The Economist պարբերականը հոդված է հրապարակել ղարաբաղյան հակամարտության ներկայիս վիճակի մասին, որում փորձ է արվում գտնել պատերազմի վերսկսման մասին հարցի պատասխանը:
«Շաբաթ օրը հանդիպել են հակամարտող երկրների նախագահները՝ ՌԴ նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի ներկայությամբ: Արվել են որոշ դրական հայտարարություններ, կողմերը հակասությունները խաղաղ լուծելու և անցած տարվա հոկտեմբերին համաձայնեցված՝ ռազմագերիների փոխանակման պատրաստակամություն են հայտնել: Նաև պայմանավորվել են հետաքննել հրադադարի ռեժիմի խախտման բոլոր դեպքերը:
Այս միջոցները կարող են վերականգնել վստահությունը: Հաճախ «սառեցված» բնորոշվող հակամարտությունը թեժանում է: Միջազգային ճգնաժամային խմբի վերջին զեկույցի համաձայն, հրադադարի ռեժիմի խախտումների քանակն անցած տարվա համեմատ ավելացել է 53 տոկոսով, 25 զինվորական է զոհվել: Սոչիի հանդիպումից մի քանի ժամ առաջ հաղորդվեց հայ զինվորի` ադրբեջանցի դիպուկահարի կողմից սպանվելու մասին: 1994-ից մինչ օրս ավելի քան 3000 մարդ է զոհվել զինված ուժերի շփման գծում:
Երկու երկրները ակտիվացրել են իրենց ռազմատենչ հռետորությունը: Իլհամ Ալիևը 2010-ին 9 անգամ սպառնացել է վերսկսել պատերազմը և այս տարի ևս կարծես չի պատրաստվում նվազեցնել քանակը: Նրա հայ գործընկեր Սերժ Սարգսյանը ամեն անգամ պատրաստակամություն է հայտնել հետ մղել ցանկացած հարձակում, իսկ երկու երկրներում անցկացվող զորավարժությունները ցույց են տալիս, որ հայտարարությունները դատարկաբանություն չեն:
Նավթով հարուստ Ադրբեջանի ռազմական ծախսերը 2003-ից սկսած տարեկան 50 տոկոսով աճում են: Այս տարվա պետական ծախսերի մեկ հինգերորդը ուղղվելու է ռազմական կարիքներին, ինչն ավելի շատ է, քան ողջ հայկական բյուջեն: Սակայն Հայաստանը ևս ավելացրել է իր սպառազինությունների քանակը ռուս ընկերների օգնությամբ:
Երկու երկրներում ամենատարածված մոտեցումը «չներելն» է՝ հաշվի առնելով անցյալի անարդարությունները: Ադրբեջանում այս տարի նշել են «Խոջալուի ցեղասպանության» 19-րդ, իսկ հայերը՝ Սումգայիթի ջարդերի 23-րդ տարելիցը:
Երկրների առաջնորդները կարծես պատրաստ են զիջումներ անել, քանի որ ստատուս քվոն անընդունելի է, հատկապես Ադրբեջանի համար, որի տարածքների 16 տոկոսն օկուպացված է, կա մոտ 580 հազար փախստական:
Ինչպե՞ս դա կարող է տեղի ունենալ: Ղարաբաղյան խնդրի փորձագետ Թոմաս դե Վաալի կարծիքով, ղարաբաղյան հակամարտությունը առաջնահերթություն չէ այլ երկրների համար: Սակայն 2008-ի ռուս-վրացական պատերազմը ցույց տվեց, որ սառեցված հակամարտությունները շատ արագ կարող են վերածվել պատերազմի:
Այդ դեպքում, մարդկային վնասներից բացի, կտուժեն նաև Ադրբեջանի նավթային և գազային արդյունաբերությունները: Հարավային Կովկասը նաև դեպի Աֆղանստան տարանցիկ կարևոր ուղի է: Շատ երկրներ հակամարտությանը ուշադրություն դարձնելու պատճառներ ունեն:
Միջազգային ճգնաժամային խումբը կարծում է, որ ռազմական գործողությունների հավանակությունը շատ փոքր է: Երկու կողմերը հավատում են, որ ցուցադրականությունը բանակցային լավ ռազմավարություն է: Սակայն դրա վտանգն այն է, որ մեծանում է ճակատում դիվերսիաներով սկսվող պատահական պատերազմի հնարավորությունը:
Միջնորդները իրավացի են: Ադրբեջանում ԱՄն դեսպան Մեթյու Բրայզան վերջերս հայտարարել է, որ տարածաշրջանում ավելի կարևոր խնդիր չկա, քան ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումը: Ռուսաստանի կառավարության ներկայացուցիչն իր հերթին հայտարարել էր, որ երկիրը կներդնի իր բոլոր ջանքերը: Սակայն այն փաստը, որ բանակցությունները դեռ շարունակվում են վստահության միջոցների բացակայության պայմաններում, ցույց է տալիս, թե անցնելու ինչ երկար ճանապարհ կա»։
