Պետական եկամուտների կոմիտեն տարեսկզբից 100 մլն դրամ և ավելի իրացման շրջանառություն ունեցող 4537 հարկ վճարողի մոտ առկա ստվերի գնահատման աշխատանքներ է իրականացրել: Ըստ ՊԵԿ պաշտոնական հաղորդագրության՝ վերլուծությունների արդյունքում տվյալ խմբից 2272 տնտեսվարողի մոտ կոմիտեն ռիսկեր է վեր հանել, ինչի արդյունքում գնահատված ստվերի հիման վրա հաշվարկված պետական եկամուտների միջին ամսական ռիսկը 2017թ. օգոստոսի 1-ի դրությամբ կազմել է շուրջ 2.8 մլրդ դրամ, իսկ 1732 հարկ վճարող գնահատվել է ոչ ռիսկային: Ռիսկային համարված հարկ վճարողներին առաջարկվել է սեղմ ժամկետում ներկայացնել ճշտված հաշվարկներ և կամավոր վճարել 2017թ. առաջին կիսամյակում չվճարված հարկերը՝ զերծ մնալով հարկերից չարամտորեն խուսափելու դեպքերի գնահատման ՀՀ օրենսդրությամբ նախատեսված գործընթացներից:
Գործատուների հանրապետական միության նախագահ, տնտեսագետ Գագիկ Մակարյանը ողջունում է ՊԵԿ-ի՝ ստվերը գնահատելու գործընթացը: Տնտեսագետը, սակայն, ռիսկեր է տեսնում այս գործընթացում: «Ողջունում եմ, որ ՊԵԿ-ը կարողացել է այդ հաշվարկը կատարել, բայց, իմ կարծիքով, այդ թվերը կարող են այնքան էլ իրականությանը չհամապատասխանել: ՊԵԿ-ը վերցնում է նմանատիպ կազմակերպություն, ուսումնասիրում դրա շրջանառությունը և հետևություն է անում, որ հարկերը պետք է ավելի շատ վճարվեն: Բայց հարկերը չեն կարող ավելի շատ վճարվել, քանի որ առկա են նաև ներկայացուցչական ծախսեր, կամ ցածր շահութաբերությունը թույլ չի տալիս, որ ավելի հարկ վճարեն: Հետևաբար այդ թվերը մի քիչ խաբուսիկ են: Իմ կարծիքով՝ իրենց ընտրած մեթոդիկան այնքան էլ ճշգրիտ չի: Մոտ 60 տոկոսի ճշգրտություն կարող է ունենալ»,- ասաց Մակարյանը՝ հավելելով, որ ճիշտ չէ նաև ՊԵԿ-ի մոտեցումը, երբ բոլորին նույն ոսպնյակով է նայում և մտածում է, որ բոլոր ընկերությունները ինչ-որ թաքցրած բան ունեն: Դա բերում է ՊԵԿ-ի հանդեպ տարիներով եկող վստահության պակասի խորացման:
«Հայաստանում տնտեսության վիճակն այնպիսին է, որ բիզնեսը գոյատևման խնդիր ունի: Իսկ ՊԵԿ-ը չի կարող այդ գոյատևման աղբյուրը, որը ինչ-որ տեղ ստվերն է, պարզապես կտրել: Բացի այդ, ստվերի չափի տրամաբանություն գոյություն ունի: Աշխարհի բոլոր երկրներում էլ ստվեր գոյություն ունի, ստվերի չափ գոյություն ունի: ԱՄՆ-ում, օրինակ, 10 տոկոսի շուրջ է ստվերը: Տնտեսագետների խոսքով՝ 27 տոկոս, մինչև մաքսիմում 30 տոկոս ստվերը պետության համար ռիսկային չէ, քանի որ չափավոր ստվերը բիզնեսի պահպանման, բիզնեսի ճկունությունը ապահովող գործիք է: Դա ձեռնտու է նաև պետությանը, քանի որ այդ չափավոր ստվերի արդյունքում բիզնեսները չեն փակվում, գործազրկությունը հավելյալ չի աճում»,- նկատեց Մակարյանը:
Գործատուների հանրապետական միության նախագահի խոսքով, սակայն, ՊԵԿ-ը իր ուսումնասիրությունների ժամանակ, երբ, օրինակ, պարզում է, որ մի ընկերությունում 10-15 տոկոս ստվեր կա, ապա պետք է հասկանա, որ դա այն ստվերը չի, որի հետևից պետք է ընկնի ու հետամուտ լինի, որ դա վերանա: Այդ ստվերը ապահովում է նաև պետության համար կարևոր գործառույթ: Ստվերի հետ պետք է զգույշ լինել:
«Պետությունը միշտ իր տնտեսական պրոբլեմները պետք է հակակշռի սոցիալական պրոբլեմներով: Այսինքն՝ եթե մենք ուզում ենք ստվերը զրոյի հասցնել, բոլորին քերթում ենք, ստվերը ոչնչացնում ենք, ապա մենք կարող ենք փաստի առաջ կանգնել: Այնքան հիմնարկ կարող է փակվել, գործազրկությունը աճել, որ իսկական կրակի մեջ հայտնվենք: Դա կարող է հանգեցնել նաև սոցիալական բունտի, բողոքի ակցիաներ իրականանան: Այսինքն՝ ամեն մի պետություն իր տնտեսական ռեֆորմները պետք է կառուցի՝ ելնելով իր սոցիալական խնդիրներից, քանի որ այդ ռեֆորմները միտված են սոցիալական խնդիրների լուծմանը: Այսինքն՝ եթե ՊԵԿ-ի այս գնահատականները պետք է ուղեկցվեն «չորով» ստուգումներով, որի արդյունքւոմ հիմնարկները սնանկանան-փակվեն, տնտեսվարողները հիասթափվեն, աղմուկ առաջանա, ներդրողները վախենան՝ փախչեն, սկսեն զգուշանալ, սրվեն սոցիալական պրոբլեմները, ապա դա ոչ մի բանի օգուտ չի տա: Անպայման ստվերը պետք է թողնել որոշակի մակարդակում: Այսինքն՝ շատ հավասարակշռված մոտեցում է պետք»,- եզրափակեց տնտեսագետը:
