Ում ուզենք կնշանակենք վարչապետ, իրենց ինչ գործն է, Lragir-ի հետ զրույցում ասում է ՀՀԿ խոսնակ Էդուարդ Շարմազանովը՝ ի պատասխան Սերժ Սարգսյանի վարչապետ նշանակվելու հնարավորության դեմ ընդդիմադիր մի շարք ուժերի հրապարակային, հանրահավաքային պայքարի հավանականության:
Հայաստանում այս խնդրի շուրջ ստեղծվել է իրավիճակ, որն, ըստ էության, անհեթեթ, աբսուրդային է թե՛ դասական քաղաքագիտության, թե՛ նաև հայաստանյան «ռեալ պոլիտիկի», թե՛ նույնիսկ պարզ տրամաբանության տեսանկյունից:
ՀՀԿ խոսնակը միանգամայն իրավացի է, երբ ասում է, որ եղել է խորհրդարանի ընտրություն, ՀՀԿ-ն պաշտոնապես կազմել է բացարձակ մեծամասնություն և ստացել մինչև 2022 թվականը մեծամասնություն կազմելու իրավունք, հետևաբար ՀՀԿ-ին ընտրողներն են լիազորել այդ իրավունքով, և ըստ այդմ՝ ՀՀԿ-ն ազատ է որոշել իր վարչապետին: Գործնականում դա է խորհրդարանական կառավարումը, մնացյալն արդեն քաղաքական ավանդույթների խնդիր են, երբ, ասենք, շատ դեպքերում վարչապետի հրաժարականը կամ փոփոխությունը կարող է բերել արտահերթ խորհրդարանական ընտրության: Դրանք հիմնականում ճգնաժամային դրսևորումներ են, ինչը տվյալ պարագայի համար նույնական չէ:
Ինչ խոսք, անվիճելի է, որ ՀՀԿ-ն խորհրդարանի ընտրությանը բացարձակ մեծամասնություն է կազմել, մեղմ ասած, ոչ սահմանադրական լիարժեքությամբ: Այսինքն՝ ընտրական պրոցեսը, որպես այդպիսին, դասական քաղաքագիտական իմաստով Հայաստանի պարագայում ֆիկցիա է: Բայց դա այլ հարց է, եթե քաղաքական ներկայիս իրավիճակը վիճարկում է ուժ, որը չի մասնակցել ընտրական այդ պրոցեսին և հենց սկզբից մերժել է այն՝ համարելով, որ Հայաստանում հնարավոր չէ ընտրությամբ հասնել իշխանափոխության: Այլ հարց է, թե ով ինչ է առաջարկում ընտրության փոխարեն: Այստեղ իհարկե խոսակցությունը տեղափոխվում է այլ հարթություն, որն այս հոդվածի շրջանակում չդիտարկենք:
Այդպիսով, եթե Սերժ Սարգսյանի վարչապետությունը վիճարկում են ուժեր, որոնք հենց սկզբից մերժել են ընտրությունը խաղի այն կանոններով, որ հաստատել է ՀՀԿ-ն, ապա այստեղ իրավիճակը կլիներ տրամաբանական, հասկանալի: Բայց երբ ուժերը մասնակցել են ընտրությանը՝ խորհրդարանում տեղ ստանալու ակնկալիքով, անկախ ստանալ-չստանալուց, արդեն իսկ որոշակի աբսուրդ վիճակի մեջ են հայտնվում այսօր հնչեցնելով Սերժ Սարգսյանի դեմ պայքարի շեփորը: Որովհետև նրանք համաձայնել են խաղալ ՀՀԿ խաղի կանոններով: Ոմանք չեն անցել խորհրդարան՝ ըստ կանոնների, ոմանք անցել են՝ դարձյալ ըստ կանոնների, ավելին՝ անցնելուց հետո փաստացի հայտարարել են, որ ՀՀԿ-ն մեծամասնություն է կազմել ընտրողի քվեով: Այդ գործառույթն, օրինակ, իրականացրել է «Ելք» դաշինքը:
Այդ ամենից հետո, ընդ որում՝ անգամ խորհրդարան մտած չլինելու պարագայում, Սերժ Սարգսյանի վարչապետության դեմ «աշխարհազոր» հավաքելը աբսուրդ է, որովհետև հասարակությունն, ի տարբերություն այդ ուժերի, շատ ավելի ճշգրիտ, զգայուն և դիպուկ է գնահատում քաղաքական անցուդարձերը, քաղաքական կոչվող սուբյեկտների վարքագիծը և անում հետևություններ: Հաշվի չառնել հանրության այդ մտածելու և տրամաբանելու կարողությունը, նշանակում է պարզապես լինել քաղաքականապես անհամարժեք կամ անմեղսունակ: Չի կարելի մի անգամ խաղալ իշխանության խաղի կանոններով, իսկ հետո կեսից հրաժարվել և ակնկալել հանրության լուրջ վերաբերմունք և վստահություն: Եվ դա դեռ պարզապես առաջարկվող պայքարի բովանդակությունը չդիտարկած, որովհետև լուրջ ընկալման էական խնդիր առաջացնում է նաև այդ բովանդակությունն ինքնին, որի առանցքում, ըստ էության, 25-ամյա արմատական և բողոքական հռետորաբանության տարբեր մոդիֆիկացիաներն են, որոնք նույնիսկ լավ մոռացված հինը չեն, այլ չմոռացվող հինը:
Հնարավոր չէ 21-րդ տեխոլոգիական դարում ամբողջատիրական թեկուզ հայաստանյան համեմատաբար համեստ համակարգի դեմ պայքարել չմոռացվող հին մեթոդներով: Այդ պայքարում հաղթելու շանս ունի մի սուբյեկտ՝ իշխող համակարգը: Պարզապես ինտրիգը կարող է լինել այն, թե համակարգի որ թևը կլինի կոնկրետ հաղթողը: Մեծ հաշվով, ընդգծելով ընտրության հանգամանքը՝ Հանրապետականը Սերժ Սարգսյանի վարչապետությունը վիճարկող ուժերին հիշեցնում է հենց ընտրական խաղի կանոնների շուրջ բարձրաձայնված կամ լռելյայն պայմանավորվածությունը՝ ակնարկելով, որ նրանք խախտում են այդ պայմանավորվածությունը:
Ինքնին դարձյալ դասական քաղաքագիտության տեսանկյունից նման պայմանավորվածությունները արդեն աբսուրդ են, նաև որպես ընդհանուր քաղաքական տրամաբանություն: Բայց Հայաստանում դա է «ռեալ պոլիտիկը» եղել քառորդ դար՝ մասնակցություն ընտրությանը իշխանության խաղի կանոնով, հետո սպասվող պարտությունից հետո հեղափոխական պատմուճանով հանրային առաջնորդության հայտ, որը, որպես կանոն, ավարտվել է հաջորդ ընտրությամբ և նույն ցիկլով:
Մեծ հաշվով, Հայաստանում թերևս սկսվում է ոչ թե Սերժ Սարգսյանի վարչապետության դեմ հրապարակային պայքարը, այլ 2022 թվականի ցիկլի հրապարակային նախապատրաստությունը: Ի վերջո, արագ փոփոխվող աշխարհում հինգ տարին այնքան էլ մեծ ժամանակ չէ և ամենափոքր հապաղումն անգամ կարող է հետ գցել բավականին երկար ժամանակահատվածով: Համենայնդեպս, այս տրամաբանությունը հուշում է, որ 2022 թվականին ընդառաջ որակապես նոր քաղաքական ընդդիմություն ունենալու Հայաստանի հեռանկարը մշուշոտ է:
