«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Ռուսաստանի արտաքին և պաշտպանության քաղաքականության խորհրդի նախագահության նախագահ, «Ռուսաստանը համաշխարհային քաղաքականության մեջ» ամսագրի գլխավոր խմբագիր Ֆյոդոր Լուկյանովը:
-Պարոն Լուկյանով, Հայաստանը պետք է միանար Մաքսային միությանը, սակայն հիմա պարզվում է, որ Հայաստանը պետք է միանա Եվրասիական միասնական տարածքին: Ինչով է պայմանավորված, ըստ Ձեզ, առաջնահերթությունների այս փոփոխությունը, և ինչո՞ւ է ՀՀ անդամակցության հարցը ձգձգվում: Գուցե դա կա՞պ ունի ԼՂ կարգավիճակի հետ:
-Լեռնային Ղարաբաղի հետ կապված խնդիր իսկապես գոյություն ունի: Բայց այն պատճառներից երևի թե 15-րդն է: Հիմնական պատճառն այն բանի, թե ինչու ՄՄ-ն դեռևս չի արագացնում ընդլայնման գործընթացը, այն է, որ եռյակի մեջ կան շատ չլուծված խնդիրներ, և որքան մոտենում է Եվրասիական տնտեսական միության համաձայնագրի ստորագրումն, այնքան այդ հարցն ավելի սուր է դառնում, քանի որ յուրաքանչյուր երկիր ջանում է ֆիքսել իր դիրքերը, ինչը բնական է: Հակասությունները բավական լուրջ բնույթ են կրում։ Բելառուսն ու Ղազախստանը պայքարում են իրենց առավելության համար, ճիշտ են անում, քանի որ դրանում է ինտեգրացիայի էությունը։ Ռուսաստանը գնում է զիջումների, կարճ ասած՝ բավական սուր փուլ է: Այս պահին ավելացնել ընդլայնման հարցը՝ նշանակում է ողջ գործընթացն ավելի խճճել, առավել ևս, որ Ռուսաստանն ունի մոտիվացիա՝ արագացնելու Հայաստանի ընդունումը՝ որպես գործընկերոջ, բայց այդպիսի ընկալում ո´չ Բելառուսը, ո´չ Ղազախստանը չունեն: Նրանց այս հարցը չի հետաքրքրում, հետաքրքրում են տնտեսական առավելությունները: Ուստի ես կարծում եմ, որ պետք է հասկանալ՝ այս ծրագրի ուղղությամբ խնդիրներ կան:
Ուկրաինական դեպքերը ուղիղ ազդեցություն չունեն, բայց բնական է, որ ստվերում են այս պրոյեկտների զարգացումը: Ինձ չի թվում, թե Հայաստանը պետք է այդքան շտապի ու պնդի արագ ինտեգրման հարցում, քանի որ ինտեգրումը, մենք հաճախ մոռանում ենք, միջազգային հարաբերությունների ամենաբարդ ձևն է: Այստեղ առանց պատրաստվածության անդամակցությունը ճիշտ չէ:
-Ի՞նչ կարգավիճակ կունենա ԼՂ-ն ՄՄ-ում: Երեկ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի ներկայացուցիչ Անտոն Ազարովն ասաց, որ ԼՂ հարցը նույնիսկ չի քննարկվել: Այսինքն՝ անցակե՞տ կդրվի Հայաստանի ու Լեռնային Ղարաբաղի միջև:
-Այդ հարցը հրապարակայնորեն քննարկվել չի կարող, քանի որ ՄՄ անդամ երկրները, այդ թվում՝ Ռուսաստանը, ճանաչում են Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը: Այստեղ պաշտոնական խոսակցություններն ավարտվում են: Ոչ պաշտոնական մակարդակում հարցը բարձրացվում է: Ես կարծում եմ, որ կլինի ֆորմալ սահման ՀՀ-ի ու ԼՂ-ի միջև, կլինի նաև ջենտլմենական համաձայնություն՝ «մենք փակում ենք մեր աչքերը այն հանգամանքի վրա, որ դե ֆակտո ԼՂ-ն մտնում է այդ տարածք»:
-Ուկրաինական դեպքերով պայմանավորված՝ Ռուսաստանը մեծ ծախսեր է ունենում, Ղրիմն է հավելյալ ծախս Ռուսաստանի համար: Այս պայմաններում Ռուսաստանը կարողանալո՞ւ է հաջողություն գրանցել ինտեգրացիոն պրոյեկտների դաշտում:
-Ուկրաինական դեպքերը, միանշանակորեն, ազդեցություն ունեցել են, բայց ամեն ինչ հակասական է: Կան ազդակներ, որոնք առաջ են մղում գործընթացը, կան ազդակներ, որոնք ետ են մղում գործընթացը: ՌԴ գործընկերների, այդ թվում՝ Ղազախստանի համար, շատ կարևոր է հասկանալ Մոսկվայի առաջնահերթություններն այսօր: Այսօր եվրասիական պրոյեկտներն այդքան առաջնահե՞րթ են ՌԴ-ի համար, թե՞ հիմա, օրինակ, առաջնահերթություն է դառնում միասնական ռուսական աշխարհի գաղափարը: Սա պարզաբանման կարիք ունի:
-Իսկ ի՞նչ է ենթադրում Ռուսական աշխարհ գաղափարը:
-Այս գաղափարը հիմնվում է այն խմբերի վրա, որոնք ՌԴ քաղաքացիներ են այլ երկրներում: Դա ոչ թե այդ տարածքների միացումն է Ռուսաստանին, Աստված մի արասցե, Ղրիմը հատուկ իրավիճակ էր, բայց եթե հիմնվի համաքաղաքացիների վրա, ապա սա փոխում է քաղաքականության ողջ համատեքստը:
Մեծ հաշվով, ես կասեի, որ Եվրասիական ինտեգրման վրա կանդրադառնա ոչ թե ուկրաինական ճգնաժամը, այլ այն, որ Արևմուտքի՝ ԵՄ-ի ու ԱՄՆ-ի դիրքորոշումն է փոխվել շատ հարցերի վերաբերյալ: Արևմուտքն արդեն հասկացել է, որ կան երկրներ, որոնց չի կարելի դնել սուր ընտրության առջև: Հնարավոր է, որ դա ինչ-որ կերպ խթանում է Եվրասիական ինտեգրումը:
Դա նաև Հայաստանին է վերաբերում, քանի որ նախկինում, երբ Հայաստանը հայտարարեց, թե պետք է միանա ՄՄ-ին, սկսեցին մինչև անգամ պատժել Հայաստանին, սակայն եվրոպացիները հիմա արդեն փափուկ են խոսում՝ ասելով, թե հնարավոր է նոր մոդելներ մշակել: ԵՄ-ն վերադառնում է դեպի իրականություն:
