Հարցազրույց Լիբանանի խորհրդարանի պատգամավորության թեկնածու Եղիշե Անտոնյանի հետ։
Մայիսի 6-ին Լիբանանում տեղի են ունենալու խորհրդարանական ընտրություններ, որոնց մասնակցում են տասնյակ հայ թեկնածուներ: Լիբանանի ընտրական համակարգը մի փոքր նման է հայաստանյանին այն իմաստով, որ երկիրը բաժանված է մի քանի ընտրական տեղամասերի, և յուրաքանչյուր կրոնական և էթնիկ համայնք ունի որոշակի քվոտա խորհրդարանում և իշխանության մեջ ներկայացված լինելու համար: Բացի դրանից՝ ընտրությունները ռեյտինգային են, և ընտրողը ձայն է տալիս ոչ միայն կուսակցության ցուցակին, նաև ցուցակում ներկայացված կոնկրետ թեկնածուին: Հայ համայնքը կարող է ընտրել 6 պատգամավոր, որոնցից չորսը Բեյրութի շրջանից, մեկական Մեթնից և Բեքայից: Այս վեց պատգամավորական տեղերի համար առաջադրվել են բազմաթիվ ինչպես կուսակցական, այնպես էլ ոչ կուսակցական հայ թեկնածուներ: Մենք մինչև ընտրությունները կփորձենք ներկայացնել նրանցից մի քանիսին:
Եղիշե Անտոնյանը անկուսակցական է և առաջադրվել է Մեթնի շրջանից, որը ընդգրկում է նաև հայտնի Բուրջ Համուտ թաղը, թեև ինչպես ցավով ասում է մեր զրուցակիցը, ամբողջովին հայկական այդ թաղից միայն մի փոքր շրջան է մնացել հայկական: Անտոնյանը պաշտոնաթող սպա է, իր բնորոշմամբ եղել է հայկական ՕՎԻՐ-ի նմանությամբ Լիբանանում գոյություն ունեցող ոստիկանական կառույցի տարբեր շրջանների ղեկավար: Այս կառույցը զբաղվում է նաև զբոսաշրջիկների անվտանգության ապահովմամբ: Պաշտոնաթող լինելուց հետո Եղիշե Անտոնյանը որոշել է առաջադրվել պատգամավորի թեկնածու, նույն ընտրատարածքում, որտեղ նրա հիմնական մրցակիցը ՀՅԴ լիբանանյան կառույցի ղեկավար, գործող պատգամավոր Հակոբ Բագրատունին է: Մեր զրույցը նրա հետ սկսեցինք ամենածեծված հարցից:
–Ինչո՞ւ որոշեցիք առաջադրվել պատգամավորի թեկնածու, ուղղակի պաշտոնաթո՞ղ էիք, թե՞ այլ պատճառներ կան:
-Դուք երևի լավատեղյակ չեք Լիբանանի ներկա կացությունից. տնտեսական ծանր վիճակ, փտածությունը (կոռուպցիա), անապահովություն, անգործություն: Եվ այս ամենն առավել ընդգծված է մեր հայկական շրջանների մեջ: Այդ խնդիրները լուծելու համար եմ առաջադրվել, որ կարողացած չափով փոխենք այս իրականությունը: Քաղաքականության մեջ նոր դեմքեր են պետք, նոր արյուն, նոր ուժեր և գաղափարներ, որովհետև նախորդները արդեն ցույց են տվել, թե ինչի են ընդունակ: Ես չեմ ասում, թե հրաշքներ կգործեմ, բայց պետք է փորձենք նոր ուժերի, նոր պատգամավորների հետ հնարավորինս փոխել իրականությունը, վերականգնել մեր արժանապատվությունը:
-Մեթնի շրջանը, որտեղ դուք առաջադրվել եք, քանի՞ հայ ընտրող կա:
-Այս պահին դժվար է ասել, բայց 2009թ. ընտրությունների ժամանակ մոտ 13 հազար քվե կար: Այս անգամ չեմ կարծում, որ թիվն այդքանի հասնի: Նախորդ ընտրություններում հարցը շատ տարբեր էր, դրսից շատ մարդիկ եկան և մասնակցեցին ընտրություններին, հատկապես ԱՄՆ-ից և Սիրիայից, ովքեր Լիբանանի անձնագիր ունեին: Այս անգամ վիճակը մի փոքր այլ է, և չեմ կարծում, թե այդքան ընտրող լինի:
-Արդյո՞ք միայն հայերն են ձեր ընտրողները, թե՞ ընտրողներ ունեք նաև արաբների շրջանում: Դուք ձեզ ներկայացնում եք միայն որպես հա՞յ, թե՞ լիբանանցի:
-Ոչ, իհարկե, ես բազմաթիվ արաբ համակիրներ ունեմ, որովհետև աշխատածս տարիներին շատ օգտակար եմ եղել ինչպես հայերին, այնպես էլ շրջանի մյուս բնակիչներին, և դրա համար Մեթնի ժողովուրդը ուզում է իր երախտապարտությունը հայտնել ինձ՝ քվեարկելով: Շատերը կասեն, որ Եղիշը այլևս լիբանանցի է, հայ չէ, բայց իմ երկու հորաքույրները 1918-ին Մարաշի Սուրբ Կարապետ եկեղեցու մեջ նահատակվեցին, թուրքերը նրանց այրել են: 1975թ. ես զենք եմ վերցրել և հայ թաղերն եմ պաշտպանել, ես մեր երիտասարդներին զինվորական գործի եմ մարզել: Ես լիբանանցի եմ, բայց սրտով էլ, արյունով էլ, ամեն ինչով էլ հայ եմ։
-Չնայած դուք անկուսակցական եք, սակայն ընտրություններին մասնակցում եք Լիբանանի Փաղանգավոր կուսակցության ընտրական ցուցակով: Մի փոքր կբացատրեք, թե ինչ գաղափարախոսություն ունի այս կուսակցությունը, և ինչո՞ւ եք որոշել ընտրություններին մասնակցել այդ կուսակցության ցուցակով:
-Այո, օրենքը պարտադրում է, որ թեկնածուն ընտրություններին մասնակցի կուսակցական ցուցակով: Ես մասնակցում եմ Փաղանգավոր կուսակցության ցուցակով, որտեղ 8 թեկնածու կա, որոնից միայն երկուսն են կուսակցական: Ընտրություններին մասնակցում է հինգ ցուցակ: Ընտրողը վերցնում է այն ցուցակը, որը նա նախընտրում է, որտեղ կա թեկնածուների նկարները և անունները, և նշում անելով ցանկի վրա, կարող է նշում անել իր նախընտրած թեկնածուին: Փաղանգավոր կուսակցությունը կողմ է «Հըզբոլլահ»-ի ապառազմականացմանը, քանի որ համարում է, որ զենքը պետք է լինի միայն Լիբանանի բանակի ձեռքին: Այս կուսակցությունը կողմ է փտածության դեմ պայքարին: Տեսեք՝ Լիբանանում էլեկտրաէներգիայի խիստ կարիք կա, բայց փոխանակ էլեկտրակայաններ կառուցեն, միլիոններ են ծախսում, որ թուրքական նավերը գան և մեզ էլեկտրաէներգիա տան: Կա աղբի հարցը. Բուրջ Համուտի աղբավայրը 27 տարի փակված էր, բայց վերջին երկու տարին նորից բացվել է: Դրամի հետևից վազող մարդիկ գնացին և կրկին բացեցին այս աղբավայրը, որից ամենաշատ տուժողը մեր հայությունն է: Որովհետև այդ աղբավայրի հոտը, դրանից եկող հիվանդությունները կազդեն մեր համայնքի վրա, աղբի մի մասը ծովն է թափվում, և սա փտածության հետևանք է: Այս կուսակցությունում մարդիկ են, ովքեր միշտ անհաշտ պայքար են մղում նման երևույթների դեմ, ու իրենք էին, որ հայտարարեցին, որ աղբավայրը նորից պետք է փակվի: Կուսակցության նախագահը Սամի Ժեմայելն է, որի հայրը նախկինում եղել է Լիբանանի նախագահը:
-Ձեր հիմնական մրցակիցը ՀՅԴ Լիբանանի կենտրոնական կոմիտեի ներկայացուցիչ Հակոբ Բագրատունին է, որը գործող պատգամավոր է: Ինչո՞ւ եք կարծում, որ հայ ընտրողները ձեզ պետք է գերադասեն նրանից:
-Ես այնքան էլ հեռու չեմ Դաշնակցությունից, 2009թ. Դաշնակցությունը ուզում էր ինձ պատգամավոր առաջադրել, բայց ես մերժեցի, որովհետև ես սկզբունքային մարդ եմ, և ես ուզում եմ կանգնել այն մարդկանց կողքին, ովքեր ինձ հետ են եղել, ես թիկունքից հարվածող չեմ: 2005թ. Հակոբ Բագրատունուն ես եմ պատգամավոր դարձրել, որովհետև իր վիճակը շատ ծանր էր, և ես իրեն 2 հազարից ավելի ձայն եմ ապահովել: Բայց նորից եմ ասում՝ նոր դեմքեր են պետք, որովհետև հները ցույց են տվել իրենց աշխատանքի արդյունքը: Բուրջ Համուտի մեջ հայ չի մնացել, օտարները մխրճվում են հայկական թաղերը, հայերի խանութները օտարներն են վարձում, տները օտարներն են գնում: Նախկինում Բուրջ Համուտում միայն մենք էինք, հիմա հայ չի մնացել, միայն երեք չորս թաղամաս, տղաները անգործ են:
-Եթե հայերն իրենց տները վաճառում են, կամ խանութները վարձով են տալիս, Հակոբ Բագրատունու մեղքը ո՞րն է:
-Իրենք շրջանին իբրև տեր ու տիրական պետք է այս խնդիրների դեմն առնեին, չպետք է թույլ տային, որ օտարները մտնեն մեր թաղամասերը:
-Հիմա որ դուք ընտրվեք պատգամավոր, թույլ չեք տալո՞ւ, որ այլազգիները հայերի ունեցվածքը գնեն կամ վարձակալեն:
-Ես հրաշքներ չեմ կարող գործել, բայց եթե հաջողություն ունենամ ընտրություններում, պետք է իմ հնարավորության սահմաններում փորձեմ փոխել ներկա իրականությունը, այս գեշ պայմանները:
-Քանի որ ՀՅԴ-ն Լիբանանում դաշնակցում է «Հըզբոլլահ»-ի հետ, կարո՞ղ ենք ասել, որ ՀՅԴ թեկնածուի հետ նաև գաղափարախոսական տարաձայնություններ ունեք:
-Լինելով նախկին զինվորական, ես կողմնակից եմ, որ կառավարության ձեռքին չգտնվող զենքը հանձնվի, ես չեմ կարող ընդունել, որ քաղաքի մեջ ուրիշ զենք լինի, քան կառավարության զենքը: Սա իմ սկզբունքային մոտեցումն է:
-Բայց լիբանանյան իրականությունը ցույց է տվել, որ զենքը հաճախ պետք է ինքնապաշտպանության համար, և հայերն էլ են դիմել զենքի իրենց կյանքը և ունեցվածքը պաշտպանելու համար:
– Այն ժամանակները ավարտվել են, հիմա բոլոր միլիցաները անզեն են, բոլորը քրիստոնյա և այլ համայնքները հանձնել են զենքը, և միայն «Հըզբոլլահ»-ն է մնացել, որ զենք է պահում:
-Հայաստանում ընտրությունների արդյունքի վրա մեծ դեր է խաղում ընտրակաշառքը, արդյո՞ք Լիբանանում ևս կա նման երևույթ:
-Հայ թեկնածուները նման բան չեն անում, բայց մյուս համայնքների թեկնածուները փորձում են գնել հայի ձայները: Տեղացի թեկնածուներ կան, որոնք միլիոնատերեր են և միլիոններ կթափեն, որ հայ ընտրողների ձայները գնեն: Եվ, դժբախտաբար, կան վաճառվող ձայներ: Չեմ կարծում, որ դրանք մեծ են, բայց իմ մոտավոր հաշիվներով՝ 600-700-ի մոտ, որն այնքան էլ լավ բան չէ: Երբ իրենց կհարցնես, իրենք կուրանան քվե վաճառելը, բայց իրականում այդ երևութը ցավալիորեն կա:
-Որքա՞ն է մեկ քվեի արժեքը:
-Այս պահին տեղեր կան, որ 300 դոլարով կգնեն, տեղեր կան, որ 500 դոլարով կգնեն, տեղեր կան հազար դոլարով կգնեն, գինը օրվա համաձայն է: Ընտրության օրը թիվը կհասնի 2 հազար դոլարի:
-Պատգամավոր ընտրվելու դեպքում ո՞րն է լինելու ձեր առաջին քայլը:
-Գիտեք, խորհրդարանի դերը օրենքներ ստեղծելն է, և ես խոստացել եմ, որ իմ ստորագրությունը չեմ դնելու այնպիսի օրենքների տակ, որոնք կվատացնեն մարդկանց կյանքը: Ես այս ժողովրդից մեկն են, և այն ինչ լավ է ժողովրդի համար, լավ է ինձ համար: Ամբողջ կյանքս օգտակար եմ եղել իմ ժողովրդին և շարունակելու եմ ձեռքիս եկածն անել մեր ժողովրդին օգտակար լինելու համար:
-Կասե՞ք կոնկրետ մի քայլ, որը պատրաստվում եք իրականացնել:
-Մեկ քայլով, մեկ հարցով բան չի փոխվի, երկրում հազարավոր խնդիրներ կան: Միայն վերջին մեկ տարում 400 գործատեղ է փակվել Բեյրութում: Եթե հաշվենք, որ ամեն մի ֆաբրիկայում 10 աշխատող՝ կստացվի, որ 4 հազար մարդ է անգործ մնացել: Բազմաթիվ քայլեր են պետք այս վիճակից դուրս գալու համար: