«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ԱՄՆ-ում բնակվող դերասան Լևոն Շարաֆյանը:
– Պարոն Շարաֆյան, նոյեմբերի 23-ին Լոս Անջելեսում տեղի կունենա «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի հեռուստամարաթոնը: Ինչպե՞ս եք գնահատում և ի՞նչ մասնակցություն եք ունենալու:
– Պարզ ասեմ՝ ես ոչ մի մասնակցություն չեմ ունենալու: Տեսեք՝ Լոս Անջելեսի ժողովրդին թույլ չեն տալիս մասնակցել Հայաստանի քաղաքական զարգացումներին, այդ թվում՝ ընտրություններին, բայց երբ փող է պետք գալիս, պարտադրում են, թե փող տվեք: Ստացվում է՝ մենք միայն փողի համա՞ր ենք պետք: Մենք իրավունք չունենք մասնակցելու ընտրություններին, ի՞նչ է, մենք հա՞յ չենք, մենք հայաստանցի՞ չենք, հետո ի՞նչ, որ մենք ապրում ենք Լոս Անջելեսում: Այսինքն՝ մեզ թույլ չի տրվում որևէ մասնակցություն ունենալ ընտրություններին, բայց երբ պետք է մարաթոն անցկացնեն, գալիս են՝ ճանապարհի համար, ջրի համար, չգիտեմ ում համար գումար են հավաքում: Երեք-չորս տարի է՝ չեմ մասնակցում մարաթոնին, բայց նախկինում մասնակցում էի:
– Տեսակետ կա, որ Սփյուռքին Հայաստանն անընդհատ կթու կովի տեղ է դնում՝ շարունակ մարաթոններ կազմակերպելով և գումարներ կորզելով: Համամի՞տ եք:
– Ես չեմ մասնակցում մարաթոններին: Ես չեմ նեղացել, ես երբեք իմ հայրենիքից չեմ նեղանում, իմ հայրենիքը իմ հայրենիքն է, միշտ եղել է, կա ու կլինի, բայց նման հարցերում ես չեմ մասնակցում: Նախկինում մարաթոններին լավ գումարներ էին հավաքվում՝ 18 միլիոն, 15 միլիոն, 12 միլիոն, գնում էր այդ փողը, մեկ էլ մի ամիս հետո հայտարարում էին՝ Հայաստանի ժողովուրդը վատ է ապրում, աղքատության մեջ է: Այստեղի ժողովուրդն էլ մտածում է՝ լավ, այդ գումարն ուր է գնում, երբ ժողովուրդը շարունակ վատ է ապրում: Ճանապա՞րհ են սարքում, այդ ճանապարհը սարքվում է մինչև առաջին անձրևը, մինչև առաջին ձյունը, քանդվում է, որովհետև լիարժեք գումար չի տրամադրվում ճանապարհին. եթե մեկ միլիոն տրամադրվում է, կեսն ուտում են, դա շատ լավ հասկանում ենք:
– Սփյուռքի նախարարությունը նախատեսում է 2018-ին հայրենադարձության ծրագիր սկսել, նաև հայեցակարգի ու հայրենադարձության մասին օրենք մշակել։ Արդյոք հայեցակարգեր մշակելով հնարավո՞ր է ներգաղթ ապահովել: Եվ այս տեմպերով հնարավո՞ր է 2040-ին չորս միլիոն բնակչություն ունենալ:
– Դա բլեֆ է: Ի՞նչ է՝ նշանակում չորս միլիոն ժողովուրդ, որտեղի՞ց… Բացի այդ, եթե մարդն ուզենա վերադառնալ, կվերադառնա, իսկ եթե չուզենա վերադառնալ, չի վերադառնա: Ոչ մի կոմիտե չի կարող ստեղծվել և ստեղծել բարենպաստ պայմաններ… ի՞նչ բարենպաստ պայմաններ պետք է ստեղծվեն: Ես գիտեմ մարդիկ, ովքեր վերադառնում են, ես ուրախ եմ այդ մարդկանց համար, այստեղից էլ գիտեմ մարդկանց, ովքեր վերադարձել են Հայաստան: Ես ուրախ եմ այդ մարդկանց համար, ողջունում եմ այդ ակցիան: Բայց դա չի կարող լինել մասսայական, դրա համար երաշխիքներ են պետք: Իսկ ի՞նչ երաշխիքներ կարող է տալ պետությունը, կառավարությունը. ոչ մի երաշխիք: Վերադառնալ հանուն վերադառնալո՞ւ… ինչի՞ համար: Ես գոնե այստեղից կարողանում եմ որոշ մարդկանց օգնել, ես որ գամ այդտեղ, բոլորի հետ միասին սպասեմ, որ ինձ օգնե՞ն:
– Կարծում եք՝ հայեցակարգը ոչ մի արդյունք չի՞ տա:
– Արդյունք չի տա: Ինչ-որ մի գործ է, որ ուզում են անել: Ես Հայաստանում էի ամռանը, մի շատ վտանգավոր միտում տեսա. 50 տարի հետո Երևանում համարյա հայ չի մնա: Ես տեսա, որ օտարազգի ներկայացուցիչները Հայաստանում տուն են առնում, և տուն են առնում այն մարդկանցից, ովքեր հեռանում են: Ստացվում է՝ պարսիկները գալիս տուն են առնում, և ես գիտեմ, որ պարսիկների անվան տակ շատ ադրբեջանցիներ են գալիս տուն առնում: Իսկ դա ակցիա է: Ընդ որում՝ ադրբեջանցի ընտանիքը հինգ տարում 12 երեխա կունենա, հայը երկու կամ մեկ երեխայով կմնա: Եվ ինչ է ստացվում՝ դրանո՞վ պետք է լրացվի չորս միլիոնը: Ես դա չեմ ուզում: Մեր հայ աղջիկները ամուսնանում են պարսիկների հետ, և պարսիկները տներ են առնում՝ մեկի տեղը երկու հատ: Մենք արդեն Երևանն ենք կորցնում: Հիմա Եվրոպայում ինչ է կատարվում: Այդքան փախստականներ, մուսուլմաններ մտան, Եվրոպա գոյություն չունի, սաղ թուրքեր ու արաբներ են: Շատ հավանական է, որ շատ արագ Երևանը դառնա նման մի բան: Սա ակցիա է, և սա շատ վտանգավոր ակցիա է, ավելի վտանգավոր, եթե հիմա լայնամասշտաբ պատերազմ սկսվի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև:
– Տարկետման իրավունքի սահմանափակման դեմ ակցիաներ էին Հայաստանում: Հետևո՞ւմ էիք արդյոք և ի՞նչ կարծիք ունեք նախագծի վերաբերյալ:
– Հարցը շատ կտրուկ է դրված, բայց ես լսեցի նաև, որ աղջիկների ծառայության մասին էին խոսում, ես դրան միանշանակ դեմ եմ: Պատկերացնո՞ւմ եք՝ աղջիկը կոշտուկներով… ինչպե՞ս կարող է կինը տղամարդուն հավասար գնա ծառայի, էլ ի՞նչ մնաց: Եթե բոլորին պետք է ուղարկեն ծառայության… եթե ֆիզիկոս է, ընդունվել է, երկու տարի գնա ծառայության, սուտ է, թե երկու տարի հետո գլխի մեջ բան կմնա: Փոխանակ նման երեխաներին փայփայեն, հնարավորություն տան, որ նրանք սովորեն, օգուտ տան Հայաստանին: Իսկ այդ երեխաները ի՞նչ օգուտ պետք է տան, հանկարծ կարող է մի շատ տաղանդավոր ապագայի Էյնշտեյն զոհվի: Հասկանում եմ, որ հիմա ծառայողների թիվը նվազել է: Չի կարելի գազոնային համակարգով բոլորին խուզել և ուղարկել բանակ: