ԽՍՀՄ մի շարք հանրապետություններում` կայսրության քայքայմանը զուգահեռ, տեղական կուսակցական էլիտաները տրանսֆորմացվեցին ազգային էլիտաների` դառնալով միութենական հանրապետությունների անկախության շահառուներ: Հայաստանում կուսնոմենկլատուրայի նման տրանսֆորմացիա գործնականում հնարավոր չէր կամ, եթե նույնիսկ տեսական նման հեռանկար կար, այն չեղարկվեց 1988-ի մայիսին, երբ Կարեն Դեմիրճյանը լքեց ՀԿԿ Կենտկոմի առաջին քարտուղարի պաշտոնը:
Կոմունիստական նոմենկլատուրան ընդունակ չէր կառավարել հարյուրավոր հազարավոր մարդկանց վարքագիծը, երբ նրանք հաղթահարել էին սովետական բարդույթը և Ազատության հրապարակում կայանում էին` որպես քաղաքացիներ, ովքեր վերագտել են իրենց ազատությունն ու արժանապատվությունը: Իհարկե, Կարեն Դեմիրճյանը պոպուլյար ղեկավար էր, սակայն նա` մի կողմից, անհաղթահարելի հակասություններ ուներ Միխայիլ Գորբաչովի հետ, մյուս կողմից` չկարողացավ հաղթահարել կուսակցական առաջնորդի բարդույթը և կանգնել համաժողովրդական շարժման կողքին:
Դեռևս 1986թ-ից ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդի նախագահի առաջին տեղակալ էր նշանակվել 1978-ից ԽՄԿԿ կենտկոմի ապարատում տարբեր պաշտոններ զբաղեցրած Սուրեն Հարությունյանը: Կուսակցական էլիտայում տարածված վարկածի համաձայն` նա Մոսկվայից գործուղվել էր` Սերոբիչին փոխարինելու համար:
Այդպես էլ եղավ. Սուրեն Հարությունյանը 1988-ի մայիսին դարձավ Կենտկոմի առաջին քարտուղար: Նա ի սկզբանե չընդունվեց ժողովրդի կողմից: Հասարակությունը սիրում էր Դեմիրճյանի արժանապատիվ կերպարը, իսկ Սուրեն Հարությունյանն ուներ Մոսկվայի «փոխանորդի» իմիջ: Հետո` Հայաստանում արդեն հաստատվել էր երկիշխանություն, և ժողովուրդը կառավարվում էր ոչ թե Մոսկվայի ու նրա տեղական դրածոների, այլ` «Ղարաբաղ» կոմիտեի կողմից:
1990թ-ի ապրիլին` Գերագույն խորհրդի ընտրություններից մեկ ամիս առաջ, Սուրեն Հարությունյանը հրաժեշտ տվեց իր պաշտոնին` դիվանագիտական ծառայության անցնելու պատրվակով:
Գորբաչովի շրջապատը, մեծ իմաստով, կորցրել էր ադեկվատությունը, սակայն ոչ այն աստիճանի, որ չգիտակցեր Հայաստանում իշխանությունը կորցնելու անխուսափելիությունը: 1990-ի ապրիլին ՀՀԿ առաջին քարտուղար դարձավ Վլադիմիր Մովսիսյանը: Վերջինս գորշ բյուրոկրատ էր, պոտենցիալ պարտվող: Այդպես էլ եղավ` Հայաստանում ՀԿԿ-ն իշխանությունը կորցրեց նրա «գենսեկության» շրջանում: