Շարունակություն։ Սկիզբը՝ այստեղ
Հայաստանի կառավարությունը իսկապես սարսափած է վերականգնվող էներգետիկայի զարգացման հեռանկարից, և անում է հնարավոր ամեն ինչ դա թույլ չտալու համար: Կառավարությունը փորձում է օրենսդրական ճանապարհով փակել բոլոր այն սողանցքները, որոնք հանկարծ ու հանկարծ կարող են թույլ տալ, որ Հայաստանում վերականգնվող էներգետիկան զարգանա:
Արդեն գրել ենք, որ կառավարությունը պատրաստվում է փոփոխություն կատարել Էներգախնայողության և վերականգնվող էներգետիկայի մասին օրենքում: Երեկ ԱԺ տնտեսական հարցերի հանձնաժողովը քննարկում էր կառավարության կողմից ներկայացված հերթական նախաձեռնությունը, որը կոչված է բացառելու այլընտրանքային էներգետիկայի զարգացումը: Կառավարությունը ԱԺ է ներկայացրել Էներգետիկայի մասին օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու նախագիծը:
Հայաստանի գործող օրենսդրությամբ իրավաբանական կամ ֆիզիկական անձինք կարող են սեփական կարիքների համար կառուցել ինքնավար էներգաարտադրող կայաններ` մինչև 150 կիլովատ ժամ հզորությամբ: Խոսքը արևային կայանների, փոքր հէկերի և հողմային տուրբինների մասին է: Այսպիսի հզորության կայանների կառուցումը չի ենթադրում լիցենզիա, հարկային պարտավորություններ: Կայանների կողմից ավելի շատ արտադրված էներգիան էլ հնարավորություն կա վաճառելու Բաշխիչ ցանցերին: Պետությունը խթանում էր այլընտրանքային էներգետիկայի զարգացումը, համարելով, որ լուծվում է էներգետիկ անկախության, էներգիա արտադրողների դիվերսիֆիկացման, ինչպես նաև էկոլոգիական խնդիր: Ըստ Էներգետիկայի փոխնախարար Հայկ Հարությունյանի՝ այս պահի դրությամբ կա 2 մեգավատ ժամ հզորության արևային էներրգիայի ինքնավար արտադրող: Սա իհարկե այնքան էլ մեծ չէ, որպեսզի վախեցնի կառավարությանը: Բայց կառավարությունը տեսնում է դրա ավելացման միտումը և որոշել է թույլ չտալ դրա հետագա զարգացումը:
Էներգետիկայի մասին օրենքում առաջարկվում է մի լրացում, որը սահմանափակում է ինքնավար էներգաարտադրողների կողմից արևային կայանների կառուցումը: Օրենքում առաջարկվում է ավելացնել այսպիսի կետ. ինքնավար էներգաարտադրող` սեփական կարիքների բավարարման համար էլեկտրական էներգիա արտադրող իրավաբանական կամ ֆիզիկական անձ, որի տեղակայանքների դրվածքային հզորությունը չի գերազանցում էլեկտրական էներգիայի իր սպառիչների տեղակայված ընդհանուր հզորությունը, բայց ոչ ավելի, քան 150 կիլովատը:
Հասկանում եք՝ ինչի մասին է խոսքը. եթե քաղաքացին առաջ ուներ 5 կլիովատ ժամի սպառում, բայց կարող էր կառուցել 150 կիլովատ ժամ հզորության կայան և ավելցուկը վաճառել Բաշխիչ ցանցերին, ապա հիմա նրան ուզում են ասել, որ դու կարող ես կառուցել միայն 5 կիլովատ ժամ հզորության կայան:
Առանց այդ էլ պետությունը այդ կայանների կողմից արտադրվող էլեկտրաէներգիայի համար սահմանել է նվազագույն սակագին՝ 23 դրամ, ինչպիսին չկա աշխարհի որևէ երկրում: Նորմալ երկրներում պետությունը սուբսիդավորում է ինքնավար կայանների կողմից ստացվող էլեկտրաէներգիան, որպեսզի մարդիկ շահագրգռված լինեն կառուցել նման կայաններ: Բայց Հայաստանի կառավարությանը պետք չէ անգամ էժան գնով արտադրված էլեկտրաէներգիան, դա պետք չէ ընդհանրապես, նույնիսկ եթե այն անվճար լինի:
Էներգետիկայի փոխնախարար Հայկ Հարությունյանը կառավարության դիրքորոշումը բացատրում է հետևայալ տրամաբանությամբ. ինքնավար կայանները չեն կառուցվում բիզնեսի համար, այլ ընդամենը սեփական կարիքների բավարարման: Լավ, իսկ ինչ վատ բան կա, որ երկրի քաղաքացին նաև բիզնես անի: Եթե ինքնավար կայանի տիրոջ հարևանը օգտագործի իր հարևանի տանիքին տեղադրված արևային կայանի արտադրած հոսանքը և վճարի նրան (հասկանալի է, որ խոսքը միջնորդավորված վճարման մասին է), այլ ոչ թե Հրազդանի կամ Երևանի ՋԷԿ-ին, որոնք հոսանք արտադրելու համար գազ են ծախսում, մթնոլորտ են աղտոտում և գազի գումարն էլ գնում է Ռուսաստան: Ինչ կլինի, եթե էլեկտրաէներգիայի 200 արտադրողի փոխարեն լինեն 20 հազար կամ 50 հազար արտադրողներ: Այնպես, ինչպես ամբողջ աշխարհում է այժմ տեղի ունենում: Բայց Հայաստանի կառավարությանը դա պետք չի, որովհետև կառավարությունը պարտավոր է ապահովել տարեկան 2 մլրդ խորանարդ մետր ռուսական գազի սպառում:
Կառավարությունը իհարկե կարող է ասել, որ իրենք խիստ շահագրգռված են արևային էներգետիկայի զարգացմամբ, որ ասվածը հերյուրանք է կառավարության և նրա բարի ծրագրերի նկատմամբ և, որպես ապացույց, կմատնանշեն այն, որ առաջիկայում պատրաստվում են լիցենզավորել 55 մեգավատ հզորությամբ կայանի շինարարությունը: Միթե այդպիսի հզորության կայանի կառուցման համար լիցենզիա տվող կառավարությունը կվախենա 150 կիլովատ հզորությամբ կայաններից. կարող են ասել կառավարության ներկայացուցիչները: Այո, որովհետև այդ 55 մեգավատի սեփականատերը լինելու է իշխանության որևէ ներկայացուցիչ, և բնակչությունից հավաքվող գումարը գնալու է իրենց: Մինչդեռ փոքր կայանների հոսանքի գումարը բաշխվելու է բնակչության ամենատարբեր խավերի միջև: Իսկ այս կառավարության գործունեության ամբողջ իմաստն ուղղված է սեփական հարստացմանը, և նրան, որ ոչ մի կոպեկ հանկարծ չգնա որևէ կողմնակի մարդու: Մի դիտարկում ևս. այդ 55 մեգավատանոց կայանի համար հաստատ կսահմանվի ավելի բարձր գնման սակագին, քան 23 դրամը, որը սահմանված է ինքնավար արտադրողների համար: Բայց դա ևս տրամաբանական է. հայ սպառողը ծնվել և ապրում է հանուն իշխանավորներին գերշահույթ ապահովելու:
Էներգետիկայի մասին օրենքով կառավարությունը մեկ այլ նորամուծություն էլ է պատրաստվում անել. Բաշխիչ ցանցերի համակարգում տարանջատում մտցնելով էլեկտրաէներգիայի բաշխման և սպասարկման մեջ: Սրա նպատակը ևս նոր մոնոպոլիստի ստեղծում է, բայց դրա մասին ավելի ուշ: Օրենքը քննարկվելու և ընդունվելու է հաջորդ շաբաթվա ԱԺ նստաշրջանում: