Ղազախստանի արտգործնախարարությունը մերժել է Մոսկվայի պահանջը՝ Միացյալ Նահանգների քաղաքացիների նկատմամբ սահմանված առանց վիզաների ռեժիմը վերանայելու վերաբերյալ: Նախօրեին Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել էր, թե ամերիկացիներին տրված այդ արտոնությունը պետք է համաձայնեցվի Եվրասիական տնտեսական միության հետ: Պաշտոնական Աստանան, սակայն, հակադարձել է՝ Եվրասիական տնտեսական միությունը քաղաքական դաշինք չէ, այն քննարկում է միայն տնտեսական համագործակցությանը վերաբերող հարցեր: Մոսկվայի և Աստանայի դիվանագիտական վեճը ուշագրավ է և իր հետևանքներով` բազմաշերտ: Նախ` նկատենք, որ ԱՄՆ քաղաքացիների համար ազատ վիզային ռեժիմ ունի նաև Հայաստանը և ենթադրելի է, որ նման պահանջով Մոսկվան արդեն դիմել է կամ գուցե կդիմի նաև Երևանին:
Թեև այստեղ հնարավոր է` գործ ունենք այլ տրամաբանության հետ. գուցե Մոսկվայում համարել են, որ հիմնական խոչընդոտը Աստանան է և նրա դիմադրությունը կոտրելուց հետո Հայաստանի խնդիրը կարող են լուծել, այսպես կոչված, «ձեռքի հետ», մանավանդ` Երևանում, այսպես թե այնպես, գործում է Մոսկվային որևէ հարցում չհակադրվելու սկզբունք: Սակայն Ղազախստանը մերժել է Լավրովի պահանջը և որակապես նոր իրավիճակ է ստեղծել` մանևրելու հնարավորություն ստեղծելով նաև Հայաստանի համար: Սա առաջին դեպքը չէ, երբ Աստանան իր ինքնիշխանությունն արժևորում է` անտեսելով Մոսկվայի քմահաճույքները:
Սա սկզբունքորեն նոր իրավիճակ է ստեղծում ԵՏՄ-ում, որից պետք է կարողանա օգտվել նաև Հայաստանը: Գործնականում հասկանալի է, որ ԵՏՄ անդամակցությունն որևէ առարկայական օգուտ չի տվել Հայաստանի տնտեսությանը, մյուս կողմից` աշխարհաքաղաքական այսօրվա բարդ իրավիճակում նույնիսկ անկարելի է պատկերացնել, որ Հայաստանը կարող է չեղարկել իր անդամությունը ԵՏՄ-ում:
Նման հեռանկարն իրապես կարող է ռիսկեր ծնել Հայաստանի անվտանգության համար, մյուս կողմից` Ղազախստանի նախադեպը հուշում է, որ միանգամայն հնարավոր է արտաքին քաղաքականությունը «չծանրաբեռնել» եվրասիական պարտավորություններով: Այս իմաստով` Աստանայի վարքագիծը անհրաժեշտ է նախադեպային դարձնել Հայաստանի համար: Ռուսական շահերը կամ ԵՏՄ-ն Հայաստանի համար պետք է գոյություն ունենան մինչև այն սահմանը, որտեղ չեն խանգարում ինքնիշխան որոշումների կայացմանը, Հայաստանի բազմավեկտոր արտաքին քաղաքականության իրականացմանը:
ԱՄՆ քաղաքացիների նկատմամբ սահմանված առանց վիզաների ռեժիմը վերանայելու վերաբերյալ Մոսկվայի պահանջը հնչեցվել է Ռուսաստան-Արևմուտք հակադրության նոր ալիքի ֆոնին, երբ ՆԱՏՕ-ի բոլոր առանցքային պետությունները կոնսոլիդացված դատապարտում են` Ռուսաստանի կողմից Մեծ Բրիտանիայի տարածքում ГРУ-ի նախկին աշխատակից Սերգեյ Սկրիպալի և նրա դստեր թունավորման փաստը: Մոսկվան ցանկացել է ցույց տալ, որ ինքը նույնպես միայնակ չէ և Արևմուտքի հետ հակադրության գործընթացում փորձել է օգտագործել ԵՏՄ-ին, նրա անդամ պետություններին: Աստանայի մերժողական պատասխանը հստակորեն մեսիջ է, որ Ղազախստանը չի ցանկանում` հանուն Մոսկվայի, հակադրվել Արևմուտքի հետ, մտնել, այսպես կոչված, Սառը պատերազմի ռեժիմի մեջ:
Հարկ է նկատել, որ Ղազախստանն ու Բելառուսը նույն չեզոքությունը դրսևորեցին նաև ռուս-ուկրաինական հակամարտության ժամանակ: Ավելին` Աստանան հրապարակ է բերում ավելի խորքային խնդիր. Ղազախստանը պնդում է, որ ԵՏՄ-ն ընդամենը տնտեսական միություն է, որը որևէ կերպ չի կարող կաշկանդել իր քաղաքական ինքնիշխանությունը: Սա արմատապես հակադրվում է Կրեմլի կոնցեպցիային, որի համար ԵՏՄ-ն ընդամենը գործիք է` ըստ էության, նոր կայսրության նախագիծը ֆորմալանցելու համար:
Մոսկվայի և Աստանայի դիվանագիտական վեճը միայն մեծացնում է այն տարածությունը, միջավայրը, որը թույլ կտա Հայաստանին` ավելի ինքնուրույն և նախաձեռնող արտաքին քաղաքականություն վարել: Այս առումով` Ռուսաստան-Արևմուտք հակադրությունը, դրա հետևանքով ԵՏՄ-ում ձևավորող ոչ միանշանակ պատկերը Հայաստանի համար ոչ միայն ռիսկեր են ծնում, այլ նաև` նոր հնարավորություններ:
