Երեկվանից ակտիվորեն քննարկվում է քաղաքական և հասարակական գործիչներին Ժիրայր Սեֆիլյանի հասցեագրած դիմումը: Ազատազրկված գործիչն, ըստ էության, առաջարկում է փոփոխությունների հեղափոխական ճանապարհը և սուբյեկտիվ ընկալմանբ նշում է գործիչների ցանկ, որը կարող է իր վրա վերցնել, այսպես կոչված, հայկական հեղափոխության կազմակերպումը:
Իհարկե, Սեֆիլյանի առաջարկն անիրատեսական է, իրականացման տեսանկյունից` ուտոպիստական, առաջարկվող ճանապարը չի երաշխավորում հաջողություն` ծնելով քաղաքական նոր ռիսկեր: Այդ ամենը պարզ է ու նաև խիստ վիճահարույց է առաջարկված ցուցակը, որովհետև այնտեղ ներառված շատ գործիչներ անհամատեղելի են քաղաքական, գաղափարական հատկանիշներով, արժեքային կողմնորոշումներով և նույնիսկ` բարոյական նկարագրերով:
Սակայն ամենահեշտ ճանապարհն է ասելը, որ առաջարկն անիրատեսական է ու մի կողմ քաշվելը: Մարդը` գտնվելով անազատության մեջ, օբյեկտիվորեն կտրված լինելով իրականությունից, այնուամենայնիվ` հանդես է եկել առաջարկությամբ: Եթե անգամ դիմումի հասցեատերերը մերժում են այն, Ժիրայրի առաջարկությունը պետք է առիթ հանդիսանա, որպեսզի քաղաքական լուրջ դիսկուրս ձևավորվի ընդդիմության օրակարգի և անելիքների շուրջ:
Ակնհայտ է, որ այսօր Հայաստանում որևէ ընդդիմադիր ուժ` առանձին վերցրած կամ նույնիսկ այլոց հետ համախմբելով, չի կարող երկրում ստեղծել ֆորս-մաժորային իրավիճակ: Դրա համար, նախ և առաջ, բացակայում է հասարակությանը կոնսիլիդացնող օրակարգը, բացի այդ` ընդդիմությունը չունի անհրաժեշտ քաղաքական և կազմակերպչական պոտենցիալ, ռեսուրս:
Սակայն ցավալին այն է, որ ընդդիմության շրջանակում այս պահին ավելի հրատապ են ոչ թե այլընտրանքի կայացմանն ուղղված բովանդակային քննարկումները, այլ` մի կերպ իշխանության օրակարգ խցկվելը: ԵՏՄ-ում Հայաստանի անդամությունը չեղարկելու «Ելքի» նախաձեռնությունը իշխանությունն անարձագանք չթողեց, սակայն, ըստ էության, չքննարկվեց մյուս ըննդիմադիրնիրի շրջանակում, թերևս, այն պատճառով, որ քաղաքական ուժերի զցալի մասը վտանգավոր է համարում այնպիսի օրակարգը, որը կարող է զայրացնել Մոսկվային: Նույնիսկ այնպիսի տպավորություն է, որ անգամ «Ելք»-ում անորոշություն է տիրում սեփական նախաձեռնության զարգացման հարցում: Նույնը մենք նկատում ենք Ժիրայր Սեֆիլյանի առաջարկության պարագայում:
Հեղափոխության գաղափարը մերժվում է, սակայն չի առաջարկվում այլընտրանքը: Ավելի շուտ` ընդդիմության զգալի մասը գայթակղված է Սերժ Սարգսյան-Կարեն Կարապետյան թվացյալ հակամարտության մեջ ներգրավվելու հեռանկարով` անտեսելով հնչող մեկ-երկու նախաձեռնությունները:
Երեկ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը դարձյալ խոստացել է գարնանը զանգվածներ դուրս բերել փողոց` Սերժ Սարգսյանի վարչապետության հեռանկարը կանխելու նպատակով: Այս դիրքորոշման մեջ Հովհաննիսյանն օրիգինալ չէ, որովհետև հակասերժականությունը դարձել է մեր ընդդիմության գործունեության, ըստ էության, միակ մոտիվը: Սակայն պալատական խարդավանքներին, ինտրիգներին մասնակցելն ոչ միայն ի չիք է դարձնելու այլընտրանքի ձևավորման հեռանկարը, այլ նաև` ամբողջությամբ փոշիացնելու է ընդդիմության սահմանափակ ռեսուրսները:
Հայաստանում քաղաքական համակարգի, քաղաքական մտքի տոտալ ճգնաժամ է և դա չի վերաբերվում միայն իշխանությանը, որը Հայաստանում շատ վաղուց ասոցացվում է ոչ թե գաղափարների, արժեքների, այլ` կոռուպցիայի, զոռբայության հետ: Տոտալ ճգնաժամ է նաև ընդդիմության մոտ, ինչի հետևանքով հասարակության մոտ կորում է հավատը նաև ապագայի հանդեպ: 2018-ին ռեստարտի անհրաժեշտություն ունի ոչ այնքան իշխանությունը, որքան` ընդդիմությունը, որպեսզի հնարավոր լինի Հայաստանում ձևավորել քաղաքական մտածողություն, արժեքային համակարգ, միջավայր` ապաքաղաքականացման և քրեականացման դեմն առնելու, երկրում հաստատված ռուսահպատակ և օլիգարխիկ հանակարգին այլընտրանք ձևավորելու համար: Հայաստանում փոփոխությունների հնարավոր է հասնել տևական հետևողական աշխատանքի շնորհիվ` համակարգային մտածողությամբ, ինստիտուցիոնալ լուծումներով:
Լուսանկարը՝ Photolure-ի