Մեր զրուցակիցն է դերասան Աշոտ Ադամյանը:
– Պարոն Ադամյան, Facebook սոցիալական ցանցում մի միտք էիք ասում, ըստ որի` ընդդիմությունից իշխող վարչախումբը սովորեց միայն մի բան` «պայքար, պայքար մինչև վերջ»: Ի՞նչ կան տողերի տակ թաքնված, ի՞նչ հասկանալ:
– Կարծում եմ` բանաձևը շատ պարզ է. երբ մարդիկ ունենում են Սահմանադրություն, բայց չեն պահպանում այն, անդադար չոր գլխի նման պնդում են, որ եթե չես պահպանում, ապա դա հետևանք է նրա, որ չեն կարողանում, բայց, միևնույն է, ամուր կանգնիր հողի վրա և անդադար ասա, որ ճիշտ ես: Եթե իսկապես կառավարության և ժողովրդի` իրար հասկանալու խնդիր կա, և եթե կա այդ կամքը, ես չեմ հասկանում` ի՞նչը կարող է խանգարել այդ կամքի ճանապարհը հարթելու համար… կարծում եմ` միայն պնդաճակատությունը:
– Նկատի ունեք, եթե քաղաքական կամք լիներ, իսկապե՞ս որակական փոփոխություններ կտեսնեինք, իսկապե՞ս քաղաքական կամքի բացակայությունն է այսօրվա վիճակի դրսևորումը:
– Սա այլևս քաղաքական կամքի բացակայություն չէ: Այսօր արդեն խորապես բոլոր ուղղություններով, բոլոր ոլորտներում վիճակը ճգնաժամային է` լինի առողջապահություն, կրթություն, արդյունաբերություն, կրթություն, մշակույթ, արվեստ, բոլոր ուղղություններում ճգնաժամ է: Եվ այս դեպքում միայն կամքը քիչ է, պետք է գործնական քայլեր անել ամեն ինչն ուղղելու համար:
– Պարոն Ադամյան, սակայն վերջին օրերին Սերժ Սարգսյանը կարծես գործնական քայլեր է փորձում անել. խոսքը գյուղատնտեսության, դատական և ոստիկանական համակարգի առողջացման մասին է: Սրանք իրականո՞ւմ բարեփոխումների ճանապարհ են, թե՞ պարզապես հասարակական ճնշման տակ Սերժ Սարգսյանը նման հայտարարություններով է հանդես գալիս:
– Իհարկե ես չեմ կարող բացառել այն գործոնը, որ հասարակական ճնշման ազդեցություն կա այս ամենում, բայց գլխավորը կամքի դրսևորումն է… ի՞նչ է, նոր իմացա՞ք, որ պետք է կամք դրսևորել, երբ ձեռքը դնում էիք Սահմանադրության վրա, չէիք իմանո՞ւմ, որ դա այն տեղն է, որտեղ պետք է կամք դրսևորել: Այսօրվա իրենց քայլերն անկեղծ չեմ ընկալում, այսինքն` բերել- հասցնել այս վիճակին, հետո հայտարարություն անել, երկար ժամանակ խորացնել այդ ճգնաժամային իրավիճակը և հետո երկու ամսում փորձել դրանից դուրս գալ, մի քիչ հեքիաթ չէ՞: Սա կա՛մ հասարակական ճնշման տակ է, կա՛մ օգտագործվում է որպես տեխնոլոգիա, կա՛մ իրավիճակային հարց է: Այո՛, այդտեղ բոլոր գործոններն առկա են: Աշխատանք անելու, իսկապես նպատակին, պետականությանը ծառայեցնելու բոլոր օղակները կային, սրանք բոլորը Սահմանադրությամբ ամրագրված երևույթներ էին, և եթե կար այդ կամքը, պետք է դրսևորվեր:
– Պարոն Ադամյան, գանք Ձեր բնագավառ, վերջերս Կինոյի և թատրոնի ինստիտուտի ռեկտոր փոխեցինք, սա էլի ձև է առանց բովանդակությա՞ն:
– Սա նույն խնդիրն է, որովհետև ես կարծում եմ` ընդհանուր, ինստիտուցիոնալ իմաստով պետությունը, պետական համակարգը, գերատեսչական օղակները խարխլված են, և այս «կոսմետիկ» միջամտությունները որևէ բան չեն նշանակում, անգամ չեմ ուզում անդրադառնալ այդ փոքրիկ խնդիրներին, որովհետև արվեստի իրական պատկերը մենք այսօր բոլորս շատ լավ ճանաչում ենք և բոլորս այդ պատկերից շատ տխուր ենք:
– Արվեստի ո՞ր ճյուղերում են հիվանդ, արատավոր երևույթներն ավելի ակնառու:
– Արվեստում հիվանդ, արատավոր երևույթներ չկան միայն անհատական դաշտում, ասենք` նկարիչը, որը փակված է իր արվեստանոցում, նկարում է իր նկարը, գրողը, որ փակված է իր խցում, գրում է իր գիրքը, երաժիշտը, որը փակված է իր աշխատասենյակում, գրում է իր սիմֆոնիան կամ երաժշտությունը, անհատական դաշտում դա դրսևորվում է գիտելիքների ծանրության չափով, իսկ այն, ինչ սփռվում է հեռուստաեթերով և շոուբիզնեսներով, կատարյալ անգրագիտության մեջ է տեղավորվում` կլինի կինո, թատրոն, սերիալ, ինչ կուզեք…
– Հեռուստացույց հասցնո՞ւմ եք դիտել:
– Հեռուստացույց, իհարկե, չեմ դիտում, ունեմ նախընտրած մի քանի ալիք, որը դիտում եմ, բայց դրանք հայկական հեռուստատեսության հետ կապ չունեն: Իսկ հայկական հեռուստատեսություն չեմ դիտում, որովհետև գոյություն չունի, այն ինձ ոչինչ չի տալիս, ընդհակառակը` խանգարում է, ես երեխաներ ունեմ, որոնց ապագայի համար մտահոգվում եմ, աշխատում եմ այնպես անել, որ «ռաբիս» բառն անգամ չիմանա իմ երեխան:
– Բայց այս համատարած ռաբիսության մեջ հնարավո՞ր է արդյոք չիմանա:
– Անհատական պայմաններում, ինչպես ես ասացի, ամեն մեկը փակված անում է իր գործը, ամեն մեկը փակված իր տանը դաստիարակում է իր երեխային, սուղ վիճակում, առանձին-առանձին, դու ինքդ քեզ համար և քո երեխայի համար:
– Պարոն Ադամյան, Դուք հասարակական կյանքով միշտ հետաքրքրվում եք, մասնակից եք դրան, վերջին շրջանում ակտիվություն, հեղափոխական իրավիճակ նկատո՞ւմ եք արդյոք:
– Տեսեք, այդ իրավիճակը օդից չի ընկել մեզ վրա, այն հասունացել է, չէ՞ որ մենք վաղուց գիտենք, որ կա ճեղքվածք մեր երկրում, կա ճեղքված ազգային կառույցի, պետականության, դեռևս չկառուցված պետականության, և անդադար ուզում ենք պետություն կառուցել, չենք կարողանում: Իսկ առկա ճեղքվածքը, այս տրամադրությունները պետք չէ սա պատահականություն համարել, սա հետևանք է, հետևանք…
– Իսկ ճեղքվածքը ե՞րբ է առաջացել:
– Վաղուց, երբ սկսեցինք ինքներս մեզ խաբել, երբ ստեղծվեց մի համակարգ, որը ոչ թե երկրի և ժողովրդի ճակատագրով էր ավելի հետաքրքրված, այլ ինքնարտադրությամբ, ինքնաբավ լինելով, մի Ազգային ժողով, որն ընդունում է օրենքներ իր համար, ոչ թե ժողովրդի: Մենք բազմիցս ականատես ենք այն բանի, որ իրենք իրենց համար օրենքներ են ընդունում, հետո նոր բանից պարզվում է` այս օրենքը օգտակար չէ… եղբա՛յր, իսկ ուղեղներ բախելու ինստիտուտը ինչի՞ համար է տրված, կամ ընդհանրապես մտածելու ինստիտուտը: Էլի եմ կրկնում` այս ամբողջը հետևանքներ են, մեկ օրում չի լինում և հանկարծ չի լինում, հանկարծ լինում է երկրաշարժ Ճապոնիայում, բայց երկրի քաղաքական դաշտում հանկարծ ոչինչ չի լինում: Սրանք բոլորը ունեն պատճառահետևանքային կապեր:
– Ըստ էության կարո՞ղ ենք փաստել, որ չենք կարողացել հասկանալ, զգալ անկախությունը:
– Այն մեխանիզմը, որ դրված է մեզ վրա, ցույց է տալիս, որ սխալ կառուցված պետություն է, սխալ կառուցված համակարգ, նախարարությունները սխալ են գործում:
– Չստացվեց պետություն, նո՞րը պետք է ստեղծել:
– Մենք պետություն չենք հնարել: Դեռևս Պլատոնը ժամանակին ասում էր, որ պետությունը համակարգերի միասնություն է որոշակի տարածքում, ժողովուրդների միասնությունն է, որտեղ գործունեության բոլոր տեսակները ծնվում են փոխադարձ, փոխօգտակարության սկզբունքների հիման վրա, և որոնք ծառայում են տվյալ տարածքում ի նպաստ ժողովուրդների բագավաճման: Մենք այ սա չունենք, փոխարենն ունենք այն, ինչ ունենք, այսինքն` երկփեղկված, եռփեղկված իրավիճակ երկրում:
– Վերջին մի հարց, գնալո՞ւ եք հանրահավաք:
– Իհարկե, ես չեմ կորցրել հետաքրքրությունն իմ սեփական երկրի նկատմամբ:
