Անցնող տասնօրեակը իրաւամբ անկիւնադարձ էր ողջ հայութեան կեանքում: Հայաշխարհը՝ Հայաստանով ու արտերկրով մէկ՝ միահամուռ կեցւածք ցուցաբերեց եւ բողոքի, ցասման ու պահանջատիրական աննախադէպ դրսեւորմամբ համաշխարհային ընտանիքին պատգամեց՝ «Բոլորս Գուրգէն Մարգարեան ենք»:
Միահամուռ, քանզի հայութեան թէ՛ պետական, եւ թէ՛ ազգային-քաղաքական ու ժողովրդական միաւորները մէկ ուղղութեան ու միեւնոյն նպատակի շուրջ միասնական կեցւածք արտայայտեցին: Սա, ընդունենք, ի համեմատ հայ-թուրքական պրոտոկոլների նկատմամբ ցուցաբերւած բողոքի, ցասման ու պահանջատիրութեան (որտեղ պետական ու ազգային շահերի միջեւ այսպէս ասած՝ արհեստականօրէն տարանջատում էր առաջացել եւ Հայաստանի իշխանութեան դիւանագիտական ձախորդ ուղղութիւնն ու կրաւորական նպատակը անյարիր դարձան ազգային-ժողովրդական տեսլականին),- մեծ առաջընթաց էր, որն այսպէս թէ այնպէս՝ խրախուսիչ նախաքայլը կարող է հանդիսանալ Հայոց Ցեղասպանութեան համազգային պահանջատիրութեան 100-րդ տարելիցին ընդառաջ:
Ահաւասիկ, ապահովւած է համընդհանուր յաղթանակի գրաւականը՝ պետական-ազգային-ժողովրդական համընթաց ու նպատակասլաց կեցւածքը, որը տարանջատւելու-կոտորակւելու դէպքում՝ անխուսափելիօրէն եւ կրկին կը շահարկւէր նոյն համաշխարհային շահակցական նկրտումներով առաջնորդւող ուժերի կողմից:
Մի պահ յիշենք հայ-թուրքական պրոտոկոլների ստորագրման արարողութեան թիկունքային մասնակիցներին՝ ԱՄՆ, Ռուսաստան, Եւրոպա ու Եւրոմիութիւն… եկել էին բոլորը՝ անմիջական ու ուղղակի դերակատարութեամբ «հովանաւորելու» հայկական պետութեան եւ ողջ ժողովրդականութեան միջեւ թուրքական փայփայած տարանջատումը ամրագրելու համար (յիշենք Դաւութօղլուի լպիրշ գոհունակութիւնը…):
Յիշենք նաեւ հայրենի ու արտերկրի հայութեան ցասումի, բողոքի ու հիասթափութեան դրսեւորումները, որոնք, բարեբախտաբար, ի վերջոյ, թէպէտ դէ ֆակտօ, կանխեցին Հայկական պետութեան ու ողջ հայութեան պատմական, քաղաքական ու իրաւական արժանապատւութիւնը հարցականի տակ տանող նիւթւած «պրոտոկոլային» գործարքը:
Գուրգէն Մարգարեանի արդարահատոյց դատին ի պաշտպան, սակայն, ազգ-պետութիւն գործօնը տարանջատ չէ: Աւելին՝ մղիչ ուժ է՝ գալիք դիւանագիտական մարտնչումների համար քաղաքական-իրաւական-քարոզչական նոր ու խիստ անհրաժեշտ յաղթանակի համար, յատկապէս Արցախեան արդար դատի սիրոյն: Եւ այս ճամբին չեն լինելու ո՛չ «Շւէյցարական ճանապարհային քարտէզները», եւ ո՛չ էլ թիկունքային ժպտադէմ հովանաւորողները՝ Քլինթոն-Լաւրով-Աշտոնները…, որոնք ինչպէս տեսանք՝ Սաֆարովեան գործարքի խնդրում մեղմ ասած՝ դատապարտելի երկդիմութիւն ցուցաբերեցին…:
Մենք ենք ու մեր՝ պետական-իշխանական, ազգային ու ժողովրդական համընդհանուր գիտակցութիւնը:
Յատկապէս, պետական-իշխանական եւ անվտանգութեան մարմինները մինչ այդ թոյլ տւած դիւանագիտական ու վերահսկողական անհարկի բացթողումները սրբագրելու մեծագոյն պատասխանատւութիւն են կրում, ինչպէս արտաքին, այնպէս էլ եւ մանաւանդ ներքին քաղաքականութեան ձախողումների այլեւս ազգ-պետութեան անվտանգութիւնը հարցականի տակ առնող հետեւանքները գոնէ մասամբ փոխհատուցելու համար:
Չփախցնե՛նք Գուրգէն Մարգարեանի արեամբ ու ոգու կանչով բոլորիս ընձեռւած արդարահատոյց պայքարի յարատեւմանը խթանող մեծագոյն առիթը:
Դերենիկ Մելիքեան
«Ալիք» օրաթերթի
գլխաւոր խմբագիր
