Խորհրդարանում ԱԺ նախագահի թափուր պաշտոնի համար ՀՀԿ-ական Գալուստ Սահակյանի թեկնածության քվեարկության պատկերը հասարակական քննարկումներում կրկին սրեց ԲՀԿ-ի, այսպես ասած, ընդդիմություն լինել-չլինելու հարցը:
Կրկին սկսեցին քննարկումներ, գնահատականներ, բանավեճեր, փոխադարձ կսմիթներ: Ընդ որում` այդ ամենում հնչում են միանգամայն ռացիոնալ, հասարակական շահերի տեսանկյունից օգտավետ գնահատականներ, եզրահանգումներ: Սակայն ընդհանուր առմամբ ակնհայտ է, որ հասարակությունը հերթական անգամ հայտնվում է ծուղակում, այն ծուղակում, որը թարմ պահելու համար էլ իրականում հրահրվում են նման քննարկումների, բանավեճերի և գնահատականների առիթները՝ ԲՀԿ-ի ընդդիմություն, այլընտրանք կամ իշխանություն լինել-չլինելու վերաբերյալ:
Այս քննարկումներն են, որ իշխանական համակարգին հնարավորություն են տալիս կենսունակ պահել այն մոդելը, որն ակնհայտորեն գործարկվում է 2008 թվականի նախագահական ընտրություններից հետո: Այս մոդելի էությունն այն է, որ քաղաքական համակարգը լոկալիզացվում է, հասարակությունը մեկուսացվում է այդ համակարգից, սակայն որպեսզի իրեն զգա համակարգի մաս, հասարակությանը հարկավոր է պարբերաբար տալ թեժ բանավեճերի, այսպես ասած` արհեստական դիսկուրսի առիթներ:
Որովհետև եթե հանրությունը լիովին դուրս մնա լոկալիզացված քաղաքական դաշտից, որտեղ իշխանությունն էլ, ընդդիմությունն էլ ըստ էության միևնույն ճաշի տարբեր համեմունքներն են, ապա կարող է և սկսել ինքնակազմակերպման առավել արդյունավետ շարժում և իշխանական համակարգին դնել հակաքայլեր մշակելու անհրաժեշտության առաջ: Իսկ այսօր իշխանությունները չունեն այդ հակաքայլերի անհրաժեշտությունը, չունեն մի պարզ պատճառով: Լոկալիզացված քաղաքական համակարգի պայմաններում, իշխանությունները գործում են իրենց, այսպես ասած, ամենօրյա ռեժիմով:
Այսինքն` այն հարցերը, որ այսօր, օրինակ, լուծում են ԲՀԿ-ն ու ՀՀԿ-ն, կամ Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը, կամ Ծառուկյանն ու Սարգսյանը, կամ որևէ մեկը Տիգրան Սարգսյանի հետ, Հովիկ Աբրահամյանը որևէ մեկի հետ և այլն, ներգրավելով նաև ՀԱԿ-ին, ՀՅԴ-ին ու «Ժառանգությանը», իրականում իշխանական առօրյայի անխուսափելի հարցեր էին լինելու՝ մի քիչ ավելի, մի քիչ պակաս սրությամբ: Այդ հարցերը, որոնց հիմքում բացառապես տնտեսական շահերն են և մնացյալ ամեն ինչ ածանցվում է դրան, այս ուժերը միմյանց հետ այս կամ այն սրությամբ և հնչեղությամբ ունենալու էին միևնույն համակարգի ամենօրյա գործունեության ծիրում և ստիպված էին լինելու պարբերաբար կարգավորել դրանք իրենց հատուկ, իրենց ձեռքի տակ եղած մեխանիզմներով:
Այսօր, սակայն, այս ամենը շարունակվում է արդեն քաղաքական փաթեթավորմամբ, քաղաքական «ֆուտլյարով»՝ իշխանություն-ընդդիմություն կամ իշխանություն-ոչ իշխանություն բաժանումներով: Այսինքն` իշխանության համակարգի կենսագործունեության բնույթն ըստ էության չի փոխվել, փոխվել է ֆորմատը, որն էլ հասարակությանը մեկուսացրել է, միևնույն ժամանակ իր փոփոխության՝ ձևի և ոճի շնորհիվ կախված պահելով և ստիպելով ժամանակ առ ժամանակ ներգրավվել ինչ-որ «դիսկուրսում»:
ԱԺ նախագահի ընտրությունները հասարակությանը պահելու առիթներից կամ լծակներից մեկը դարձան: Ու ինչպես երևում է, հանրությունն անընդհատ հայտնվում է այդ ծուղակում, տրվում է այդ քննարկումներին, հակադարձ ուժով մշտապես հնարավորություն տալով իշխանություններին խաղարկել այդ քարտը և այդպես էլ մնալ առօրյա կենսագործունեության ոլորտում, որից մի պահ ստիպված էին դուրս գալ 2008 թվականին, սակայն մեկ-երկու տարի անց արագորեն կարողացան վերադառնալ և ամփոփվել:
Հանրությունն այդ իրավիճակում ունի մեկ «դիսկուրսի» կարիք՝ ինչպես ինքնակազմակերպվել, ինչ նոր մեխանիզմներ և մոդելներ նախագծել ու ձեռնամուխ լինել իրականացմանը, որպեսզի նախ այլևս հնարավոր լինի խուսափել ծուղակներում պարբերաբար հայտնվելուց, հետո հնարավոր լինի իշխանություններին հակադրել խնդիրներ, այսպես ասած` թելադրել առաջադրանքներ, լուծում պահանջող հարցադրումներ, որոնք տնտեսական շահի վրա չեն հենված և պահանջում են լուծման այլ հենակետեր` ստիպելով իշխանություններին խնդիրները դիտարկելու և արձագանքելու համար, եթե ոչ լուծելու, ապա գոնե արձագանքելու համար դուրս գալ առօրյա կենսագործունեության ավանդական մեխանիզմից, այլ կերպ ասած՝ միմյանց հետ հարցեր լուծելու փորձված և աշխատող շրջանակից:
Այդ շրջանակում, հասարակությունն անելիք չունի: Այդ շրջանակում հասարակությունը կարող է անվերջ մերկացնել շրջանակի սուբյեկտների դեմքերը, սակայն դա չունի որևէ գործնական արդյունք, որովհետև այլևս ժամանակավրեպ զբաղմունք է՝ անգամ «բարոյական հաղթանակի» այլևս չձգող: Հանրությունը կկարողանա՞ ձևավորել «ֆուտլյարից» դուրս իրական քաղաքական առօրյա, թե՞ ոչ: Դա է խնդիրը:
Լուսանկարը՝ Photolure-ի
