողաազաններից, ջրային տարածքներից համատեղ օգտվելիս,
3. սննդի միջոցով,
4. կենցաղային առարկաներից՝ սպասքից, համակարգչից, նաև սանհանգույցից օգտվելիս։
Վերջին տարիներին Հայաստանում թմրամիջոցների ներարկային օգտագործման միջոցով վարակման դեպքերի թիվը նվազել է 5 անգամ, իսկ հետերոսեքսուալ ճանապարհով վարակման դեպքերն աճել են 2,5 անգամ: Այսինքն՝ գերակշռողը դարձել է սեռական ճանապարհը: Ինչո՞վ է սա բացատրվում։
Հետաքրքիր է, որ սեռական ճանապարհով վարակվածների մոտ 95 տոկոսը վարակվում է ՌԴ-ում: Այստեղ մեծ է նաև իրազեկվածության պակասի դերն ու երբեմն նույնիսկ իմացածի չկիրառումը: Այսպիսով՝ 58 տոկոսը կազմում են միգրանտները, որոնք վարակվում են դրսում, իսկ 17 տոկոսը նրանց զուգընկերները, որոնք վարակվում են իրենց միգրանտ կողակիցներից:
Ցավոք, այս հիվանդությունը դեռևս վերջնական բուժման ենթակա չէ: Սակայն ներկայումս, ինչպես ամբողջ աշխարհում, Հայաստանում ևս կիրառվում է հակառետրովիրուսային բուժման եղանակը: Բացի հակառետրովիրուսային բուժումից, ՄԻԱՎ-ի կանխարգելման մեջ մեծ նշանակություն ունեցավ Արմենիկում դեղամիջոցի կիրառումը։ Այն սկսել է կիրառվել 1998 թվականից ի վեր:
Արմենիկում դեղամիջոցի կլինիկական փորձարկումներին մասնակցել են ինչպես հայեր, այնպես էլ օտարերկրյա փորձագետներ։ Ներկայումս դեղամիջոցի առավել արդյունավետ օգտագործման նպատակով հետազոտությունները շարունակվում են։ Նպատակը Արմենիկումի և հակառետրովիրուսային բուժման միաժամանակյա օգտագործումն է:
ՁԻԱՀ կարգավիճակով հղի կանաց համար չափազանց կարևոր է բուժումը։ Պետք չէ մտածել, որ ՁԻԱՀ-ը բնորոշ է միայն մարմնավաճառներին ու թմրամոլներին: ՄԻԱՎ վարակակիր կարող է լինել յուրաքանչյուրը՝ անկախ տարիքային, սեռային և կրոնական պատկանելությունից:
