Friday, 29 03 2024
Էրդողանի կասկածները եւ խաղաղությունն ու պատերազմը Կովկասում
Սուրեն Պապիկյանը ծանոթացել է նաև ՀՀ ռազմարդյունաբերության նորագույն նմուշներին
Հանրակրթության նոր չափորոշիչի ներդրմանը զուգահեռ դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը. Անդրեասյան
ՔՊ նիստում քննարկվել են եվրոպական կուսակցական միությունների գաղափարախոսությունները
«Դժվարին որոշում եմ կայացրել` չհավակնել Բարձրագույն դատական խորհրդի դատավոր անդամի թափուր տեղին». Վազգեն Ռշտունի
«Ռուսաստանը հաջողության է հասնում այնտեղ, որտեղ դրա կարիքն ունի»․ Պուտին
Հրազդանում մթնոլորտային օդում փոշու պարունակությունը գերազանցել է սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան
Վլադիմիր Վարդանյանը կմասնակցի Մարդու իրավունքերի եվրոպական դատարանի դատավորների ընտրության հանձնաժողովի նիստին
Ծեծի է ենթարկել իր անչափահաս դստերը և փորձել սեռական հարաբերություն ունենալ նրա հետ
Այն, ինչ կներվի Բաքվին, չի ներվի Երևանին. Կրեմլը բաց է խաղում
ԵՄ ներկայությունը Բաքվին հանգիստ չի տալիս
Ադրբեջանը «կլրջացնի՞» ՀԱՊԿ-ի հետ ընկերությունը
Ազատագրվել ռուսական կախվածությունից. եվրաինտեգրման առաջնահերթությունները
Դիմակներն այլևս հանված են. Մոսկվան հանձնում է իր ամենաարժեքավոր ագենտին
Տղամարդը դանակահարել է նախկին կնոջն ու նրա քրոջը
Հայաստանը «դիվերսիֆիկացնում է» քաղաքականությունը, Ռոսատոմը մոդեռնիզացնում է Մեծամորի ԱԷԿ-ը
Գործակալ հիշեցնող Շահրամանյանը
Բաքվի խոշոր «խաղադրույքը»
Կլիմայի փոփոխության բացասական ազդեցությունը նկատելի է գյուղատնտեսության և տնտեսության մի շարք այլ ճյուղերում. փոխնախարար
Ռուսաստանում տեղի ունեցած ահաբեկչության գործով նոր կասկածյալ է հայտնվել
Արմեն Գևորգյանը ԵԽԽՎ դիտորդական առաքելության կազմում կհետևի Հյուսիսային Մակեդոնիայի նախագահական ընտրություններին
Մի համագործակցության խրոնիկա
Հայաստանը չունի ավելի ուժեղ զենք, քան միջազգային իրավունքը. չկրակելը խելամիտ չէ
Սասունցի Դավթի դարաշրջանը չէ. ԱՄՆ-ից ակնկալիքներին զուգահեռ պետք է ամրապնդել պետությունը
Երևանում ծառի ճյուղը թեքվել և ընկել է էլեկտրական լարերի վրա. փրկարարները մասնատել են ծառի ճյուղը
21:40
Ղազախստանի դեսպանատունը խորհուրդ է տվել լքել Օդեսայի և Խարկովի մարզերը
Վիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ անչափահասների մասնակցությամբ․ կա վիրավոր
Քանի՞ մարդ է թունավորվել Հայաստանում
«Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերություններում ստեղծված իրավիճակը լավատեսություն չի ներշնչում»․ Լավրով
Բաքվի անհիմն մեղադրանքն ու խորամանկ խաղը Բրյուսելից առաջ

88-ի շարժում-30. Վազգեն Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի պատմական այցն Արցախ

