«Առաջին լրատվականի» զրուցակիցն է ԵՊՀ Քաղաքակրթական և մշակութային ուսումնասիրությունների կենտրոնի տնօրեն, քաղաքական վերլուծաբան Դավիթ Հովհաննիսյանը
– Մարտի 5-ին կայանալու է Սարգսյան–Մեդվեդև–Ալիև հերթական եռակողմ հանդիպումը: Պարոն Հովհաննիսյան, Ձեր կարծիքով, կարելի՞ է այդ հանդիպումից որևէ առաջընթաց սպասել:
– Ես կարծում եմ, որ որևէ առաջընթաց չի լինի, որովհետև դրա համար նախադրյալներ չկան: Նախադրյալներ կլինեն, երբ բոլոր շահագրգռված կողմերը համամիտ լինեն կոնֆլիկտի լուծման ձևի, ժամանակի, փուլերի և մի շարք այլ մանրամասնությունների վերաբերյալ: Այս պահին նման համաձայնություն չկա և չի էլ նկատվում, այդ պատճառով կարծում եմ, որ Սոչիում որևէ նոր բան չի լինի:
– Ղարաբաղյան պատերազմի վերսկսման մասին վերջերս սկսել են խոսել բոլորը. միջազգային փորձագիտական կազմակերպություններն իրենց զեկույցներում խոսում են այն մասին, որ պատերազմի վերսկսման հավանականությունը վերջին շրջանում մեծացել է: Ձեր գնահատմամբ, պատերազմի հավանականությունը մե՞ծ է, և ինչքանո՞վ են օբյեկտիվ այդ զեկույցները:
– Այդ մասին վերջերս հրապարակվեց Միջազգային ճգնաժամային խմբի զեկույցում: Դեռ անցած ամռանը մենք Սաբինա Ֆրեյզերի հետ մի հանդիպման էինք, որտեղ քննարկվում էր այդ հարցը, և փորձագետների ճնշող մեծամասնությունն ասաց, որ պատերազմը քիչ հավանական է, և ես զարմացած եմ, որ Սաբինա Ֆրեյզերի հրապարակած զեկույցում, այնուամենայնիվ, պատերազմի հավանականությունը նշված է որպես առաջնային վտանգ: Գուցե դա պայմանավորված է նրանով, որ այդ կազմակերպության միակ փորձագետը, որը զբաղվում է Հարավային Կովկասի կոնֆլիկտներով, ադրբեջանցի է` Դավիթ Հուսեյնովը, ով ինչ–որ չափով արտահայտում է իր երկրի ղեկավարության դիրքորոշումը: Իմ տեսանկյունից պատերազմը քիչ հավանական է մի շարք պատճառներով: Առաջին պատճառն այն է, որ երկու երկրներում էլ ռեժիմները բավականին խոցելի են, և պատերազմը շատ ավելի կթուլացնի այդ ռեժիմների դիրքերը: Երկրորդ պատճառն այն է, որ վերջին մի քանի տարիների ընթացքում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը մի շարք պրոյեկտներ է նախաձեռնել կամ մասնակցել այլ նախաձեռնությունների, որոնք կապված են ածխաջրածնային պաշարները դեպի Եվրոպա ուղղելու հետ, տարբեր նավթամուղների և գազամուղների շինարարության հետ: Այդ բոլոր նախագծերի իրականացման համար անհրաժեշտ է կայունություն, խաղաղ իրավիճակ: Կարծում եմ, որ մի ձեռքով ստորագրելով նման նախագծերի տակ, դժվար թե մյուս ձեռքով Ալիևը հրաման ստորագրի պատերազմական գործողությունների սկսման վերաբերյալ:
– Արդեն բավական երկար ժամանակ է` ղարաբաղյան հարցի կարգավորման բանակցային գործընթացում որպես հիմնական միջնորդ հանդես է գալիս Ռուսաստանը: Սակայն ԱՄՆ պետքարտուղարի առաջին տեղակալ Ջեյմս Սթեյնբերգի այցը Հայաստան, որը հաջորդում է Ռուսաստանի ԱԳ նախարարի տեղակալ–պետքարտուղար Գրիգորի Կարասինի այցին, շատերի կարծիքով` վկայում է այն մասին, որ ԱՄՆ–ն որոշել է գործընթացի կարգավորումը իր ձեռքը վերցնել: Դուք կիսո՞ւմ եք այդ կարծիքը:
– Կարծում եմ, որ Միացյալ Նահանգներն այսօր այնքան մեծ խնդիրների մեջ է ներգրավված և այնքան շատ գլխացավ ունի տարբեր պատճառներով, որ դժվար թե հիմա փորձի ակտիվանալ մեր տարածաշրջանում, առավել ևս, որ վերջին երեք տարիների ընթացքում նկատվում էր ԱՄՆ դերակատարության նվազում մեր տարածաշրջանում: Եվ պետքարտուղար Հիլըրի Քլինթընի այցը տարածաշրջան, իմ գնահատմամբ, փորձ էր նշելու Միացյալ Նահանգների ներկայությունը այստեղ, որովհետև իրականում այդ ներկայությունը բավականին նվազել է: Ավելին, իմ գնահատմամբ, ԱՄՆ–ին շատ ձեռնտու է, որ համագործակցելով Ռուսաստանի իշխանությունների հետ` այս տարածաշրջանի և ընդհանրապես սևծովյան, կասպյան տարածաշրջանի պրոբլեմատիկ հարցերը կարգավորվեն Ռուսաստանի և Թուրքիայի օպերատիվ գործողությունների արդյունքում, քանզի ԱՄՆ–ը դրանցով զբաղվելու հնարավորություն այժմ չունի:
– Իսկ որքանո՞վ եք հավանական համարում այն հանգամանքը, որ Ռուսաստանն այս փուլում նախաձեռնի վերսկսել հայ–թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը:
– Ռուսաստանը միշտ էլ ներգրավված է եղել այս պրոցեսում, և Սերժ Սարգսյանի հրավերը Գյուլին` ներկայանալու ֆուտբոլային խաղին, արվեց Մոսկվայում, ինչը որոշակի քայլ էր, որը նշում էր Ռուսաստանի ներգրավվածությունը բանակցային գործընթացին: Այստեղ հարց է, թե որքանո՞վ է Ռուսաստանը իրապես շահագրգռված, որպեսզի հայ–թուրքական հարաբերությունները կարգավորվեն: Իմ կարծիքով, առանձնապես չպետք է շահագրգռված լինի, քանզի այդ հարաբերությունների կարգավորումը չի համընկնում իր շահերի հետ: Եթե ներկայումս Ռուսաստանն այլ տեսակետ ունի, ապա սպասենք, կտեսնենք ու կգնահատենք:
