Ասում է «Առաջին լրատվականի» զրուցակից, ադրբեջանական «Թուրան» գործակալության ներկայացուցիչ, քաղաքագետ Թոգրուլ Ջուվարլին:
– Պարոն Ջուվարլի, այսօր մեր տարածաշրջանի երկրները տարբեր աշխարհաքաղաքական բևեռներում են գտնվում: Հայաստանը ՀԱՊԿ անդամ է, Վրաստանը ձգտում է անդամակցել ՆԱՏՕ-ին, Ադրբեջանն էլ փորձում է այս երկու կազմակերպությունների հետ էլ աշխատել: Ձեր գնահատմամբ, մինչև ե՞րբ կարող է շարունակվել այս իրավիճակը և դեպի ո՞ւր կտանի տարածաշրջանը:
– Իհարկե, այս իրավիճակը հավերժ մնալ չի կարող, և ես ենթադրում եմ, որ ամենայն հավանականությամբ, Ադրբեջանը կկողմնորոշվի դեպի ՆԱՏՕ, բայց այդ շարժումը կլինի շատ զգույշ: Ինչ վերաբերում է Հարավային Կովկասի երեք երկրների տարբեր կողմնորոշումներին, ապա եթե նայենք այն խնդիրներին, որոնք ունեն այս երկրները և այն, թե վերջիններիս իշխանություններն ինչպես են գնահատում այդ կազմակերպությունները ներկայացնող երկրների հետաքրքրությունները, ապա այդ դիրքորոշումները բավականին տրամաբանական են թվում:
– Դուք կարծում եք, որ ՆԱՏՕ-ն որևէ դերակատարություն կարո՞ղ է ունենալ Հարավային Կովկասի անվտանգության գործում…
– Երբ 2008թ. Վրաստանում սկսվեցին օգոստոսյան դեպքերը, հնարավորություն առաջացավ, որպեսզի ՆԱՏՕ-ն առավել ակտիվ ընդգրկվի Հարավային Կովկասի թեկուզ և մեկ երկրի անվտանգության ապահովման գործում: Այն ժամանակ ՆԱՏՕ-ում Ռուսաստանի ներկայացուցիչը հպարտությամբ հայտարարեց, թե այդ կոնֆլիկտածին իրադրությունը հաջողվեց հարթել նաև ռուսական դիվանագիտության ջանքերի շնորհիվ: Նշեմ, որ վերջին շրջանում ՆԱՏՕ-ն շատ քիչ է իր առջև դնում զուտ ռազմական խնդիրներ, այլ ավելի շատ ձգտում է հասարակությունների ժողովրդավարացմանը` վերջիվերջո հենց դա է ՆԱՏՕ-ի հիմնական նպատակը:
– Կարծիք կա, որ Օբամայի հայտարարած «վերբեռնման» քաղաքականության արդյունքում ԱՄՆ-ը տարածաշրջանը առավելապես հանձնել է Ռուսաստանին:
– Քաղաքականությունն իրականացվում է փորձարկման և սխալի մեթոդներով: Ռուս քաղաքագետ Սոֆրունչիկը Բաքվում կայացած մամլո ասուլիսի ընթացքում նշեց, որ եթե Արևմուտքը կարող է աշխարհաքաղաքական համագործակցությանը հորիզոնական դիրքավորվել, ապա ինչու Ռուսաստանը չի կարող դիրքավորել հանդիպակաց ուղղահայացներ: Դա հատկապես լավ երևում է այնպիսի ներքաղաքական հարցերի դեպքում, ինչպիսին է ռուսական «Հարավային հոսք» գազամուղի կառուցումը կամ էլ տրանսկասպյան գազամուղի շուրջ ընթացող բուռն քննարկումները: Այդ իմաստով, ինչքան էլ դա ցավալի հնչի, բայց Հարավային Կովկասում հավասարակշռությունը կարող է լինել կամ աշխարհաքաղաքական առաջատար խաղացողների միջև կնքված մեծածավալ պայմանավորվածության արդյունք, կամ էլ այս տարածաշրջանի ժողովուրդների և կառավարող էլիտաների մեծ ջանքերի:
– Ինչպե՞ս եք գնահատում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների վերջին այցելությունը տարածաշրջան և նրանց հայտարարությունը: Այդ հայտարարության մեջ մասնավորապես ասվում էր, թե վճռական քայլեր կատարելու պահը եկել է: Ձեր գնահատմամբ, ի՞նչ նկատի ունեն համանախագահները, երբ խոսում են վճռական քայլերի մասին:
– Անկեղծ ասած, այն մի փոքր ձանձրալի էր, զգացվում էր, որ բանակցային գործընթացը ճգնաժամ է ապրում և այդ վիճակից պետք է ինչ-որ կերպ դուրս գալ: Վճռական քայլեր կատարելու կոչը դժվար թե ինչ-որ մեկի համար հասկանալի է, բայց այն, որ բանակցային գործընթացը ճգնաժամի մեջ է` ակնհայտ է բոլորի համար:
– Վերջին շրջանում միջազգային փորձագետները շատ են խոսում ղարաբաղյան հակամարտության ռազմական հանգուցալուծման մասին: Ձեր գնահատմամբ, մոտ ապագայում որքա՞ն է պատերազմի հավանականությունը:
– Այո, այդ խնդրին վերջերս բավականին մանրակրկիտ անդրադարձել է Միջազգային ճգնաժամային խումբը: Նրանք բավականին բարձր են գնահատել պատերազմի հավանականությունը և միևնույն ժամանակ ընդգծել, որ «հանկարծակի պատերազմ» չի լինի: Իհարկե, այդ սպառնալիքը կա, և ինձ թվում է, որ այստեղ հիմնական խնդիրը գրավյալ տարածքներն են: Ցանկացած կոշտ դիրքորոշում մեծացնում է պատերազմի հավանականությունը, ինչն, անկասկած, կործանարար է Հարավային Կովկասի համար: Եվ որպեսզի դա չլինի, պետք է քայլ առ քայլ ամրապնդել նվազագույն վստահությունը, և ոչ թե հակամարտող կողմերից պահանջել պիոներական խոստումներ տալ ուժի չկիրառման մասին: Երբ ես խոսում եմ վստահության ամրապնդման մասին, ես նկատի ունեմ, որ պետք է դադարեցվի այնպիսի տերմինների խաղը, ինչպիսին է, օրինակ, «ազատագրված տարածքներ» կոչվածը: Ժամանակին Ղարաբաղի շուրջ անվտանգության գոտի հասկացությունն անգամ Ադրբեջանում բավականին սուր էր ընդունվում, իսկ ազատագրված տարածքներն էլ ավելի ցցուն են: Ինձ նաև անհասկանալի է, թե ինչպես է ստացվում, որ բանակցային գործընթացի այս փուլում ՄԽ համանախագահներին չի հաջողվում հետ տանել դիպուկահարներին շփման գծից. չէ՞ որ դա մարդկանց կյանքեր է խլում և այդ վիճակը երբեք չի ավարտվի:
