Երեկ Մինսկում կայացավ Մաքսային միության և Միացյալ տնտեսական տարածքի ղեկավար մարմնի՝ Եվրասիական բարձրագույն տնտեսական խորհրդի նիստը, որին մասնակցեցին Ռուսաստանի, Ղազախստանի և Բելառուսի նախագահները: Նիստի օրակարգում երկու հարց էր ամրագրված՝ Եվրասիական տնտեսական միության մասին համաձայնագրի ընդունում և ՄՄ նոր անդամների ընդունում: Սակայն ինչպես պարզ դարձավ նիստից հետո, օրակարգի գլխավոր թեման Լուկաշենկոյի պահանջներն էին և ՄՄ երկրների միջև տարաձայնությունները:
Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն խորհրդի նիստի ժամանակ առաջարկել է հետաձգել ԵվրԱզԷՍ-ի ստեղծումը տասը տարով: Ըստ նրա՝ առնվազն տարօրինակ են հնչում պարտավորությունների իրագործումը 10 տարի անց՝ մինչև 2025 թ. իրագործելու մասին նորարական առաջարկները: Նրա հիմնական պահանջները վերաբերում էին Եվրասիական միությունում նավթի վաճառքի սահմանափակումներին և մաքսատուրքերին: Լուկաշենկոն պահանջում է, որպեսզի վերացվի ռուսական նավթից արտադրվող նավթամթերքի համար տուրքի գանձումը:
Նիստից հետո Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողվի կոլեգիայի նախագահ Վիկտոր Խրիստենկոն երկու հարցի վերաբերյալ էլ հայտարարություն է արել՝ վստահեցնելով, որ ԵվրԱզԷՍ-ի ստեղծման շուրջ ՄՄ անդամ երկրների միջև առկա բոլոր տարաձայնությունները հարթվել են։ Ինչ վերաբերում է Հայաստանի անդամակցությանը, ապա հանձնարարվել է մինչև հունիսի 1-ը Գերագույն խորհրդի նիստի քննարկմանը ներկայացնել Հայաստանի՝ Մաքսային միությանը և Եվրասիական տնտեսական տարածությանը միանալու նախագիծը: Ռուսաստանի նախագահը Եվրասիական Բարձրագույն խորհրդի նիստից հետո ևս հայտարարել է, որ Եվրասիական տնտեսական միության մասին պայմանագիրը կստորագրվի մայիսի 29-ին:
Խրիստենկոն նաև նշել էր, թե Լուկաշենկոյին չի հաջողվել համոզել Ռուսաստանի և Ղազախստանի նախագահներին, ուստի կարելի է ենթադրել, որ Լուկաշենկոյի բարձրացրած հարցի վերաբերյալ բանավեճը մնում է: Հայաստանի անդամակցության առնչությամբ ևս ամեն ինչ պարզ չէ, եթե հիշենք, որ ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարի նախկին պաշտոնակատար Վահրամ Ավանեսյանն ասել էր, թե ապրիլի 29-ին ՀՀ-ն կստորագրի ՄՄ-ին միանալու փաստաթուղթը, ապա հաջորդ օրը հստակեցրել, թե հնարավոր է՝ Հայաստանը չստորագրի Մաքսային միությանն անդամակցելու փաստաթուղթը, այլ միանգամից ստորագրի Եվրասիական տնտեսական միությանը միանալու պայմանագիրը: Սակայն, ինչպես երևում է, ինչ-որ հարցեր Հայաստանի անդամակցության ժամկետների վերաբերյալ փոփոխվել էին, և նախկին նախարարը շփոթության մեջ էր ընկել՝ սխալ տեղեկություն տարածելով:
«Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում «Ռուսաստանը գլոբալ քաղաքականությունում» ամսագրի գլխավոր խմբագիր Ֆյոդոր Լուկյանովն անդրադարձավ նիստի արդյունքներին: Նա նշեց, թե ակնհայտ է, որ Մաքսային միությունում լուրջ ներքին տարաձայնություններ ու խնդիրներ կան, որոնք պետք է որ լուծվեն՝ համաձայն համագործակցության որոշակի սկզբունքների: Ըստ նրա՝ Բելառուսը շարունակում է պնդել, թե անհրաժեշտ է իրագործել բոլոր պարտավորությունները և ուժի մեջ մտցնել բոլոր պայմանավորվածությունները նավթամթերքի տուրքի վերաբերյալ, իսկ Ռուսաստանը փորձում է պահպանել իր տնտեսական շահերը: «Ես կարծում եմ, որ մինչև մայիսի վերջը շատ փորձեր են լինելու համաձայնեցման ուղղությամբ, բայց սկզբունքորեն ինձ թվում է, որ այլընտրանք չկա, եթե մասնակից երկրները հասկանում են, որ այլ տեղ չունեն գնալու, այնպես որ, որոշակի զիջում և համաձայնություն կլինի այս հարցի առնչությամբ»,- ասաց նա:
Ինչ վերաբերում է Հայաստանի անդամակցությանը և խոսակցություններին, թե այն խոչընդոտվում է Ադրբեջանի կողմից, Լուկյանովն ասաց, որ Հայաստանում բավական ուռճացված տպավորություն կա այն մասին, որ Ադրբեջանը խոչընդոտում է Հայաստանի ՄՄ-ին անդամակցության գործընթացին: Նա նշեց, որ, բնականաբար, Ղազախստանն ու Բելառուսն ունեն իրենց հարաբերություններն Ադրբեջանի հետ և պատրաստ են լսել ու հիմք ընդունել ադրբեջանական կողմի դիրքորոշումը:
«Բայց ես չեմ կարծում, որ այդ հարցն առաջնային է: Հասկանալի է, որ հետաքրքրությունների հիերարխիայի տեսանկյունից Ռուսաստանի համար ՄՄ ընդլայնումը ավելի էական կարևորություն ունի, քան Բելառուսի և Ղազախստանի համար, և Ռուսաստանն ունի հեղինակության պատկերացում և աշխարհաքաղաքականության պատկերացում, իսկ Բելառուսն ու Ղազախստանը չունեն տնտեսական օգուտներ այս անդամակցությունից, ուստի ինչու շտապել Հայաստանի հարցում այն դեպքում, երբ կա ռացիոնալ փաստարկ, որ քանի դեռ չեն որոշվել ներքին խնդիրները, պետք չէ ընդլայնվել:
Կա, ի վերջո, ԵՄ-ի ոչ այնքան դրական օրինակը, որը ցույց է տալիս, որ արագացված ընդլայնումը հետագայում բավական ծանր բեռ է դառնում ողջ նախագծի համար: Այնպես որ, այս իմաստով իրենց քաղաքականությունը նույնիսկ արդարացված է: Թե որքանով է ազդում Ադրբեջանը՝ կարծում եմ, որ ինչ-որ իմաստով ազդում է, բայց իրականում կարծում եմ, որ բուն խնդիրը դա չէ»,- ասաց նա:
Եզրափակելով՝ Լուկյանովը նշեց, որ Հայաստանը կանդամակցի Մաքսային միությանը, թեև հիմա շատ հարցեր կան խոչընդոտող, իսկ ընդհանրապես Եվրասիական տնտեսական միության հեռանկարները ուկրաինական զարգացումներրից և Ղրիմից հետո բարդանում են, միության ձևավորումը բարդանում է, քանի որ շատ խոչընդոտող հանգամանքներ են ի հայտ գալիս:
