«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Պրահայի «Ազատություն» ռադիոկայանի «Էխո Կավկազա» ծառայության քաղաքական մեկնաբան, ռուսաստանցի փորձագետ Վադիմ Դուբնովը։
– Պարոն Դուբնով, Բրյուսելում ԱլԳ գագաթնաժողովի ընթացքում ստորագրվեց Հայաստան-Եվրամիություն Շրջանակային համաձայնագիրը։ Ինչո՞ւ այժմ դա հնարավոր դարձավ, և ինչո՞ւ Մոսկվան այդքան հանգիստ վերաբերեց։
– Ես կարծում եմ՝ ժամանակաշրջանն է ավելի պրագմատիկ։ 2013 թվականին Մոսկվան շատ կոշտ տրամադրվածություն ուներ՝ կար Ուկրաինայի, ԵԱՏՄ-ի ձևավորման խնդիրը, և Մոսկվայի համար շատ կարևոր էր Հայաստանի մասնակցությունը հենց մենաշնորհային կարգավիճակով և որ դրան այլընտրանք չլինի։ Հիմա համաձայնագրում բացառված են այն կետերը, որոնք հակասում են ԵԱՏՄ-ին, չկա ԽՀԱԱԳ համաձայնագիրը, և այդ իմաստով Մոսկվան վտանգներ չի տեսնում։ Ընդհանուր առմամբ, այժմ 2013 թվականը չէ, և մթնոլորտն է ավելի հանգիստ։
-Իսկ չկա՞ մտավախություն, որ այս համաձայնագրի ստորագրումով Հայաստանը կմոտենա Եվրոպային և եվրաինտեգրումը շարունակական գործընթաց կլինի։
-Ըստ իս՝ եվրաինտեգրումն անդառնալի ու առանց կանգառի գործըթնաց է, հարցը դրա արագությունն է։ Հայաստանի եվրաինտեգրացիոն գործըթնացը սկսվել է 1991 թվականից, պարզապես մի քիչ դանդաղում է։ Գուցե համաձայնագրին հաջորդեն կոնկրետ քայլեր, օրինակ, վիզային ռեժիմի ազատականացումը, դեռ չգիտենք, թե դա երբ է հնարավոր, բայց համաձայնագրի ստորագրումից հետո շատ ավելի իրատեսական է, քան նախկինում։ Հնարավոր է նաև Եվրոպան հետաքրքրված լինի, որ Հայաստանն ավելի շատ ներգրավվի միջազգային ծրագրերում։ Այդ ամենը կարելի էր անել իհարկե առանց այդ համաձայնագրի, բայց ստորագրումը շատ ավելի պրակտիկ հնարավորություններ է ստեղծվում։
-Կարծում եք՝ այս համաձայնագրի ստորագրումով Հայաստանը մոտեցա՞վ ԱլԳ առաջատար եռյակ համարվող Վրաստանին, Ուկրաինային և Մոլդովային։
-Իհարկե այս համաձայնագիրը շատ ավելի թույլ է, քան Ասոցացման համաձայնագիրը, որը ստորագրել են ձեր հիշատակած երկրները։ Չենք կարող ասել, որ Հայաստանը հասնում է այդ երկրներին, բայց և հեռավորությունն էլ նախկինի պես մեծ չէ։ Ամեն դեպքում Հայաստանը պոկվեց Բելառուսից, որը Եվրամիության հետ համաձայնագիր չունի։
-Այս համաձայնագրի ստորագրումը կարո՞ղ ենք ասել, որ ուժեղացրեց նախագահ Սերժ Սարգսյանի դիրքերը 2018-ին ընդառաջ։ Տպավորություն է, որ սա հենց իր մենաշնորհն էր՝ վարչապետը բոլորովին հետաքրքրված չէր այս համաձայնագրով, քաղաքական դաշտում էլ առանձնակի պահանջ չկար ստորագրման։
-Իհարկե, այս փաստաթղթի ստորագրումը կանցնի Սարգսյանի պահուստ։ Փաստորեն նրան հաջողվեց ստորագրել քիչ թե շատ պատմական փաստաթուղթ, թեպետ չմոռանանք, որ նա տապալեց նախորդը։ Բայց ես չեմ կարծում, թե 2018-ի իր դիրքը մեծապես կախված է Եվրամիության հետ ստորագրված համաձայնագրից։
-Իսկ ինչի՞ց է կախված՝ Մոսկվայի կամքի՞ց։
-Առաջին հերթին նրա դիրքը կախված է նրանից, թե նա ինչպես կպայմանավորվի ներքին խաղացողների հետ։ Ես չէի չափազանցնի Մոսկվայի դերը։ Իհարկե Մոսկվայի դերը Հայաստանում շատ ավելի մեծ է, քան Եվրոպայինը, բայց տվյալ հարցի հետ կապված՝ երկրորդական է։
