Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը հայտարարել է արտահերթ նախագահական և խորհրդարանական ընտրություն անցկացնելու որոշման մասին, որը տեղի կունենա հունիսի 24-ին: Էրդողանը հայտարարել է, որ երկրին անհրաժեշտ է հնարավորինս շուտ անցնել լիարժեք նախագահական կառավարման: Թուրքիայի նախագահի հերթական ընտրությունը նշանակված էր 2019 թ-ի նոյեմբերին, իսկ սա նշանակում է, որ Էրդողանն ընտրական գործընթացն առաջ է բերել միանգամից մեկուկես տարով:
Էրդողանի որոշումը որքան անակնկալ էր, նույնքան էլ կանխատեսելի էր, որովհետև առնվազն վերջին օրերին Թուրքիայի նախագահի թիմակիցները հանրային տրամադրությունները նախապատրաստում էին նման շրջադարձի համար:
Իհարկե, Էրդողանի նշած ֆորմալ մոտիվն արժանահավատ չէ, որովհետև դե ֆակտո ուժեղ նախագահական իշխանություն Թուրքիայում կա նաև այսօր. ամբողջ իշխանությունը կենտրոնացված է Էրդողանի ձեռքերում:
Արտաքուստ գուցե նմանություններ կան ընտրություններն առաջ բերելու Ալիևի և Էրդողանի որոշումների միջև, սակայն անիմաստ է դրանց միջև ուղղակի կապ, առավել ևս պայմանավորվածություն տեսնելը: Եթե նույնիսկ եղբայրական երկու պետությունների նախագահների որոշումները ենթակա են միասնական տրամաբանության, ապա դա աշխարհում ուժեղացող քաոսի միտումներն են և դրանց դիմակայելու ցանկությունը, որը որպես մոտիվացիա, կարող է նույնը լինել թե՛ Էրդողանի և թե՛ Ալիևի մոտ: Համաշխարհային թրենդը տարբեր երկրների առաջնորդների ստիպում է արագացնել ընտրական ցիկլերը` կանխատեսելով կանխատեսվող նոր մարտահրավերներին դիմակայելու նպատակով:
Կոնկրետ Էրդողանի որոշման հիմքում կարող են լինել ներքին և արտաքին քաղաքական լուրջ մոտիվներ, որոնք ստիպում են ժամանակից շուտ, այսպես կոչված՝ խմբագրել սեփական իշխանությունը:
Անցած տարի Էրդողանը նախաձեռնեց սահմանադրական փոփոխություններ, որոնք նախատեսում են 2019-ի նոյեմբերից անցում նախագահական ուժեղ կառավարման: Դա, ըստ էության, հանրաքվե էր Էրդողանի վստահության հարցով: Թուրքիայի նախագահի ներկայացրած փոփոխություններն ընդունվեցին, բայց հանրաքվեն բացահայտեց Էրդողանի կողմնակիցների և հակառակորդների գրեթե հավասար բանակ: Սա լուրջ ազդանշան էր Էրդողանի համար, որովհետև եթե բողոքական զանգվածը, այսպես ասած, գտնի իր թեկնածուին, ապա Էրդողանը մեկուկես տարի հետո կարող էր լուրջ մրցակից ունենալ նախագահական ընտրություններում: Թուրքական վերնախավում ակտիվորեն քննարկվում էր այն հարցը, որ Էրդողանի դեմ 2019-ի նոյեմբերին մտադիր է առաջադրվել նրա երբեմնի զինակիցը` երկրի նախկին նախագահ Աբդուլլահ Գյուլը: Ըստ երևույթին, Էրդողանը մեկուկես տարի առաջ է բերել ընտրությունները, որպեսզի ընդդիմադիր էլեկտորատը կոնսոլիդացվելու, ուժեղ թեկնածու առաջադրելու հնարավորություն չունենա:
Իհարկե, Էրդողանը կարող էր ունենալ արտահերթ ընտրություններ նշանակելու արտաքին քաղաքական շարժառիթներ ևս. Թուրքիան այսօր ճգնաժամային հարաբերություններ ունի համաշխարհային գրեթե բոլոր ուժային կենտրոնների, իր հարևանների հետ: Նույնիսկ ռուս-թուրքական հարաբերությունները, որոնք արտաքուստ ռազմավարական են թվում, իրենց խորքում ունեն լատենտ լարվածություն, շահերի բախում, որը պարբերաբար դրսևորվում է հատկապես սիրիական խնդրում: Արտաքին քաղաքականության առումով Թուրքիան ըստ էության գտնվում է պատային իրավիճակում, ինչը ենթադրում է որոշակի կտրուկ քայլեր Էրդողանի կողմից: Ենթադրաբար` Թուրքիայի գործող նախագահը մտադիր է որոշակի շրջադարձային որոշումներից առաջ իրեն ապահովագրել ներքին և արտաքին մարտահրավերներից:
Մյուս կողմից` ընտրական գործընթացին վերաբերող մանիպուլյատիվ որոշումները ավտորիտար առաջնորդներին բնորոշ ձեռագիր է, և հաճախ դժվար է տեսանելի մոտիվներ փնտրել գործընթացում, որտեղ ստվերային զարգացումներն ավելի մեծ տեղ ունեն:
Թուրքիայի քաղաքական օրակարգում հայկական հարցն այս պահին ըստ էության բացակայում է ու պետք չէ ակնկալել, որ նախագահական արտահերթ ընտրությունների անցկացումը կարող է օրակարգ հետ բերել Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցը:
