«Առաջին լրատվականի» զրուցակիցն է «Հանրապետություն» կուսակցության քաղխորհրդի նախագահ Արամ Սարգսյանը:
– Հայ ազգային կոնգրեսի վերջին հանրահավաքում Լևոն Տեր-Պետրոսյանի նախաձեռնությամբ քվեարկության դրվեց և ժողովրդի կողմից ընդունվեց 15 կետից բաղկացած հայտարարությունը: Ձեր կարծիքով, որքանո՞վ են իրականանալի այդ կետերը, կգնա՞ն իշխանությունները դրանց իրականացման, քանի որ իշխանական ճամբարից թեև դրա բովանդակությունը չվիճարկեցին, բայց այն միաբերան որակեցին որպես ուլտիմատում:
– Ես կարևորում եմ այդ առաջարկությունների ե՛ւ հասարակական, ե՛ւ իշխանական ընկալումները: Լևոն Տեր-Պետրոսյանն այդ առաջարկությունները դրեց հանրահավաքին մասնակից հասարակության քվեարկությանը, և հասարակության մեծամասնության կողմից այն ընդունվեց` գրեթե միաձայն: Հանրահավաքին չմասնակցած որոշակի շրջանակների հետ այս օրերին շփվելիս տպավորություն ստացա, որ իրենք էլ են ընդունում այդ առաջարկները, և եթե հանրահավաքին ներկա լինեին, ապա իրենք էլ կողմ քվեարկեին: Հետևել եմ նաև իշխանական ճամբարի արձագանքներին: Նրանց կողմից չտեսա որևէ քաղաքական գործչի, որը մերժեր այդ առաջարկներից որևէ մեկը, ասեր` ինքը դեմ է դրան: Նրանք միայն դա որակեցին որպես ուլտիմատում, և քանի որ դա մեր առաջարկն էր, այլ ոչ թե իրենցը, այդ պատճառով են մերժում: Իրականում մենք ամենևին էլ ուլտիմատում չենք ներկայացրել այս իշխանություններին, այլ ընդամենը մեր մտահոգություններն ու պահանջներն ենք ներկայացրել: Եթե ուլտիմատում ներկայացնեինք, ապա հենց նույն օրը կգնայինք Բաղրամյան պողոտա: Ուլտիմատումը, այ, դա կլիներ: Բայց մենք ասում ենք` կան այդ խնդիրները, մտածեք երկրի մասին, և եթե չեք ուզում, որ մեր երկրում տեղի ունենան այն արյունալի իրադարձությունները, ինչ արաբական երկրներում, մասնավորապես` աֆրիկյան հատվածում, ապա պետք է հետևություններ անել: Մենք չենք ուզում, որ Հայաստանում էլ նույն արյունալի գործընթացները լինեն: Մեզ մոտ նույն խնդիրներն են, ինչ այնտեղ. դեռ ավելին, տնտեսական առումով, եթե համեմատվում ենք Լիբիայի հետ, մենք բավական հետ ենք: Այնպես որ, առկա խնդիրները լուծումներ են պահանջում, և մենք փորձում ենք այդ լուծումները քաղաքակիրթ, դեմոկրատական ճանապարհով առաջ տանել: Ու դա, եթե կուզեն, թող ընդունեն մեծ եղբոր խորհուրդ, և ոչ թե ուլտիմատում: Ցավում եմ, որ իրենք այդպես են ընդունել: Լիբիայում ժողովրդին օդուժը ռմբակոծեց, սակայն դրանից մարդիկ ոչ թե վախեցան, այլ՝ բազմապատկվեց հանրահավաքի մասնակիցների թիվը: Նույնը նաև մեզ մոտ՝ Ազատության հրապարակի գիշերային ջարդից հետո մարտի 1-ին քաղաքապետարանի մոտ հավաքված ժողովուրդը անհամեմատ ավելին էր, քան մինչ այդ եղած հանրահավաքներին: Եվ սա էր, որ իշխանություններին այլընտրանք չթողեց, քան ռազմական դրություն մտցնելը: Այնպես որ, մենք չենք ուզում նորից նման խնդիր առաջանա. թող իրենք տարբերակ առաջարկեն, բայց իրենց տարբերակներն էլ կրկին այս հարցերի ցանկից պետք է լինեն, այդ ցանկում պետք է գտնեն լուծումներ, որ կարողանան ներքաղաքական իրավիճակը հանգստացնել: Անցած հանրահավաքին տեսաք հասարակության տրամադրությունները. մարդիկ ուզում են, որ մենք ասենք` միանգամից գնացինք կամ Բաղրամյան պողոտա, կամ Ազատության հրապարակ, կամ շուրջօրյա հանրահավաքների: Հասարակության մոտ անցել է վախը:
– Իմ կարծիքով, իշխանության թիվ մեկ խնդիրն այսօր հասարակության ներկայացրած պահանջները կատարելն է: Հասարակությունն արդեն երեք տարի է` տեսնում է, որ նրանք ոչինչ չեն անում: Դրա համար է, որ մարտի 1-ի դեպքերից երեք տարի հետո հասարակությունը նման քանակությամբ մասնակցում է հանրահավաքներին: Իսկ իրենք իրենց հարց չեն տալիս, թե ինչու այդքան մարդ հավաքվեց հանրահավաքին, առավել ևս, որ ադմինիստրատիվ լծակներով ամեն ինչ արեցին, որ քիչ մարդ մասնակցեր: Բայց ապարդյուն. միևնույն է, մարդիկ մասնակցեցին հանրահավաքին: Եվ ուրեմն` ինչ-որ պատճառ կար դրա համար, ուստի` իրենք պետք է պատճառը վերացնեն, ոչ թե փորձեն մարդկանց վախեցնել: Այսօր ողջ աշխարհը Եգիպտոսի, Թունիսի, Լիբիայի ժողովրդի կողմից է, քանի որ այդ մարդիկ անգամ կյանքի գնով պաշտպանում են իրենց ազատությունը: Վաղը, եթե մենք փողոց դուրս գանք, և իրենք եթե փորձեն ուժային գործողությունների դիմել, ապա ամբողջ աշխարհը պաշտպանելու է մեզ, որովհետև մենք մեր իրավունքներն ենք պաշտպանում: Իսկ իրենք կոմայի մեջ ընկնողների և ծերացած մառազմատիկների դիրքերում են հայտնվելու, ինչը, անկեղծ ասած, ես չեմ ուզում: Այնպես որ, մեր ներկայացրածը ոչ թե ուլտիմատում է, այլ` գործընթաց, որպեսզի արաբական, աֆրիկյան երկրների ճանապարհով չգնանք. չէ՞ որ մենք Եվրոպայի մաս ենք: Անգամ իրենց ամենամոտ բարեկամն իրենց նման առաջարկ չէր անի, այնպես որ, պետք չի մեր ասածներին թշնամաբար վերաբերվեն: Ով ինչ ուզում է ասի` Հայ ազգային կոնգրեսն այս երկրի ամենաիրական ու կոշտ ընդդիմությունն է, բայց Հայ ազգային կոնգրեսն այս երկրում ամենաշատ ընդառաջ քայլերն արած, ամենաշատ կոնկրետ ու լուրջ առարկություններ ներկայացրած կառույցն է:
– Եթե մինչև մարտի 17-ը քայլ չկատարեն, ի՞նչ է սպասվելու դրանից հետո:
– Մինչև մարտի 17-ը դեռ երկար ժամանակ կա: Օրինակ` արաբական երկրներում գործընթացները սկսվելուց հետո իրենք փորձեցին քայլերի դիմել. կառավարություն փոխեցին, լիազորություններ ցած դրեցին, բայց արդեն ուշ էր: Ես նրանց խորհուրդ եմ տալիս կատարել առաջարկված քայլերը: Կան քայլեր, որոնց կատարումը ժամանակ է պահանջում, ես դա հասկանում եմ: Բայց կան քայլեր, որոնց կատարումը բարդություն չի պահանջում: Իրենց չիները չի ընկնի, եթե քաղբանտարկյալներին բաց թողնեն: Այդ հարցը ժամանակ չի պահանջում, այնպես որ` դա կարող են անել: Ես խորհուրդ կտամ սա դիտել որպես երկիրը սիրելու, առավել ևս ԼՂ հարց ունեցող երկիրը ծանր իրավիճակից հանելու քայլ: Հակառակ դեպքում, ժողովուրդն իր անելիքը կանի: Եթե դա իրենց ձեռնտու է, երկիրը նման զարգացման են տանում, իրենց խնդիրն է: Առավել ևս` հեռուստատեսությամբ դրա օրինակը մի քանի անգամ տեսել են: Բացի այդ, կա նաև միջազգային հանրություն, որի պահանջները մեր պահանջներից չեն տարբերվում: Հայաստանն էլ բազմաթիվ թղթեր է ստորագրել, պարտավորություն վերցրել իր վրա` այդ գործընթացներն անելու համար: Այնպես որ, նման դեպքում երկրորդ անգամ ուժ կիրառել փորձելու դեպքում միջազգային հանրության կողմից համարժեք պատասխան ստանալու են: Հայ ազգային կոնգրեսը հակված է քաղաքական լուծման, բայց այնքան պոտենցիալ և հասարակական աջակցություն ունի, որ կարող է իրեն առաջադրված պայմաններում խնդիրը լուծել շատ ավելի լավ, քան դա տեղի ունեցավ Եգիպտոսում, Թունիսում և արաբական մյուս երկրներում:
– Կոնգրեսի հնչեցրած առաջարկներն ընդունում են նաև խորհրդարանական ընդդիմության ներկայացուցիչները, բայց չեն ցանկանում գալ, կանգնել Կոնգրեսի կողքին: ՀՅԴ-ն, ինչու չէ` «Ժառանությունը» մեկնաբանում են, որ Կոնգրեսը ցանկանում է բոլորն ընդունեն Տեր-Պետրոսյանի անվերապահ լիդերությունը, իսկ իրենք դա չեն ուզում: Ձեր կարծիքով, ո՞րն է պատճառը, որ ընդունելով Կոնգրեսի առաջարկները, միևնույն է, չեն կանգնում Կոնգրեսի կողքին:
– Ես Լևոն Տեր-Պետրոսյանի անվերապահ լիդերությունն ընդունել եմ: Իրենք եթե չեն ուզում ընդունել նրա լիդերությունը, թող չընդունեն, եթե սեփական լիդերությունն են ուզում հաստատել, իրենց գործն է. հաջողություն եմ մաղթում, և թող փորձեն իրենք սեփական գաղափարների շուրջ նույնքան մարդ հավաքել, հանրահավաք անել, սեփական պահանջներ դնել, ինչպես անում է Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, Հայ ազգային կոնգրեսը: Հավատացեք, եթե նախորդ հանրահավաքին ընդամենը 10 հազար մարդ լիներ, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը չէր կարողանա նման պահանջներ դնել: Այնպես որ, ՀՅԴ-ն թող ընտրությունների հետ կապված խնդրով Կոնգրեսի նախորդ հանրահավաքի չափ կամ դրա կեսի, դրա կեսի կեսի չափ մարդ հավաքի, պահանջներ դնի, մտքեր գեներացնի: Ես դրանից միայն ուրախ կլինեմ, ես ուրախ եմ, երբ հասարակությունն անտարբեր չէ և մասնակցում է քաղաքական գործընթացներին: Այլ խնդիր է` ես հավատում եմ այդ ուժի ծավալած գործընթացին, թե ոչ, դա սուբյեկտիվ հարց է: Նույնը նաև «Ժառանգություն» կուսակցության դեպքում: Ես դատապարտում եմ «Ժառանգություն» կուսակցության պատգամավորների հանդեպ կառավարության շենքի մոտ կատարվածը: Ստահակ է նա, ով փորձում է ձեռք բարձրացնել Անահիտ Բախշյանի վրա: Ես դատապարտում եմ Զարուհի Փոստանջյանի եղբոր հետ կատարվածը, որը միանշանակ քաղաքական ենթատեքստ ունի: Թող մյուս ընդդիմադիր կուսակցություններն էլ կարողանան մեծ հանրահավաքներ անել, իրենց ուլտիմատումները ներկայացնել, առավել ևս, որ նրանց պահանջները մեր պահանջներից չեն տարբերվում: Ես դրանից կուրախանամ, քանի որ հասարակությունը երկիրը լքելու փոխարեն, դուրս կգա ու կպաշտպանի իր շահերը, կբացատրի, որ այս երկիրը հասարակությանն է, այլ ոչ թե իշխանություններինը: