Թուրքիայի բարձրագույն ղեկավարության ներկայացուցիչները նախորդ շաբաթ կարևոր այցեր են կատարել Եվրամիության երկու առանցքային և առաջատար երկրներ: Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հունվարի 5-ին այցելել է Փարիզ, որտեղ հանդիպել է իր ֆրանսիացի գործընկերոջ՝ Էմանուել Մակրոնի հետ: Իսկ արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուն շաբաթ օրը Գոսլար քաղաքում բանակցել է Գերմանիայի արտգործնախարար Զիգմար Գաբրիելի հետ:
Եվրամիության դռները փակ են Թուրքիայի առջև
Ֆրանսիայում թուրք-ֆրանսիական բանակցություններն ընթացել են մի քանի առանցքային հարցերի շուրջ՝ թուրք-ֆրանսիական երկկողմ հարաբերություններ, Եվրամիությանը Թուրքիայի անդամակցման հեռանկարը և սիրիական հակամարտության կարգավորման հարցը: Էրդողանը Փարիզում հայտարարել է, թե թուրքերը «հոգնել են» Եվրամիության անդամակցությանը սպասելուց: «Թուրքիան 54 տարի սպասել է Եվրամիության դռան մոտ»,- ասել է Թուրքիայի միապետական ռեժիմի ղեկավարը:
Ֆրանսիայի նախագահ Մակրոնն իր հերթին փաստացի հասկացրել է, որ Թուրքիայի անդամակցումը ԵՄ-ին ներկա պայմաններում անհնար է, քանի որ Թուրքիայի վերջին իրադարձությունները՝ հեղաշրջման փորձն ու դրա հետևանքները, մարդկանց հետապնդումներն ու մարդու իրավունքների ծանր վիճակը թույլ չեն տալիս առաջ շարժվել Եվրամիությանը Թուրքիայի միանալու հարցում: Մակրոնն առաջարկում է վերանայել, վերաիմաստավորել Եվրամիություն-Թուրքիա հարաբերությունները՝ այսուհետ առաջնորդվելով ոչ թե Թուրքիայի եվրոպական ինտեգրման, այլ Թուրքիայի հետ գործընկերության, փոխգործակցության տրամաբանությամբ:
Ուշագրավ նորություններից էր նաև այն, որ Ֆրանսիան և Թուրքիան համաձայնագիր են ստորագրել հեռահար հրթիռների առքուվաճառքի մասին:
Ռազմավարական երկխոսություն
Գերմանացի գործընկերոջ հետ հանդիպումից հետո Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուն հույս է հայտնել, որ Բեռլինի և Անկարայի միջև առաջացած խնդիրները հնարավոր կլինի հաղթահարել երկխոսության միջոցով: Գերմանիայի արտգործնախարարությունը բանակցություններից հետո հայտարարել է, որ կողմերը պայմանավորվել են ռազմավարական երկխոսությունը վերսկսելու մասին:
Մակրոնը մերժեց Էրդողանին
Ինչո՞վ է պայմանավորված հատկապես վերջին շրջանում իր անկայունությամբ, ագրեսիվությամբ և անկանխատեսելի վարքագծով աչքի ընկնող թուրքական արտաքին քաղաքականության այս ակտիվացումը Եվրամիության ուղղությամբ, մի կառույցի, որին Թուրքիան տասնամյակներ շարունակ ձգտել է անդամակցել և որի հետ հարաբերությունները կտրուկ սրվեցին Թուրքիայում 2016 թ. հուլիսի 15-ին զինվորականների կողմից կազմակերպված հեղաշրջման ձախողված փորձից հետո:
Մեկնաբանելով հարցը՝ գերմանացի քաղաքագետ Ալեքսանդր Ռահրը «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասաց, թե Թուրքիայի նախագահը, մեկնելով Ֆրանսիա և հանդիպելով Մակրոնի հետ, փորձել է ոչ թե կարգավորել հարաբերությունները Եվրամիության հետ, այլ հասկանալ, թե ինչ կարելի է անել, ինչի հույս կարող է ունենալ Թուրքիան:
«Այսօր Եվրամիությունը փաստացի ղեկավարում են ֆրանսիացիները, այդ պատճառով Էրդողանը մեկնել է Փարիզ, որպեսզի խոսի Մակրոնի հետ և հասկանա, թե ինչի հույս ինքը կարող է ունենալ: Եվ քանի որ Եվրամիությունում ներքին լուրջ բարեփոխումներ են սկսվել, Թուրքիան ուզում է հասկանալ, թե ինչն ինչոց է: Կարծում եմ, որ Էրդողանին խիստ մերժողական պատասխան են տվել, որովհետև Ֆրանսիայի նախագահի շուրթերով ասվեց, որ Թուրքիայի ճանապարհը դեպի Եվրոպական միություն այսօր փաստացի փակ է», – մեկնաբանեց Ռահրը:
Լարված իրավիճակ
Թուրքիայի ԱԳՆ ղեկավար Չավուշօղլուի այցը Գերմանիա «անձնական այց էր»: Թուրքիան փորձում է վերջնականապես չփչացնել հարաբերությունները Գերմանիայի հետ:
«Գերմանիայում մեծ թվով թուրքեր են ապրում: Իրավիճակը շատ լարված է: Թուրք, գերմանացի քաղաքացիները գտնվում են թուրքական բանտերում: Մթնոլորտն այստեղ շատ լարված է: Գերմանիայում շատ են քննադատում ընդհանրապես այն ամենը, ինչ տեղի է ունենում Թուրքիայում, և երկու նախարարները փորձեցին երկխոսել, որպեսզի մեղմեն լարվածությունը, ինչ-որ կերպ ազդեն իրադրության վրա, քանի դեռ այն չի վատթարացել»,- ասում է Ալեքսանդր Ռահրը:
Անդունդ Թուրքիայի և Արևմուտքի միջև
Փորձագետի ընդհանուր եզրակացությունը հետևյալն է՝ Թուրքիան և Արևմուտքը գնալով հեռանում են իրարից, տարաձայնությունները գնալով խորանում են. «Թուրքիան այսօր ավելի շատ կողմնորոշվում է դեպի Արևելք, դեպի Հյուսիս: Այնտեղ նա ավելի շատ փոխադարձ շահեր ունի, քան Արևմուտքի հետ: Սա վերջին ամիսների հետաքրքիր զարգացումներից է»:
Թուրք-եվրոպական հարաբերությունները փակուղային վիճակում են: Եվրամիությունը որևէ գործընկեր պետության հետ համագործակցության, առավել ևս ինտեգրման պարագայում մեծ կարևորություն է տալիս տվյալ պետության հանձնառությանը եվրոպական և համամարդկային արժեքներին, ժողովրդավարությանը, մարդու իրավունքների պաշտպանությանը, իսկ Թուրքիան, որտեղ սկսվել է կառավարման համակարգի փոփոխության գործընթաց՝ հանուն մեկ անձի՝ նախագահ Էրդողանի դիրքերի ամրապնդման կամ ավելի ճիշտ կլինի ասել՝ իշխանության լծակները մի հոգու ձեռքում կենտրոնացնելու, գնալով հեռանում է լիբերալ-դեմոկրատական արժեքներից: Այդ պատճառով էլ Մակրոնն առաջարկում է վերափոխել Թուրքիայի եվրոպական ինտեգրման գործընթացը Եվրամիություն-Թուրքիա գործընկերային հարաբերությունների:
Փախստականների «խաղաքարտը»
Բայց կա մի խնդիր: Ալեքսանդր Ռահրը նկատում է, որ մեկ հարցում Թուրքիան շատ կարևոր է Գերմանիայի ու Եվրամիության համար: Դա, իհարկե, փախստականների հարցն է:
«Թուրքիան առաջվա պես փակ է պահում փախստականների ճանապարհը դեպի Եվրոպա: Եթե Էրդողանն ուզենա շանտաժի ենթարկել Եվրամիությանը, ապա նա կարող է պարզապես բացել դարպասները դեպի Եվրոպա՝ ինչպես արեց 2015 թվականին, և կրկին միլիոնավոր փախստականներ Բալկաններով կներթափանցեն Գերմանիա, դեպի հյուսիս և այլն: Եվրոպացիները հիմա ավելի քիչ են հիշում այս խնդրի մասին, բայց կարծում եմ՝ Էրդողանը հասկանում է, որ ինքը շահավետ դիրքերում է այս առումով և կարող է ցանկացած պահի օգտագործել այս խաղաքարտը Եվրամիության դեմ»:
