Ներկայացնենք եվրոպական մի շարք երկրներում գազի գինը` արտահայտված հայկական դրամով: Դանիայում 1 խմ գազը բնակիչները գնում են 277 դրամով, Ավստրիայում` 190, Բելգիայում 147, Ֆինլանդիայում` 146, Գերմանիայում` 139, Իռլանդիայում` 132, Նիդեռլանդներում` 125.6, Ֆրանսիայում` 125, Սլովակիայում` 124.6, Լիտվայում` 121.9, Հունգարիայում` 119.7, Իտալիայում` 116.5, Բուլղարիայում` 112.8, Լատվիայում` 112.8, Չեխիայում` 112, Ռումինիայում` 105.8, Էստոնիայում` 97.3 (թվերը հաշվարկված են http://www.energy.eu/#Domestic կայքի ներկայացրած տվյալների և երեկվա եվրո-դրամ փոխարժեքի կուրսի հիման վրա):
Իսկ հիմա, ուշադրություն, Հայաստանում 1 խմ գազի գինը կազմում է 132 դրամ: Այսինքն` պատահական վերցված եվրոպական այս 17 երկրներից 11-ում գազն ավելի էժան է, քան Հայաստանում: Բայց դա մեր իշխանությունների համար հաշիվ չէ, և նրանք տարիներ շարունակ մեզ կերակրում են ռուսական էժան գազի վերաբերյալ հեքիաթներով: Ավելին, հայ ժողովուրդը շունչը պահած սպասում է Հյուսիսից ստացվող լուրերին. հույս ենք փայփայում, որ դարավոր բարեկամը գազի գինը հերթական անգամ չի բարձրացնի: Իսկ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարար Արմեն Մովսիսյանը երեկ ասաց, թե բանակցությունները շարունակվում են բավականին «բարենպաստ մթնոլորտում», և իրենք ամեն ինչ անում են, որ ռուսական կողմն այն չթանկացնի: Մեր իշխանություններին թվում է, թե Հայաստանում ոչ ոք ոչինչ չի հասկանում ու չի տեսնում (բացի իրենցից):
Հատուկ որոշ ուշ հասկացողների համար շեշտենք ևս մեկ անգամ` Հայաստանը արդեն իսկ գազի համար «Գազպրոմին» վճարում է աշխարհում ամենաթանկ գներից մեկը: Տարիներ շարունակ մեր իշխանությունները դիտավորյալ թյուրիմացության ու մոլորության մեջ են գցում լրագրողներին ու հասարակությանը` հայտարարելով, թե սահմանի վրա 1000 խմ գազը Հայաստանը Ռուսաստանից գնում է 180 դոլարով, մինչդեռ, օրինակ, Մոլդովան այն գնում է 240, Ուկրաինան` 300 դոլարով, շուկայական գինը աշխարհում 300 (կամ, ասենք, 250) դոլար է և այլն, և այլն: Սակայն մեր իշխանությունները չեն հիշատակում, որ գազի ներքին տեղափոխման ծախսը աշխարհում ոչ մի տեղ չի գերազանցում 50 դոլարը (հազ. խմ-ի դիմաց): Հայաստանի սպառողներս, սակայն, ինչպես արդեն նշվեց, գազի 1000 խմ-ի դիմաց վճարում ենք 132 հազար դրամ (մոտ 360 դոլար): Այսինքն` գազի ներտնտեսական ծախսը (սահմանից սպառողին հասցնելու ծախսը) Հայաստանում 9-10 անգամ ավելի է, քան աշխարհի գրեթե բոլոր երկրներում: Բայց այս զարմանահրաշ պատմությունը ավելի հասկանալի է դառնում, երբ հիշում ենք, որ մեր այդ չարաբաստիկ «սահմանի վրա» գազ վաճառողն ու գնորդը միևնույն ընկերությունն է` ռուսական «Գազպրոմը»: Այսինքն` «Գազպրոմը» գազը իբր «վաճառում է» իրեն պատկանող «ՀայՌուսգազարդին» 180 դոլարով (հազար խմ-ի դիմաց), հետո էլ մեզ տալիս 360 դոլարով (նույն ծավալի դիմաց): Կարող էր չէ՞ «Գազպրոմը» գազի «սահմանի վրայի» գին սահմանել, ասենք, 220 դոլարը (հազար խմ-ի դիմաց), «ՀայՌուսգազարդի» ներտնտեսական ծախսն էլ` 140 դոլար (վերջնական գինը դարձյալ կլիներ 360 դոլար):
Երեկ մենք փորձեցինք ճշտել Ա.Մովսիսյանինց` գիտի՞ արդյոք մի որևէ երկիր, որտեղ գազի տեղափոխման ծախսը նույնքան թանկ է, որքան Հայաստանում: Նախարարը պատասխանեց, թե գիտի, և որ նման երկրներ էլի կան: Սակայն որևէ երկրի անուն չնշեց: Որքան էլ փորձեցինք համացանցում գտնել մի որևէ երկիր, որտեղ գազի ներտնտեսական տեղափոխման նման բարձր ծախսեր լինեն, չհաջողվեց: Բայց քանի դեռ մեր իշխանավորները ձև են անում, թե նորմալ է սովորականից 10 անգամ ավելի թանկ տեղափոխման ծախսեր թույլ տալ, Հայաստանից որևէ մեկը չի համարձակվի «ՀայՌուսգազարդի» բաժնետոմսերի հիմնական սեփականատեր «Գազպրոմին» ասել` եղբա՛յր, սահմանի վրա գազը վաճառիր 250 դոլարով, կամ նույնիսկ` 300 դոլարով, միայն թե գազի ներտնտեսական ծախսդ 30 դոլարից ավելի չանես:
Հրայր Մանուկյան, «Ժամանակ» օրաթերթ
