ՆԱՏՕ-ի Պաշտպանական քոլեջն ընդարձակ զեկույցով անդրադարձել է Հարավային Կովկասում ռուսական ռազմական ներկայությանը` ընդհանուր գծերով անդրադառնալով Մոսկվայի տարածաշրջանային քաղաքականությանը:
Զեկույցում մասնավորապես նշվում է, որ Ռուսաստանը տարածաշրջանում, մասնավորապես` Գյումրիի ռազմական բազայում և «Էրեբունի» օդանավակայանում ունի ՀՕՊ լոկալ համակարգեր, որոնց միջոցով կարող է որսալ ՆԱՏՕ-ի ինքնաթիռները և հրթիռները: Պաշտպանական քոլեջի զեկույցում խոսվում է նաև Հայաստանում տեղակայված «Իսկանդեր-Մ» հարձակողական համակարգի մասին:
Փաստաթղթում նշվում է, որ Ռուսաստանը ձգտում է Հարավային Կովկասի դեինտեգրացիային, ինչը միանգամայն համարժեք գնահատական է` թե՛ ռեգիոնալ համագործակցությանը և թե՛ տարածաշրջանի եվրոպական կամ եվրաատլանտյան ինտեգրմանը խոչընդոտելու ռուսական ջանքերի համատեքստում: Այդ նպատակի համար Մոսկվան տարածաշրջանում գործի է դրել երեք С-ի կամ` Confrontation, Cooperation, Confusion-ի սկզբունքը, որը թարգմանաբար նշանակում է «Կոնֆրոնտացիայի, համագործակցության և խառնաշփոթի» քաղաքականություն: Մոսկվան այս քաղաքականությունը, մանևրելու բարդ մարտավարությունը, հակամարտության կողմերին սպառազինելու տակտիկան կիրառում է հատկապես Հայաստանի ու Ադրբեջանի նկատմամբ` մեծացնելով վերջիններիս կախվածությունը Ռուսաստանից: Օբյեկտիվորեն մեր տարածաշրջանում ՆՍՏՕ-ն զրկված է նման քաղաքականություն իրականացնելու ռեսուրսից, պոտենցիալից, ինչը արձանագրվում է նաև ՆԱՏՕ-ի փորձագիտական զեկույցում:
Հենց քաղաքական հակասական մեսիջների քաղաքականության շնորհիվ էլ Մոսկվան տարածաշրջանում կարողանում է պահպանել իր ազդեցության ստատուս-քվոն` Հարավային Կովկասում փակելով ՆԱՏՕ-ի ճանապարհը:
Ընդ որում` «Իսկանդեր-Մ»-ի տեղակայումը Հայաստանում ռուսական «ռազմական բատիստոնին» հատուկ նշանակություն է տալիս: «Իսկանդեր-Մ»-ի խնդրին առիթ ունեցել ենք անդրադառնալու: Չնայած այն հանգամանքին, որ «Իսկանդեր-Մ»-ն ֆորմալ առումով գտնվում է Հայաստանի հաշվեկշռում, սակայն գործնականում ակնհայտ է, որ այն չի կարող գործարկվել առանց Մոսկվայի համաձայնության: Պակաս կարևոր չէ այն հանգամանքը, որ հայ-ադրբեջանական հակադրությունը լոկալ պատերազմի բնույթ ունի և, «Իսկանդեր-Մ»-ը նման պատերազմում, ըստ էության, պահանջարկված չէ: Հարձակողական այս համակարգն ավելի շատ խորհրդանշում է Հայաստանի ռուսական կախվածությունը, քան ամրապնդում է Հայաստանի անվտանգությունը: Սակայն Արևմուտքում և հատկապես Վաշինգտոնում համարում են, որ «Իսկանդեր-Մ»-ի տեղակայումը Հայաստանում հակադրության մեջ է մտնում Փոքր և միջին հեռավորության հրթիռների ոչնչացման պայմանագրի պահանջների հետ: Մասնավորապես, ռուսական և արևմտյան մամուլը գրում է այն մասին, որ ԱՄՆ Անվտանգության խորհուրդն արդեն պատժամիջոցների նոր փաթեթ է ընդունել Ռուսաստանի ռազմաարդյունաբերական համալիրի նկատմամբ թևավոր հրթիռներ արտադրելու համար, և նախագահ Դոնալդ Թրամփն ամենամոտ ապագայում կստորագրի համապատասախան հրամանագիրը:
«Իսկանդեր-Մ»-ը կարող է գլխացավանք դառնալ Հայաստանի համար, որովհետև դառնալու է այն կարևոր հանգամանքը, որը Հայաստանը հակադրության նոր թատերաբեմ է դարձնելու Ռուսաստանի և ՆԱՏՕ-ի հակադրության համար: Այս իրավիճակը բարդացնելու է արտաքին քաղաքականությունն ու անվտանգությունը դիվերսիֆիկացնելու Հայաստանի ջանքերը, որովհետև փոքրանում է մեր երկրի մանևրելու հնարավորությունը:
