«Առաջին լրատվականի» զրուցակիցն է ԱՄՆ Ատլանտիկ խորհրդի (Atlantic Council) Եվրասիա կենտրոնի տնօրեն, Ադրբեջանում և Թուրքիայում ԱՄՆ նախկին դեսպան Ռոսս Վիլսոնը:
– Պարոն Վիլսոն, ինչպե՞ս եք գնահատում Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի կարգավորման բանակցային ներկա փուլը` հատկապես ԵԱՀԿ Աստանայի գագաթնաժողովից հետո:
– Կարծում եմ` բանակցությունները դադարել են մոտ 6-7 տարի առաջ:
– ԱՄՆ պետքարտուղարի առաջին տեղակալ Ջեյմս Սթեյնբերգը և նրա տեղակալ Ֆիլիպ Գորդընը անցյալ շաբաթ այցելեցին Հայաստան և Ադրբեջան: Դրանից առաջ Ռուսաստանի արտգործնախարարի տեղակալը` Կարասինը, և Իրանի նախագահի հատուկ ներկայացուցիչը այցելեցին Երևան: Ի՞նչ կապ եք տեսնում ԼՂ կարգավորման գործընթացի և այս այցերի միջև… Ըստ Ձեզ` այս այցերը կարո՞ղ են նշանակել, որ փորձ է արվում գործընթացին թափ հաղորդել…
– Ոչինչ չեմ կարող ասել իրանցի պաշտոնյայի այցի մասին, բայց Սթեյնբերգի և Կարասինի այցերի նշանակությունը կապված է ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի քաղաքականության հետ, հատկապես Սթեյնբերգի այցի մասին կարող եմ ասել, որ Վաշինգտոնը, Մոսկվան և Փարիզը շահագրգռված են տարածաշրջանի և Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտու կայունությամբ:
– Նախօրեին Ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպան Մեթյու Բրայզան ասել է, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության բանակցային գործընթացը փակուղի չի մտել: Դուք կարծես առավել հոռետես եք, ինչո՞վ է պայմանավորված Բրայզայի լավատեսությունը…
– Ես չեմ ուզում հակասել դեսպանի կարծիքին: Նա արտահայտում է ԱՄՆ վարած քաղաքականությունը և շեշտում է, որ հակամարտության լուծումը դեռ հնարավոր է: Կարծում եմ` բանակցությունները սառել են վերջին 6-7 տարվա ընթացքում: Բարձրաստիճան պաշտոնյաների այցերը վկայում են, որ պետք է շարունակել գործընթացը և հասնել հաջողության:
– Մարտի 5-ին Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահները հանդիպելու են Սոչիում… Կարծում եք` այդ այցերը կարո՞ղ են նոր լիցք հաղորդել Սոչիի հանդիպմանը…
– Ես չգիտեմ` արդյոք պլանավորված էր այս հանդիպումների հաջորդականությունը, թե ոչ, բայց այդպես գոնե ստացվեց, ու իր ազդեցությունն անպայման կունենա: ԱՄՆ-ը և Ռուսաստանն ուզում են ավելի արդյունավետ աշխատել Երևանի և Բաքվի հետ` թուլացնելու համար հատկապես աճող լարվածությունը սահմանի վրա:
– Փորձագիտական շրջանակները, հակառակ շատ ամերիկացի պաշտոնյաների պնդումների, մեղադրում են Օբամայի վարչակազմին տարածաշրջանը լիովին Ռուսաստանի քմահաճույքին թողնելու համար: Դուք կիսո՞ւմ եք այս կարծիքը:
– Ես ասել եմ այլ առիթներով, որ ԱՄՆ-ը պետք է ավելի ակտիվ լինի նախկին Խորհրդային Միության տարածքում` ներառյալ Հարավային Կովկասում: Մենք ավելի մեծ ներգրավվածություն պիտի ունենանք տարածաշրջանում: Ինչ վերաբերում է Ղարաբաղին, ես արդեն ասացի, որ Մինսկի խմբի համանախագահները համակարգել են բանակցությունները: Ռուսաստանը հատկապես ակտիվ է եղել վերջին 1-2 տարիների ընթացքում: Բայց ես տեղեկացված եմ ամերիկյան և եվրոպական աղբյուրներից, որ համանախագահները միասին են աշխատում, և Ռուսաստանը միայնակ չի կարգավորում գործընթացը:
– Ի՞նչ հույս ունեք հայ-թուրքական արձանագրությունների վավերացման հավանականության շուրջ… Կարծում եք` Թուրքիայի խորհրդարանական ընտրություններից հետո հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը կվերսկսվի՞: Հիշեցնեմ, որ Սերժ Սարգսյանը վերջերս հայտարարել է, որ հետ կկանչի իր ստորագրությունը Ցյուրիխյան արձանագրություններից, եթե Թուրքիան շարունակի հայ-թուրքական հարաբերությունները կապել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հետ:
– Ես հույս ունեմ, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացում առաջընթաց կգրանցվի, եթե ոչ մինչև Թուրքիայում խորհրդարանական ընտրությունները, ապա գոնե դրանից հետո: Հայաստանի և Թուրքիայի նախաձեռնած բանակցությունները չափազանց կարևոր ազդեցություն կարող են ունենալ Հարավային Կովկասի կայունության և խաղաղության համար և մասնավորապես Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հարցում: