ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահ Ջեյմս Ուորլիքը այսօր Կարնեգի հիմնադրամում ելույթը Ղարաբաղի հակամարտության լուծման ԱՄՆ քաղաքականության վերաբերյալ իրարամերժ մեկնաբանությունների առիթ է դարձել: Ըստ էության, տարբերակն ինքնին չի պարունակում առանձնապես նոր դրույթներ, քան այն, ինչ տարբեր մոդիֆիկացիաներով շոշափվել է վերջին տարիներին կարգավորման այս կամ այն ձևակերպման ներքո:
Վերջին շրջանում այնպիսի տպավորություն է, որ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացի շուրջ ինչ որ լուռ բան է հյուսվում:
Պետք է թերևս միանգամից նկատել, որ այդպիսի մտայնությունն առաջին անգամ չէ և կարգավորման գործընթացի տարիների ընթացքում մի քանի անգամ եղել է այդպիսի իրավիճակ, երբ թվացել է, որ ահա այս անգամ միջնորդները կամ առանձին միջնորդ երկիրը պինդ են բռնել կողմերի կոտոշներից ու ենթարկեցնելու են իրենց աշխարհաքաղաքական ծրագրերին: Բայց, ինչպես տեսնում ենք, ստատուս-քվոն շարունակում է պահպանվել: Դա իհարկե չի նշանակում, որ գործընթաց չկա, որ մրցակցություն չկա, որ ստատուս-քվոյի տակ տեղի չեն ունենում պրոցեսներ, որոնք կարող են ակատագրական նշանակություն ունենալ: Բայց դրանք եղել են, լինում են և լինելու են միշտ, քանի կա համաշխարհային քաղաքականությունը: Հարցն այստեղ այն է, թե արդյո՞ք դրա ներկայիս փուլում ղարաբաղյան հարցում կլինեն որոշակի շարժեր: Այդ առումով, բեկումնային զարգացումների վերաբերյալ ներկայիս սպասումները կարծես թե ժամանակավրեպ են, հապշտապ: Կան մի քանի գործոններ, որոնք խանգարում են Ղարաբաղյան հարցում որևէ էական փոփոխությանը միտված լուրջ գործընթացներ նախաձեռնելուն:
Ամեն ինչ այդքան պարզ չէ, որքան կարող է թվալ առաջին հայացքից: Այլապես հարցերը վաղուց էին լուծվել: Ինչքան էլ ընդդիմությունն ու իշխանությունը գնան փոխզիջման, միևնույն է, դա կարող է թուլացնել լարվածությունը ներքին սոցիալ-քաղաքական հարցերում, ոչ թե ղարաբաղյան խնդրում, եթե դրվի այն լուծելու հստակ պահանջ և փոխզիջումային տարբերակ: Իսկ Ադրբեջանում էլ Ալիևը թերևս հասկացել է, որ ի վերջո ամենասանձված թվացող հասարակությունները հանկարծ դառնում են ամենաանսանձը, իսկ միլիարդներ կուտակած մուբարաքներն ու քադաֆիները հայտնվում են կռախի առաջ: Այդ պայմաններում, ղարաբաղյան հարցը ներքաղաքական ցնցումների պատճառ կամ առիթ չդարձնելու համար նա կամ պետք է կատարյալ հաղթանակ ապահովի Ադրբեջանի համար, կամ գոնե առժամանակ պահի ստատուս-քվոն և բավարարվի բանակցային իմիտացիոն գործընթացներով:
Եթե այդ ամենին գումարվի նաև Իրանի գործոնը, որը մեղմ ասած դեմ է Ղարաբաղյան հարցում ստատուս-քվոյի փոփոխությանը և դա դիտում է իբրև իր անվտանգության սպառնալիք, ապա կարելի է պատկերացնել, թե ղարաբաղյանն ձեռք տալն ինչ խառնաշփոթ կարող է առաջացնել տարածաշրջանում: Ղարաբաղյան հարցում առնվազն մինչև առաջիկա տարում հազիվ թե լինեն կտրուկ փոփոխություններ: Դա իհարկե չի նշանակում, որ կարելի է ձեռքերը ծալել ու հանգիստ նստել: Պետությունների մրցակցությունն անշուշտ շարունակվում է, հետևաբար շարունակվում է նաև ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացը, առնվազն այդ մրցակցության շարունակության համատեքստում:
Հենց դրանով կարելի է պայմանավորել նաև ներկայումս տեղի ունեցող իրադարձություններն ու հայտարարությունները: Ի վերջո դրանք չեն կարող չլինել, հարցը չի կարող պաշտոնապես համարել սառեցված կամ փակված, անգամ եթե դե ֆակտո այդպիսին է: Վերջին հաշվով, կյանքը շարունակվում է և թելադրում իր կանոնները, որոնց շրջանակում էլ տեղի է ունենում պետությունների մրցակցությունը: Եվ այդ մրցակցության միջանկյալ արդյունքներն էլ պայմանավորում են համաշխարհային քաղաքականության բովանդակությունը: Իսկ Հայաստանի համար մրցակցության խնդիրը ներքին ժողովրդավարության, իրավականության և սահմանադրական կոնսենսուսի վրա ձևավորված պետության հարցն է: Դա է նաև ղարաբաղյան հարցում որևէ բան պահելու բանալին:
