Մենք տեղյակ ենք, որ նախագահ Սարգսյանը հայտարարեց 2009թ. Ցյուրիխում ստորագրված հայ-թուրքական արձանագրությունները պաշտոնապես չեղարկելու մասին, սակայն նա միաժամանակ փաստեց, որ Հայաստանը շարունակում է հավատարիմ մնալ ապագայում առանց նախապայմանների Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման իր հանձնառությանը: Մենք երկու կողմին էլ խրախուսում ենք հաշտեցման ու հարաբերությունների կարգավորման համար դուռը բաց թողնել: Կարգավորման գործընթացը կարեւոր օգուտներ կբերի Թուրքիայի և Հայաստանի, ինչպես նաև Կովկասյան ողջ տարածաշրջանի համար` NEWS.am-ի հարցմանն ի պատասխան հայտնել են ԱՄՆ դեսպանատնից:
Խիստ ուշագրավ է, որ Հայաստանի ներսում հայ-թուրքական արձանագրությունների չեղարկմանը հայտարարությամբ արձագանքել են միայն ավանդական կուսակցությունները` դրական շեշտադրումներով: Սերժ Սարգսյանի հայտարարության ներքաղաքական բաղադրիչը հենց այս նպատակն ուներ` պրիմիտիվ հայրենասիրության հիմքով ապահովել կոնսոլիդացիա Սերժ Սարգսյանի շուրջ: Օբյեկտիվ լինենք` Հայաստանի քաղաքական համակարգը պատրաստ չէր հայ-թուրքական երկխոսությանը և արձանագրությունների չեղարկումը նրան ինչ-որ իմաստով ազատեց «բեռից»:
Այլ է Սերժ Սարգսյանի պարագան, ով, որպես կանոն, միանձնյա է ստանձնում արտաքին քաղաքական նախաձեռնությունների պատասխանատվությունն ու սուբյեկտությունը: Պատահական չէ, որ Սարգսյանի մարտի 1-ի հայտարարության երկրորդ հատվածը հասցեագրված էր միջազգային հանրությանը, ինչին էլ պոզիտիվ, բազմաշերտ արձագանքել է ԱՄՆ դեսպանատունը: Իհարկե, Վաշինգտոնի արձագանքը լավատեսական է` չեզոքության ակնհայտ շեշտադրումներով:
Եթե ցրուրիխյան գործընթացի օրերին Օբամայի վարչակազմը հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը համարում էր առաջնահերթություն, ապա հիմա Վաշինգտոնն ընդամենը կոչ է անում «հարաբերությունների կարգավորման համար դուռը բաց թողնել»: Անցած իննը տարիների ընթացքում էապես փոխվել են թե Վաշինգտոնի առաջնահերթությունները, թե Թուրքիան և թուրք-ամերիկյան հարաբերությունները: Մյուս կողմից` Հայաստանն, առանձին վերցրած, գոյություն չունի Սպիտակ տան քաղաքական օրակարգում: Թերևս սա է ամերիկյան արձագանքի չեզոքության պատճառը: Ինչքան էլ Հայաստանի քաղաքական ուժերի մեծամասնությունը բացասաբար գնահատի պատմություն դարձած հայ-թուրքական արձանագրությունները` դրանց նախաձեռնումով Հայաստանն էապես մեծացրեց իր սուբյեկտությունը տարածաշրջանում և միջազգային խաղացողների ռեգիոնալ նախագծերում:
Սերժ Սարգսյանի նոր իշխանությունը կրեատիվ նախաձեռնությունների, Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը դիվերսիֆիկացնելու, անվտանգության ապահովման լրացուցիչ երաշխիքների ստեղծման անհրաժեշտություն ունի: Մեկ-երկու ամսում նոր իշխանության ձևավորման գոնե ֆասադային փուլը կմնա հետևում` օրակարգից դուրս բերելով նաև համակարգային տրանսֆորմացիային ուղեկցող «ազգային համերաշխության» պաթոսային, մեծ հաշվով` պսևդոհայրենասիրական մթնոլորտը:
Սերժ Սարգսյանի համար խիստ էական է համաշխարհային հանրությանը ներկայանալ կանխատեսելի և վստահելի գործընկերոջ իմիջով, մանավանդ, որ Ռուսաստանի և Արևմուտքի շարունակվող հակամարտությունը կարող է ֆորս-մաժորային իրավիճակներ ստեղծել տարածաշրջանում` պաշտոնական Երևանից պահանջելով ոչ ստանդարտ լուծումներ: Այս առումով` հայ-թուրքական հարաբերություններն ունեն զարգացման պոտենցիալ: Շատ կարևոր է, որ Հայաստանը իր քաղաքականությունը կառուցի ոչ այնքան Էրդողանի, որքան` Թուրքիայի դեմոկրատական հեռանկարի առանցքի շուրջ: Դա ոչ միայն կարևոր ազդակ կլինի միջազգային հանրությանը, այլ որոշակի քաղաքակրթական, արժեքային բաղադրիչ կավելացնի հայ-թուրքական հնարավոր երկխոսության գործընթացին:
Շատ կարևոր է, որ Հայաստանը հանդես գա նախաձեռնողի դիրքերից` չսպասելով Անկարայի մեսիջներին կամ միջազգային միջնորդություններին: Սակայն հայ-թուրքական հարաբերությունները քննարկման, խորքային անալիզի անհրաժեշտություն ունեն նաև ներհայաստանյան դիսկուրսիոն հարթակներում: Ցյուրիխի գործընթացում Երևանը թույլ է տվել մեթոդաբանական սխալ` մանևրելու հնարավորություն տալով Անկարային:
Անհրաժեշտ է հստակ տարբերակել Հայաստանի և Թուրքիայի հարաբերությունների կարգավորման և հայ-թուրքական հաշտեցման գործընթացների սահմանը: Հայ-թուրքական հաշտեցումն ավելի տարողունակ, բազմաշերտ ու երկարատև գործընթաց է, որը պետք է հաջորդի Հայաստանի և Թուրքիայի հարաբերությունների կարգավորմանը: Կարգավորման սուբյեկտները Հայաստանն ու Թուրքիան են, որոնք ռացիոնալ քայլերով ճանապարհ պետք է հարթեն երկու ժողովուրդների հաշտեցման համար: Մոտավորապես այս տեսլականն էր` Սերժ Սարգսյանի հայտարարությանը ամերիկյան արձագանքի հիմքում: