Ասում է ՌԴ ԳԱ համաշխարհային տնտեսության և միջազգային հարաբերությունների ինստիտուտի գիտաշխատող, պատմական գիտությունների դոկտոր Դինա Մալիշևան:
– Մարտի 5-ին Սոչիում կայանալու է Սարգսյան-Ալիև-Մեդվեդև եռակողմ հանդիպումը: Կան կարծիքներ, որ այս հանդիպումը որոշիչ է լինելու ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցում: Տիկին Մալիշևա, Ձեր կարծիքով, այս հանդիպումը որևէ նոր բան կտա՞ կարգավորմանը, թե՞ լինելու է հերթականը:
– Ես կարծում եմ, որ ղարաբաղյան հակամարտությունն այնքան բարդ է, որ այն հերթական հանդիպմամբ հնարավոր չէ լուծել: Բայց ես դրական եմ համարում այս եռակողմ հանդիպումները, և այն, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահները հանդիպում են և կարող են զրուցել միմյանց հետ ու արտահայտել իրենց կարծիքը` արդեն իսկ դրական է: Բայց ես այդքան էլ լավատեսորեն տրամադրված չեմ, որպեսզի հերթական հանդիպումից ինչ-որ բեկման սպասեմ, քանզի իրավիճակը չափազանց բարդ է, և դեռ լավ է, որ կողմերը համաձայնում են նստել բանակցային մեկ սեղանի շուրջ, քանզի շատ կոնֆլիկտներ կան, որոնց դեպքում կողմերն ընդհանրապես մերժում են միմյանց հետ հանդիպումները: Այստեղ Ռուսաստանն էլ խաղում է միջնորդի դեր, որը որևէ կողմի շահերով հետաքրքրված չէ, չի սատարում այս կամ այն կողմի դիրքորոշումը, այլ պարզապես հետաքրքրված է խնդրի այնպիսի կարգավորմամբ, որը երկու երկրների ժողովուրդների համար էլ ընդունելի կլինի:
– Փետրվարի 23-26-ը ԱՄՆ պետքարտուղարի առաջին տեղակալ Ջեյմս Բ. Սթեյնբերգը կայցելի Հայաստան, Վրաստան, Ադրբեջան, Ալբանիա և Բոսնիա: Տպավորություն է ստեղծվում, որ Միացյալ Նահանգները որոշել է ավելի ակտիվորեն ներգրավվել ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացում և տեսնելով, որ Ռուսաստանի մոտ ոչինչ չի ստացվում` ինքն է որոշել իր ձեռքը վերցնել գործընթացը: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս հանգամանքը:
– Միացյալ Նահանգները այս խնդրով հետաքրքրված է թեկուզ միայն նրա համար, որ հանդիսանում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի անդամ: Բայց հետխորհրդային տարածքում առկա կոնֆլիկտների կարգավորման հարցում նախաձեռնությունը Ռուսաստանի ձեռքից վերցնելը այդքան էլ իրատեսական չէ: Այո՛, հնարավոր է, որ ԱՄՆ-ն ցանկանում է ավելի ակտիվորեն ազդել իր հետ տնտեսական, քաղաքական, ռազմական հարաբերություններ ունեցող տարածաշրջանի երկրների խնդիրների լուծման վրա, բայց ես կասկածում եմ, որ ԱՄՆ-ն կարող է լինել այս հակամարտության անկողմնակալ միջնորդ` համենայնդեպս մինչ օրս Միացյալ Նահանգներին չի հաջողվել առաջարկել հակամարտության կարգավորման սեփական տարբերակը, և դժվար թե այժմ էլ դա հաջողվի: Իհարկե, լավ է, որ կան միջնորդներ, որոնք կողմերին բանակցային սեղանի շուրջ են նստեցնում, և այս պրոցեսն ընթանում է քաղաքական և ոչ թե ռազմական մակարդակում, սակայն կարծում եմ, որ այստեղ որոշիչ դերը ոչ թե միջնորդներինն է ու հետաքրքրված երկրներինը, այլ հակամարտության կողմերինը: Միայն այն դեպքում, երբ կողմերը միմյանց միջև որևէ համաձայնության գան, գործընթացը կշարժվի մեռյալ կետից, իսկ մինչ այդ շատ լավ է, որ մարդիկ հանդիպում են, զրուցում են` փամփուշտների փոխարեն: Իսկ ինչ մնում է ԱՄՆ, թե Ռուսաստան խնդրին, ապա, կարծում եմ, Ռուսաստանն ավելի շատ հիմքեր ունի այս հակամարտությունում միջնորդի դեր ստանձնելու, քանզի այն կովկասյան պետություն է և հակամարտող կողմերի հետ մեկ պետության կազմում է եղել: Իմ գնահատմամբ, ռուս քաղաքական գործիչներն ավելի լավ են հասկանում այն խնդիրները, որոնք գոյություն ունեն Հարավային Կովկասի երկրներում, քան թե եվրոպացիները կամ ամերիկացիները:
– Աստանայում կայացած ԵԱՀԿ գագաթնաժողովից հետո շատ է խոսվում այն մասին, որ Մինսկի խումբը ճգնաժամի մեջ է և այլևս հակամարտության կարգավորման առումով որևէ քայլ չի կարողանում անել: Դուք համաձա՞յն եք այդ դիտարկման հետ:
– Այդ ճգնաժամի մասին խոսում էին Մինսկի խմբի ստեղծման պահից ի վեր, բայց ես կարծում եմ, որ դա շատ դրական ֆորմատ է, և այն, որ կողմերը չեն գալիս համաձայնության` Մինսկի խմբի մեղքով չէ:
– Վերջին շրջանում միջազգային շատ կառույցներ իրենց զեկույցներում խոսում են պատերազմի վերսկսման հավանականության մասին: Տիկին Մալիշևա, ըստ Ձեզ, պատերազմի վերսկսման հավանականությունը մե՞ծ է:
– Շատ դժվար է նման բան կանխատեսել, բայց ես հավատում եմ քաղաքական գործիչների բանականությանը և կարծում եմ, որ այս պահին պատերազմը քիչ հավանական է: