«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Բեռլինի համալսարանի դասախոս, հայագետ Ժիրայր Քոչարյանը։
-Պարոն Քոչարյան, օրերս Գյումրիում բացվեց Գերմանիայի հյուպատոսություն: Գերմանիայի հյուպատոսը կհամակարգի Շիրակի և Լոռու մարզերը: Ըստ էության՝ ԵՄ-ի կողմից առաջիկայում մի շարք ծրագրերի իրականացումն է հյուպատոսական ծառայության բացման առիթ հանդիսացել: Ինչպե՞ս եք գնահատում:
-Պետք է նկատել, որ շենգենյան բոլոր երկրներից Գերմանիան ամենախիստն է, համարյա ոչ մեկին մուտքի վիզա չի տալիս, ու Գյումրիում հյուպատոսարան բացելը ինձ շատ է զարմացնում: Ի՞նչ կա Գյումրիում, որ մարդ այդտեղ դրամական ներդրումներ անի: Ես գիտեմ, որ հյուպատոսների իսկական գործը տեղեկություն հավաքելն է, ուրիշ ոչինչ:
-176 միլիոն եվրո է Եվրամիությունը տրամադրելու, որի մի մասը գնալու է Շիրակում ներդրումներ իրականացնելուն: Ինչպե՞ս եք սա գնահատում:
-Հիմա երբ խոսում են Եվրամիության և Հայաստանի համագործակցության մասին, պետք է ասեմ, որ ես սկսում եմ կասկածել, քանի որ նրանք հիմա պահանջներ են դնելու դրա առաջ: Առաջինը Հայաստանի ատոմակայանի խնդիրն է, քանի որ նրանք պահանջում են, որ փակվի ատոմակայանը:
-Պարոն Քոչարյան, ըստ Ձեզ՝ որքանո՞վ կլինի քաղաքական կամք Հայաստան-ԵՄ համաձայնագիրը կյանքի կոչելու համար:
-Տեսեք, մենք ոչ միայն դրամական նպաստ ենք ստանալու որոշ աշխատանքների համար, այլևս այս համաձայնագրի ստորագրումով նաև որոշ պարտականություններ ենք հանձն առնում, և այդ պարտականությունները առայժմ մեզ համար շատ դժվար են իրագործելը: Ես թեև ուրախ եմ, որ Հայաստանը տարբեր կազմակերպությունների, տարբեր երկրների և ոչ թե միայն Ռուսաստանի հետ պայմանագրեր, հարաբերություններ է հաստատում, բայց դրան զուգահեռ ինձ մտահոգում է՝ արդյոք այսօր մենք կարող ենք այդ պարտականությունները կատարել: Ինչ վերաբերում է ատոմակայանին, գիտեք, Հայաստանը շրջափակված երկիր է, տնտեսությունը տուժում է մասամբ, և եթե մենք ատոմակայան չունենանք, մենք ի՞նչ ենք անելու:
– Եվրոպական արտաքին գործողությունների ծառայության Արևելյան գործընկերության երկկողմ հարաբերությունների ստորաբաժանման ղեկավարի տեղակալ Դիրկ Լորենցը կարծում է, որ ատոմակայանը հնարավորինս շուտ պետք է փակել: Բացի այդ, ներկայումս Հայաստանի հետ ԵՄ-ն աշխատում է ատոմակայանի անվտանգության բարելավման ուղղությամբ: Բացի այդ, խոսվում է նաև նոր ատոմակայանի կառուցման մասին:
-Գիտեք՝ այս տարիների խոստումները լսել ենք, բայց որևէ բան չի ստացվել: Այս պահով եմ ես մտահոգված: Բա եթե մենք փակենք, նորը երբ պիտի բացվի, ինչպես պիտի բացվի: Դուք հիշում եք, երբ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի օրոք այդ ատոմակայանը փակվեց, ինչ խնդիրների առաջ մենք կանգնեցինք, հետո Ռուսաստանից մասնագետ եկավ, ահռելի վճարումներ եղան, մինչև այն վերաբացվեց: Ահռելի վճարումներ եղավ դրա դիմաց: Մենք գոնե էներգետիկայի տեսակետից պիտի կախում չունենանք: Ես մտահոգված եմ, թե Հայաստանը որքանով է պատրաստ պարտականությունները իրապես կատարելու: Եվրամիությունը մեզ հետ կատակ չի անելու, շատ լուրջ է:
-Դուք կարծում եք՝ Հայաստանն իր առջև դրված պարտականությունները չի՞ կարողանալու կատարել, իշխանությունը պատրաստ չէ՞ այդ խնդիրներին լուծում տալ, նկատի ունեմ կոռուպցիայի դեմ պայքարը, մարդու իրավունքների համար պայքարը և այլն:
-Ինձ հենց դա է մտահոգում: Տեսեք՝ մեր դատական համակարգը անկախ չէ, հրահանգը գալիս է վերևից, և դատավորներն էլ կատարում են հրահանգը: Որպես օրինակ բերենք «Սասնա ծռեր»-ի գործից: Մարդու իրավունքների հարցը Հայաստանում, կոռուպցիան և այլն, սրանք խնդիրներ են, որ դեռ երկար ժամանակ է պետք լուծելու համար, և ԵՄ-ն մեզնից դա պահանջելու է խստորեն:
-ԵՄ-ն Հայաստանում ընտրությունները միշտ մեկ քայլ առաջ է դիտարկել: Ի՞նչ եք կարծում, եթե իրական փոփոխություններ չլինեն, խի՞ստ է վարվելու ԵՄ-ն:
–Ոչ թե խիստ է վարվելու, այլ մինչև անգամ պատժելու է: Տեսեք՝ այդքան խոսվում է Հայաստանում կոռուպցիայից, բայց դա անընդհատ շարունակվում է: Եվ որքան էլ իշխանությունները մեզ հետ զրույցում անհանգստանում են այս խնդրի հետ կապված, բայց կոռուպցիան դրանով հանդերձ շարունակվում է, դատական համակարգերը անկախ չեն, մարդու իրավունքների հարցով առաջընթաց գրեթե չկա: Սովետական միության ժառանգությունը դեռ կա, և ժամանակ է պետք, որ մենք մտածենք ոչ թե սովետական մտածելակերպով, այլ իրական կյանքով և այսօրվան համապատասխան: Իհարկե, ես շատ ուրախ եմ, որ Եվրոպայի հետ ստորագրել ենք այս համաձայնագիրը, բայց սա մեզնից նաև պարտականություններ է պահանջում: Մենք պետք է ավելի խիստ լինենք, կատարենք մեր առաջ դրված պարտականությունը: Ես մի քիչ կասկածներ ունեմ:
-Տեսակետ կա, որ Սերժ Սարգսյանը այս համաձայնագիրը ստորագրելով նաև ԵՄ-ից աջակցություն կստանա իր քաղաքական գործունեությունը վարչապետի պաշտոնում շարունակելու համար: Համամի՞տ եք արդյոք:
-Ես չեմ կարծում՝ ԵՄ-ն շահագրգռված լինի սրանով: Եվ կարծում եմ, որ այս խնդրով ավելի շատ հենց Ռուսաստանն է շահագրգռված և ոչ թե ԵՄ-ն: ԵՄ-ի համար կարևոր չէ, թե ով է լինելու վարչապետ կամ նախագահ, կարևորը լինի այն անձը, որը հանձն է առնում պարտականությունները կատարել: Ես այդպես եմ մտածում: