Friday, 29 03 2024
Դիանա Գալոյանը նոր պաշտոն կստանա՞. «Հրապարակ»
Նոր դիվանագիտական սկանդալ է հասունանում արտգործնախարարությունում. «Ժողովուրդ»
Նիկոլ Փաշինյանը ոչինչ չի խնայում իր անձնական պաշտպանությունն անխոցելի դարձնելու համար. «Հրապարակ»
Բաղմանյանի մեղավորությունը չի հաստատվում, նրա դեմ ցուցմունք տվողը մեկ միլիոն դոլար պարտք է բանկին. «Ժողովուրդ»
Ովքե՞ր են ընդգրկված լինելու Հայկ Մարությանի նոր կուսակցությունում. «Ժողովուրդ»
Էրդողանի կասկածները եւ խաղաղությունն ու պատերազմը Կովկասում
Սուրեն Պապիկյանը ծանոթացել է նաև ՀՀ ռազմարդյունաբերության նորագույն նմուշներին
Հանրակրթության նոր չափորոշիչի ներդրմանը զուգահեռ դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը. Անդրեասյան
ՔՊ նիստում քննարկվել են եվրոպական կուսակցական միությունների գաղափարախոսությունները
«Դժվարին որոշում եմ կայացրել` չհավակնել Բարձրագույն դատական խորհրդի դատավոր անդամի թափուր տեղին». Վազգեն Ռշտունի
«Ռուսաստանը հաջողության է հասնում այնտեղ, որտեղ դրա կարիքն ունի»․ Պուտին
Հրազդանում մթնոլորտային օդում փոշու պարունակությունը գերազանցել է սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան
Վլադիմիր Վարդանյանը կմասնակցի Մարդու իրավունքերի եվրոպական դատարանի դատավորների ընտրության հանձնաժողովի նիստին
Ծեծի է ենթարկել իր անչափահաս դստերը և փորձել սեռական հարաբերություն ունենալ նրա հետ
Այն, ինչ կներվի Բաքվին, չի ներվի Երևանին. Կրեմլը բաց է խաղում
ԵՄ ներկայությունը Բաքվին հանգիստ չի տալիս
Ադրբեջանը «կլրջացնի՞» ՀԱՊԿ-ի հետ ընկերությունը
Ազատագրվել ռուսական կախվածությունից. եվրաինտեգրման առաջնահերթությունները
Դիմակներն այլևս հանված են. Մոսկվան հանձնում է իր ամենաարժեքավոր ագենտին
Տղամարդը դանակահարել է նախկին կնոջն ու նրա քրոջը
Հայաստանը «դիվերսիֆիկացնում է» քաղաքականությունը, Ռոսատոմը մոդեռնիզացնում է Մեծամորի ԱԷԿ-ը
Գործակալ հիշեցնող Շահրամանյանը
Բաքվի խոշոր «խաղադրույքը»
Կլիմայի փոփոխության բացասական ազդեցությունը նկատելի է գյուղատնտեսության և տնտեսության մի շարք այլ ճյուղերում. փոխնախարար
Ռուսաստանում տեղի ունեցած ահաբեկչության գործով նոր կասկածյալ է հայտնվել
Արմեն Գևորգյանը ԵԽԽՎ դիտորդական առաքելության կազմում կհետևի Հյուսիսային Մակեդոնիայի նախագահական ընտրություններին
Մի համագործակցության խրոնիկա
Հայաստանը չունի ավելի ուժեղ զենք, քան միջազգային իրավունքը. չկրակելը խելամիտ չէ
Սասունցի Դավթի դարաշրջանը չէ. ԱՄՆ-ից ակնկալիքներին զուգահեռ պետք է ամրապնդել պետությունը
Երևանում ծառի ճյուղը թեքվել և ընկել է էլեկտրական լարերի վրա. փրկարարները մասնատել են ծառի ճյուղը

Հայաստանի դաշնակիցն ու Ադրբեջանի և Թուրքիայի գործընկերը. ինչպե՞ս կգործի Ռուսաստանը ռեգիոնում 2018-ին

Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի Արևելագիտության ինստիտուտի գիտաշխատող, քաղաքագետ Ալեքսանդր Սկակովը «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ամփոփել է 2017 թ. հայ-ռուսական հարաբերություններում տեղի ունեցած կարևոր իրադարձությունները:

– Պարոն Սկակով, Ձեր տպավորությամբ՝ ի՞նչ նշանավոր իրադարձություններ են տեղի ունեցել հայ-ռուսական հարաբերությունների տիրույթում 2017 թ.:

Շատ սովորական տարի էր, բայց պետք է նշել, որ, այնուամենայնիվ, շնորհիվ Ռուսաստանի գործողությունների վերականգնվել է ուժերի հավասարակշռությունը ռեգիոնում՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև: Շատ կարևոր է այն, որ Հայաստանը ստացավ ժամանակակից սպառազինություն: Դրանով չեզոքացվում է զինված հակամարտության, այնպիսի բախումների վերսկսման սպառնալիքը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում, ինչպիսիք էին ապրիլյան իրադարձությունները:

Հետո կարևոր է մեկ այլ հանգամանք: Ինչպես հայտնի է, Հայաստանի իշխանության համակարգում տեղի են ունենում որոշ փոփոխություններ, և Ռուսաստանն ամեն կերպ ցույց է տալիս, որ դա, իհարկե, Հայաստանի ներքին գործն է, բայց Ռուսաստանն անկասկած շահագրգռված է, որպեսզի Հայաստանում լինի ներքին կայունություն, քաղաքական, տնտեսական կայունություն և այլն: Եվ այս իմաստով կարևոր է, որ արդեն իսկ կան որոշ դրական արդյունքներ Եվրասիական տնտեսական միությանը (ԵԱՏՄ) Հայաստանի անդամակցությունից: Արդյունքները, իհարկե, ավելի համեստ են, քան ակնկալում էինք, որովհետև հասկանալի է, որ ԵԱՏՄ-ի բոլոր երկրները տնտեսական ճգնաժամի մեջ են, որը դեռևս չի ավարտվել, և սկսվել է ռեցեսիա՝ որպես այդ ճգնաժամի հետևանք: Այնուամենայնիվ, Հայաստանի անդամակցումն այդ կազմակերպությանը ունեցել է որոշ դրական ազդեցություն: Սա կարևոր փաստ է:

Կարելի է ավելացնել նաև այն, որ Ռուսաստանը ցուցադրաբար չխոչընդոտեց Հայաստանի և Եվրամիության միջև համաձայնագրի ստորագրմանը, թեև, ինչպես հայտնի է, Հայաստանում որոշ մարդիկ մտավախություն ունեին, որ Ռուսաստանը վերջին պահին կարող է խոչընդոտել ստորագրմանը: Դա չեղավ, և շատ կարևոր է, որ Հայաստանը կարող է փոքրիկ կամուրջ դառնալ Մոսկվայի և Եվրամիության՝ Բրյուսելի միջև: Եվ կարծում եմ՝ Հայաստանը լուրջ ներուժ ունի նման դերակատարում ունենալու համար:

Կարևոր է նաև այն, որ այսօր Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում ձևավորվել են երկու եռակողմ ձևաչափեր, որոնք փոխլրացնում են միմյանց: Առաջին ձևաչափը Ռուսաստան-Իրան-Ադրբեջան եռակողմ համագործակցությունն է, երկրորդը՝ Ռուսաստան-Իրան-Թուրքիա: Կայացել են գագաթնաժողովներ 2016-ին, 2017-ին, և հնարավոր է, որ այս ձևաչափերը նպաստեն կայունության ամրապնդմանը տարածաշրջանում և նվազեցնեն նոր հակամարտությունների բռնկման հավանականությունը, օրինակ՝ ինչպիսին էր ապրիլյան պատերազմը կամ ռուս-թուրքական հարաբերությունների սրացումը ինքնաթիռի հետ կապված միջադեպից հետո: Եվ կարծում եմ, որ այս երկու՝ միմյանց փոխլրացնող ձևաչափերը տարածաշրջանում կայունության որոշ երաշխիք են:

– Թեև արժե նկատել, որ Թուրքիան այլ կերպ է նայում Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների մերձեցմանը՝ Ղարաբաղյան հարցում փորձելով դրանք ծառայեցնել Ադրբեջանի շահերին, և պարտադիր չէ, որ այդ հարաբերությունները դրական ազդեն տարածաշրջանում կայունության վրա:

– Իրականում ռուս-թուրքական մերձեցումը դրական է տարածաշրջանի համար, որովհետև շատերը կարծում են, որ ապրիլյան պատերազմի ժամանակ Թուրքիան է սադրել Ադրբեջանին սկսելու ռազմական գործողությունները, և շատ հնարավոր է, որ այդ տեսակետն արդարացված է: Թուրքիան, որն այդ ժամանակ վատ հարաբերությունների մեջ էր Ռուսաստանի հետ, փորձում էր դրանով բարդ վիճակի մեջ դնել Ռուսաստանին: Եվ եթե Թուրքիան լավ հարաբերություններ ունի Ռուսաստանի հետ, և այլևս կարիք չկա սադրելու Ադրբեջանին, ապա դա շատ լավ է:

– Ի դեպ, այս տարի նշվում էր Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև ռազմավարական դաշինքի կամ այլ կերպ ասած՝ Բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ օգնության մասին պայմանագրի ստորագրման 20-ամյակը: Ի՞նչ կարևորություն ունի այս պայմանագիրը երկու երկրների համար:

Դե ինչ կարելի է ասել: Պայմանագիրը կա, պետք է պարզապես հիշել դրա մասին, բնականաբար՝ հետևել դրա դրույթներին: Եվ Ռուսաստանի այն գործողությունները, որոնց մասին նշեցի վերևում, ցույց են տալիս, որ Ռուսաստանը չի մոռանում այս պայմանագրի մասին:

– Երբ ասում ենք՝ ռազմավարական դաշինք, նման գործընկերությունը ենթադրում է ոչ միայն խորը քաղաքական, տնտեսական հարաբերություններ, այլև համագործակցություն ռազմական, անվտանգության, էներգետիկայի ոլորտներում: Ի՞նչ կասեք հայ-ռուսական ռազմական գործակցության մասին: Այս տարի Հայաստանը և Ռուսաստանը որոշել են միասնական ՀՕՊ համակարգի զորախմբի կազմը, որի մասին համաձայնագիրը ստորագրվել էր 2015 թ., վավերացվել է Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև զորքերի միացյալ խմբավորման մասին համաձայնագիրը, շարունակվել են ռուսական զենքի մատակարարումները Հայաստանին՝ 200 մլն դոլարի չափով վարկային համաձայնագրի շրջանակներում, բացի այդ՝ ստորագրվել է նոր համաձայնագիր՝ Ռուսաստանից նոր «ռազմական վարկ» վերցնելու մասին (100 մլն դոլարի չափով):

Սպառազինությունների մատակարարման մասին արդեն խոսեցի: Ինչ վերաբերում է միասնական ՀՕՊ համակարգի, միացյալ զորախմբի մասին համաձայնագրերին, ապա կարծում եմ՝ կատարվել են այն քայլերը, որոնք կարող էին կատարվել շատ ավելի շուտ: Հավանաբար Մոսկվայում են ձգձգել պրոցեսը: Դա Ռուսաստանի քաղաքականության թերություններից մեկն է, երբ Ռուսաստանը արձագանքում է մարտահրավերներին, ոչ թե փորձում է կանխել դրանք: Նույնը տեղի ունեցավ այս տարածաշրջանում: Երբ իրավիճակը վտանգավոր դարձավ Ռուսաստանի համար, Ռուսաստանն ակտիվացավ և սկսեց քայլեր ձեռնարկել անվտանգությունն ու կայունությունը տարածաշրջանում ամրապնդելու նպատակով: Բայց եթե դա արվեր ավելի վաղ, ապա կարծում եմ՝ չէր լինի ապրիլյան պատերազմը:

– Երկու երկրներն էլ պաշտոնական հանդիպումների ժամանակ մշտապես շեշտում են, որ հայ-ռուսական հարաբերությունները զարգանում են բոլոր ուղղություններով, ամենատարբեր ոլորտներում՝ սկսած քաղաքական և տնտեսական հարաբերություններից մինչև հումանիտար և մշակութային ոլորտներ: Բայց մյուս կողմից՝ հարաբերությունների խորքային շերտերում կան շատ լուրջ խնդիրներ, որոնք շարունակում են մնալ չլուծված: Օրինակ՝ հայ հանրության և նույնիսկ քաղաքական վերնախավի որոշ շերտերի դժգոհությունը Ռուսաստանի տարածաշրջանային քաղաքականության որոշ ասպեկտներից և առաջին հերթին՝ ռուս-ադրբեջանական ռազմական համագործակցությունից: Ռուսաստանը որոշ հավակնություններ է ներկայացնում՝ էլ ավելի ընդլայնելու իր քաղաքական ազդեցությունը Հայաստանում: Ռուսաստանցի մի քանի բարձրաստիճան պաշտոնյաներ առաջարկեցին «պաշտոնական կարգավիճակ» տալ ռուսաց լեզվին Հայաստանում, ինչը, բնականաբար, խիստ դժգոհություն առաջացրեց Հայաստանում: Ռուսական մեդիան շարունակում է տարբեր առիթներով քարոզարշավներ կազմակերպել Հայաստանի դեմ: Ի՞նչ կասեք այս խնդիրների մասին:

– Կարծում եմ, որ ռուսաց լեզվի հետ ամեն ինչ նորմալ է, ոչ մի կարգավիճակ էլ պետք չի տալ: Ռուսերենն ունի այն տեղը, որը և պետք է ունենար: Ամեն ինչ օրինաչափ է, և անհանգստանալու կարիք չկա: Ինչ վերաբերում է մյուս հարցերին, ապա պարզ է, որ Ռուսաստանը չի կարող չհամագործակցել Ադրբեջանի հետ, և կրկին պետք է նշել, որ Ռուսաստան-Իրան-Ադրբեջան եռակողմ ձևաչափը շատ կարևոր նշանակություն ունի, որովհետև Ադրբեջանն այս ձևաչափում չունի առաջատար դիրքեր: Ադրբեջանն ավելի շուտ միջանցքի դեր է խաղում Ռուսաստանի և Իրանի միջև, բայց չունի առանցքային նշանակություն: Եվ այս ձևաչափը ևս կարող է նպաստել Բաքվին որևէ արկածախնդրությունից զսպելու գործին: Այնպես որ, այստեղ ևս կա որոշ ներուժ: Եվ Ռուսաստանի ու Ադրբեջանի հարաբերությունների վատթարացումը չի բխում Հայաստանի շահերից, որովհետև այդ դեպքում Ռուսաստանը չի կարող զսպող դեր խաղալ, զսպել Բաքվին:

Չեմ կարծում, թե ինչ-որ բան լրջորեն սպառնում է Ռուսաստանի և Հայաստանի հարաբերություններին: Այնուամենայնիվ, իրար կապող թելերը շատ են, և հետո կա խնդիր, որը չի լուծվել և դժվար թե լուծվի հաջորդ տարի: Դա Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև տրանսպորտային միջանցքի հարցն է, որում իր դերն ունի նաև Վրաստանը: Նկատի ունեմ Աբխազիայով և Հարավային Օսիայով անցնող ճանապարհները: Այստեղ շատ խնդիրներ կան, և Վրաստանը ինքնուրույն խաղացող չէ տարածաշրջանում. կախված է առաջին հերթին նույն Ադրբեջանից, նաև Թուրքիայից, Արևմուտքից: Բայց առաջին հերթին կախված է Բաքվից, որովհետև Ադրբեջանը էներգառեսուրսներ է մատակարարում Վրաստանին, Վրաստանը տրանսպորտային միջանցք է, տարանցիկ երկիր Ադրբեջանի էներգետիկ ռեսուրսների տարանցման համար, վերջերս էլ գործարկվեց Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղին և այլն: Մի խոսքով՝ կախվածությունը շատ լուրջ է, ուստի ես հույս չունեմ, որ այս հարցը կլուծվի հաջորդ տարվա ընթացքում:

– Հասկանում եմ Ձեր մոտեցումը: Դուք անկեղծորեն մտահոգված եք հայ-ռուսական հարաբերություններով, Հայաստանի խնդիրներով, հետևաբար փորձում եք հարթել սուր անկյունները, այնուամենայնիվ, հարձակողական զենքի մատակարարումը Ադրբեջանին զսպող դեր չի կարող խաղալ: Դա ավելի շատ զսպող գործոն է Հայաստանի համար՝ ինչպես և Հայաստանն է, որպես ռազմական ուժ, զսպող գործոն Ադրբեջանի համար: Ի՞նչ հույսեր կան, որ Ռուսաստանը կփոխի իր այս քաղաքականությունը կամ կարելի է ինչ-որ կերպ ազդել այս քաղաքականության վրա:

– Նախ՝ ես կարծում եմ, որ Ադրբեջանին զենք մատակարարելու մասին որոշումն ի սկզբանե եղել է Մոսկվայի սխալը: Դա պետք չէր անել: Բայց քանի որ այդ քայլն արվել է, համաձայնագրերը ստորագրվել են շատ վաղուց՝ մոտ 10 տարի առաջ, ապա դրանք պետք է կատարվեն: Եթե համաձայնագրի դրույթները չեն կատարվում, տվյալ պետությունը դիմում է միջազգային դատարան, հետևում են տուգանային պատժամիջոցներ և այլն: Հարցն այն չէ, որ զենք չմատակարարվի նախկին համաձայնագրերով, որովհետև այժմ զենք է մատակարարվում հին համաձայնագրերի շրջանակներում, այլ որ չստորագրվեն նոր համաձայնագրեր զենքի մատակարարման մասին: Կարծում եմ՝ տվյալ պարագայում սա ավելի կարևոր է:

Բաժիններ
Ուղիղ
Լրահոս
Որոնում