Վազգեն Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը (ռումինահայ, աշխարհիկ անունն է՝ Լևոն Կարապետ Աբրահամի Պալճյան) գահակալել է 1955-94թթ-ին: 88-ի համազգային շարժումը մեկ օրում չի ծնվել. Արցախի խնդիրը խորհրդային իշխանությունների առջև բարձրացվել է բազմիցս, այդ թվում` Ամենայն Հայոց 130-րդ կաթողիկոսի կողմից: Մայր Աթոռ Սբ. Էջմիածնի «Էջմիածին» ամսագրի 1956 թվականի մայիսյան համարում «Պաշտոնական ընդունելություններ» խորագրի ներքո հրապարակված է այսպիսի մի հաղորդագրություն. «1956 թվականի մայիսի 12-ին ՍՍՌՄ Մինիստրների Սովետի նախագահ Ն. Ա. Բուլգանինը ընդունեց Ամենայն Հայոց Ծայրագույն պատրիարք և կաթողիկոս Նորին Ս. Օծություն Տ.Տ. Վազգեն Ա-ին: Ընդունելությանը ներկա էին ՍՍՌՄ Մինիստրների Սովետին կից Կրոնական պաշտամունքների գործերի խորհրդի նախագահ Ի. Վ. Պոլյանսկին, Հայկական ՍՍՌ Մինիստրների Սովետին կից Հայ եկեղեցում գործերի խորհրդի նախագահ Հ.Գ. Գրիգորյանը և ՍՍՌՄ Մինիստրների Սովետի նախագահի Արձանագրության պետ Ե.Ա. Տարաբրինը»:

Ժլատ պաշտոնական տեղեկատվությունը լռում է, բայց այս հանդիպման ընթացքում Վեհափառը քննարկել է նաև ԼՂ հարցը: Հայտնի է, որ 1955-ի վերջերին, դեռևս նորաօծ Վազգեն Ա Վեհափառը նամակ է հղել ԽՍՀՄ կառավարության ղեկավար Նիկոլայ Բուլգանինին: Ի թիվս եկեղեցական զանազան հարցերի Վեհափառ Հայրապետը խնդրում էր Էջմիածնի ենթակայությանը փոխանցել մի շարք եկեղեցիներ, որոնց թվում’ Գանձասարի վանքը: 1956թ-ին արդեն, իր արտասահման կատարած առաջին հովվապետական ուղևորության ավարտին, Մոսկվայում, հանդիպելով Բուլգանինի հետ, Վազգեն Ա-ն նրան է փոխանցում նաև մի երկրորդ նամակը, որտեղ արծարծվում են արդեն Խորհրդային Հայաստանի տարածքային հարցեր: Իբրև հիմնավորում այդ պահանջների ներկայացվում է Մայր հայրենիք վերադառնալ ցանկացող սփյուռքահայությանը հայրենի տարածքներում բնակեցնելու փաստարկը: Մայր Աթոռի արխիվում պահվող մեքենագիր մի փաստաթղթում Վազգեն Վեհափառը իր այդ հանդիպումների մասին պատմում է. «1956-ին իմ առաջին ուղևորության վերադարձից հետո Մոսկվա 12 մայիս 1956-ին ունկնդրություն ունեցա Կրեմլում, Մինիստրների Սովետի նախագահ Մարշալ Բուլգանինի մոտ: Մարշալին ներկայացրեցի մի դիմումնագիր բաղկացած յոթը կետերից եկեղեցական հարցերի վերաբերյալ, ինչպես օրինակ նոր Վեհարանի շենքի վերադարձը, տպարանի հիմնումը և այլն: Այդ բոլոր հարցերին մարշալը դրական լուծում տվեց: Այս առթիվ ես ներկայացրեցի նաև մի դիմում Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ, առաջադրանքով, որ արդար կլինի և օրինական Ղարաբաղի մարզի միացումը Սովետական Հայաստանին: Մի ամիս հետո Երևանում ինձ հայտնի դարձավ, որ Ղարաբաղյան հարցի վերաբերյալ իմ դիմումին ընթացք է տրվել և այն ուղարկվել Սովետական Միության բոլոր հանրապետություններին ի քննարկում: Իսկ երկու ամիս անց, Հայաստանի Մինիստրների Սովետի նախագահ Անտոն Քոչինյանը ինձ հրավիրեց իր մոտ և հայտնեց, որ Ղարաբաղի վերաբերյալ իմ առաջադրած հարցը պետք է նկատել փակված»:

Վեհափառի բոլոր այս ջանքերն անօգուտ էին, Վազգեն Ա-ն չի կարողանում արժանանալ անգամ ԽՄԿԿ ԿԿ գլխավոր քարտուղար Նիկոլայ Խրուշչովի ընդունելությանը: Միակ բանը, որը այդ տարիներին քիչ թե շատ կարող էր բավարարել Վազգեն կաթողիկոսին, 1957թ-ին Բաքու և Ղարաբաղ կատարած այցն էր: Այն եղավ Վեհափառի առաջին և վերջին այցը Արցախ: Բաքվի եկեղեցում արտասանած իր քարոզում Վազգեն կաթողիկոսը, անդրադառնալով նախորդ տարի արտասահման կատարած իր ուղևորությանը, հատկապես ընդգծում է, որ արտասահմանի հայությունը հետաքրքրված է Ադրբեջանի, մասնավորապես, Բաքվի և Լեռնային Ղարաբաղի հայերով: Կիրովաբադի հայկական եկեղեցում ևս Վեհափառ Հայրապետին ճոխ ընդունելություն է ցուցաբերվում: Սեպտեմբերի 25-ին կաթողիկոսն իր շքախմբով հատում է Ղարաբաղի սահմանը: Վեհափառ Հայրապետը հանգրվանում է Ստեփանակերտում, այցելում է Շուշի, Գանձասար և Ամարաս: Առանձնապես տխուր էր պատկերը Շուշիում:

«Մենք դառն կսկիծով ականատես եղանք աննկարագրելի մի տեսարանի: Բացի փլված գմբեթից, եկեղեցու բոլոր դռներն ու պատուհանները հանված էին, երբեմնի այս աղոթավայրը ուղղակի վեր էր ածվել անասունների ախոռի: Մենք և մեր ուղեկիցները ականատես եղանք, թե ինչպես երկու կովեր նիրհում էին եկեղեցու սեղանի վրա, իսկ եկեղեցու ամբողջ հատակը լեցուն էր անասնաղբով»,- մեկ տարի անց Հայ եկեղեցու գործերի նախագահին հղած իր բողոքագրում նշում է Վեհափառ Հայրապետը:

Դեռ Ստեփանակերտում կաթողիկոսը ադրբեջանական իշխանություններին ներկայացնում է հայկական եկեղեցիների մի ցանկ’ ակնկալելով դրանց վերաբացումը: Վեհափառ Հայրապետը խնդրում էր Հայ եկեղեցու տնօրինմանը վերադարձնել Գանձասարը, Ամարասը, Ստեփանակերտի աղոթատունը, Կիրովաբադի շրջանում գտնվող Չոլակ կոչվող ուխտավայրը, Նուխի, Զաքաթալա, Նախիջևան քաղաքի եկեղեցիները: Վեհափառը խնդրում է նաև «տեղական իշխանությունների օգնությամբ Շուշիի հայկական մայր եկեղեցին մաքրել աղբից, դռներ ու լուսամուտներ պատրաստել’ այնտեղ նախիրի մուտքը արգելելու համար»: Վեհափառի այս խնդրանքը ևս անտեսվում է: Միայն 1989-ին, ղարաբաղյան շարժումից հետո, Վազգեն Ա Կաթողիկոսին բախտ է վիճակվում հայրապետական կոնդակով վերահաստատել Արցախի թեմը: 88-ի շարժման օրերին Վեհափառը ժողովրդի հետ էր` իր մտքերով ու աղոթքներով: Վազգեն Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը փորձում էր իր հայրապետական հորդորներով հայ ժողովրդին հետ պահել փորձություններից:

Հայաստանում կոմունիստական իշխանության տապալման հաջորդ օրը` օգոստոսի 5-ին Գերագույն խորհրդի նորընտիր նախագահ Լևոն Տեր– Պետրոսյանը այցելեց Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին` իր հարգանքի տուրքը մատուցելու և ստանալու Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի օրհնությունը: Վազգեն Առաջինը շնորհավորեց Տեր-Պետրոսյանին: Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի շնորհավորանքի մեջ ասվում էր. «Սուրբ Էջմիածնից հղում ենք մեր աղոթքը և մեր օրհնությունը վերածնվող մեր հայրենի հարազատ պետության, անձամբ Ձեզ և Ձեր բոլոր ազնիվ գործակիցներին: Ողջ լերուք զորացյալ սուրբ հոգվով, զի Աստված ընդ մեզ է, ամեն»:

Բաժիններ
Ուղիղ
Լրահոս
Որոնում