Հայաստան-սփյուռք համաժողովի ընթացքում Հայաստանի ներկայիս վիճակի վերաբերյալ քննադատությունների պակաս չէր զգացվում: Միաժամանակ հստակ է, որ այդ քննադատություններում էլ «թարմություն» չէր զգացվում: Այսինքն, նույն դժգոհությունները Հայաստանից, գրեթե նույն շեշտադրումներով, նույն բովանդակությամբ, տոնայնությամբ և թերևս առոգանությամբ: Անկասկած անհնարին է ասել, թե այդ քննադատություններն անհիմն են, իռացիոնալ, չեն համապատասխանում իրականությանը և զրպարտություն են իշխանության հասցեին: Ամենևին: Պարզապես տարիներ շարունակ կրկնվող այդ քննադատության պարագայում հարց է առաջանում, թե ի՛նչ անել: Ով է մեղավոր, գիտենք բոլորս, համենայն դեպս ընդհանուր առմամբ, իսկ ահա թե ինչ անել՝ հարցը մնում է անպատասխան:
Պարզ է, որ իշխանությունը չի անելու: Չի անելու ոչ թե կամքի և ցանկության բացակայության, կամ կարողության բացակայության պատճառով միայն՝ խոսքը մտավոր, հոգեբանական կարողության մասին, այլ չի անելու, որովհետև դա օբյեկտիվորեն անհնար է ներկայիս իշխող համակարգի բնույթի պայմաններում: Այդ համակարգը ինքն իրեն չի փոխվելու արագ, արագ փոփոխության համար համակարգին կամ պետք է հակազդող ուժ, այսպես ասած զուգահեռ ուժ, կամ պետք է հեղափոխություն, հեղաշրջում:
Ներիշխանական հեղաշրջման կամ հեղափոխության պահերը թողնենք մի կողմ, այստեղ խնդիրը գործնականում ընդհանուր է, սակայն ամեն մեկը թերևս անընդունելի է յուրովի: Դրանք, հաշվի առնելով նաև արտաքին մի շարք իրողություններ, կապված Ռուսաստանի հետադիմական ռեակցիոնիզմի հետ, ավելի շուտ էլ ավելի խորը կթողաեն զարգացման որևէ հեռանկար, քան հակառակը: Այլ հարց է խաղաղ և ստեղծագործ հակազդեցության մոդելը: Խոսքը տվյալ դեպքում այսպես ասած խաղաղ հանրահավաքների, ցույցերի և երթերի միջոցով հազկազդեցության մասին չէ, այլ տարբեր տնտեսական, քաղաքացիական, հանրային նախաձեռնությունների, որոնք միտված կլինեն Հայաստանում այլընտրանքային միջավայրեր ձևավորելուն, որտեղ նաև կձևավորվեն այլընտրանքային անհատներ՝ նոր մտածողությամբ, իրերին և երևույթներին նոր հայացքով, ըստ այդմ նոր պատկերացումներով թե Հայաստանի, թե աշխարհի մասին, նոր ասելիքով և այլն:
Ահա այդ հարցում, Հայաստան-Սփյուռք համաժողովի երկու օրերին Հայաստանում իրավիճակը կոշտ, այց արդարացի քննադատող մեր սփյուռքի հայրենակիցներից քանի՞սն են պատրաստ հանդես գալ նախաձեռնությամբ, մասնակցությամբ՝ Հայաստանը քայլ առ քայլ փոխելու, իշխանությանը հակազդեցության փաստի առաջ կանգնեցելու և միաժամանակ հանրային պահանջարկի կատարողականի դաշտ բերելու համար: Օրինակ, Երևանում ստեղծված Թումո կենտրոնը Հայաստանի ներկայիս վիճակից հազար բողոք արժե, փոխարենը հազար և նույնիսկ հարյուր հազար սուր քննադատություն և դժգոհություն Հայաստանում իրավիճակ փոխելու, ապագա գծագրելու, նոր որակ ստանալու առումով չեն անի այն, չեն տա այն էֆեկտը, որ տալիս է Թումոն: Եվ սա ընդամենը մի օրինակ է, բարեբախտաբար կան այլ օրինակներ ևս:
Եվ դրանք պետք է շատանան, առավել ևս, որ մարդիկ, որոնք անկասկած Հայաստանի ապագայով մտահոգ և անկեղծ մղումով են հնչեցնում քննադատությունը, ունեն դրանք շատացնելու կարողությունը, ունեն Հայաստանում նոր որակի և մտածողության, ապագայի կղզյակներ ձևավորելու կարողությունը:
Ի վերջո, արժե թերևս, որ նրանք էլ իրենց հարց տան, թե արդյո՞ք իշխանությունը չի պատկերացնում, որ այդօրինակ համաժողովներով նրանց տալիս է իրեն քննադատելու հարթակ, խոսափող: Ուրեմն ինչո՞ւ: Կնշանակի, որ իշխանությունը քննադատությունից չի վախենում, և դրանում նույնիսկ տեսնում է գոլորշի բաց թողնելու հնարավորություն, որպեսզի էներգիան չվերածվի ստեղծարար նախաձեռնությունների:
Լուսանկարը՝ panorama.am-ի
