Շատերն են ասում, որ հենց սկզբից էլ պարզ էր, որ Հայ ազգային կոնգրեսի առաջադրած 15 պահանջները իշխանությունը չի կատարելու: Ինչ խոսք, այդ շատերն իսկապես իրավացի են: Համենայնդեպս, շատ քիչ է հավանականությունը, որ այդ պահանջները կարող են կատարվել:
Հետևաբար հարց է առաջանում` ինչո՞ւ առաջադրել պահանջներ, որոնք ինքդ էլ գիտես, ոչ չեն կատարվելու: Նախ` քաղաքականությունը այն չէ, երբ անում ես բաներ, որոնց ելքի կամ արդյունքի հարցում ունես 100 կամ 90 տոկոս համոզվածություն: Երբ որևէ քայլ անում ես նախապես ունենալով այդպիսի համոզվածություն, ապա դա ոչ թե քաղաքական գործունեություն է, այլ առևտուր` երբ կա կոնկրետ ապրանք և այն ունի կոնկրետ գին. տալիս են` տալիս ես, չեն տալիս` պահում ես քեզ:
Շատերը, թերևս, շատ վերապահումներ ունեն Հայ ազգային կոնգրեսի քաղաքականության վերաբերյալ, ընդ որում` շատերը գուցե ունեն արդարացի վերապահումներ, բայց Կոնգրեսը քաղաքականություն, ոչ թե առևտուր անող ուժ է: Եթե Հայ ազգային կոնգրեսը լիներ առևտուր անող ուժ, ապա նա վաղուց էր առևտրի մեջ մտել իշխանության հետ և ստանալով իր դիվիդենտները` հիմա վայելում էր դրանք: Քաղաքականությունն ու առևտուրը տարբեր բաներ են, և հարկ է զանազանել դրանք: Կոնգրեսն առևտրի առաջարկ չէ, որ անում է իշխանությանը: Կոնգրեսը քաղաքական առաջարկ է անում:
Իսկ այդ դեպքում արդեն ապրանքի «գինը» ոչ թե կողմերն են որոշում` «վաճառողն» ու «գնորդը», այլ որոշում է իրավիճակը: Ընդ որում` իրավիճակն է որոշում ոչ միայն «գինը», այլ նաև թե ով է «գնորդը» ու «վաճառողը»: Հետևաբար Կոնգրեսի առաջարկները պետք է դիտարկել իրավիճակի համատեքստում: Երբ այդ լույսի ներքո ենք նայում դրանց, ապա պարզ է դառնում, որ եթե ոչ բացառապես բոլոր 15 դրույթներով, ապա առանցքային հարցերի առումով Հայ ազգային կոնգրեսը ներկայացնում է հասարակական-քաղաքական քննարկումների և հնարավոր զարգացումների մի մոդել, որի առումով կարևորը ոչ այնքան այն է, թե կոնկրետ ժամկետում ինչ պատասխան կտա իշխանությունը, այլ այն, թե այդ մոդելը ինչ արձագանքներ կառաջացնի հասարակական-քաղաքական դաշտի սուբյեկտների մոտ: Այլ կերպ ասած` Կոնգրեսը օրակարգ է առաջարկում, ոչ թե ինչ-որ պահանջագիր կամ վերջնագիր:
Օրակարգ է առաջարկում բոլոր այն ուժերին ու խմբերին, որոնք շահագրգռված են Հայաստանը ներկայիս ծանրագույն վիճակից հանելու հարցում: Եվ այսօր ներկայացվածը դիտարկել միայն այն համատեքստում, թե կընդունի՞ արդյոք իշխանությունը, թե՞ չի ընդունի` ըստ էության շատ նեղ պրիզմա է և համարժեք չէ խնդիրների այն լայն ճակատին, որ կա այսօր Հայաստանում:
Առաջարկված օրակարգի առանձնահատկությունն այն է, որ դա չընդունելը լինելու է չընդունողների խնդիրը, քանի որ այդ դեպքում նրանք կա՛մ դուրս են մնալու օրակարգ-համակարգի ծիրից, կա՛մ ստիպված են լինելու առաջարկել իրենցը և փորձել դրա շուրջ հավաքել և կենտրոնացնել հասարակությանը: Իսկ այդ դեպքում հասարակությունն արդեն կընտրի, թե ում օրակարգ-համակարգի հետ է փորձում ապագա հույսեր կապել:
Այսինքն` Կոնգրեսի 15 դրույթները քաղաքական ուժերին կամ թիմերին և առաջին հերթին իշխանությանը դնում են անխուսափելի մրցակցության փաստի առաջ` պարտադրելով որոշակի ընտրություն կատարել ու նաև ընտրության հնարավորություն տալով հասարակությանը: Մի՞թե դա յուրօրինակ արտահերթ ընտրություն չէ:
