Ժիրայր Սէֆիլյանի և Ներսես Պողոսյանի պաշտպանությունը ստանձնելու համար դատավորի ներգրաված հանրային պաշտպան Մարինե Թովմասյանը չի պատրաստվում հրաժարվել նրանց պաշտպանությունից, իսկ դրան զուգահեռ, Վարդգես Գասպարին շարունակում է իր պիկետը Մարինե Թավմասյանի բնակարանի առաջ:
Այս օրերին ակտիվորեն քննարկվում է, թե որքանով է իրավաչափ փաստաբանի և դատավորի գործողությունները առհասարակ, երբ առանց ամբաստանյալի կարծիքը հաշվի առնելու դատավորը հանրային պաշտպան է ներգրավում, իսկ հանրային պաշտպանը հաշվի չառնելով, որ իր պաշտպանյալը հրաժարվում է իր ծառայություններից, շարունակում է դատարանում ներկայանալ որպես նրա պաշտպան:
Իրավաբան, մարդու իրավունքների հարցերով մասնագետ Արա Ղազարյանը, «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում անդրադառնալով երևույթին, նշեց, որ նման դեպքերում բախվում են երկու ինստիտուտ՝ մեղադրյալի՝ իր ընտրած փաստաբանի միջոցով պաշտպանվելու հիմնարար իրավունքը և պարտադիր իրավաբանական ներկայացուցչության ինստիտուտը, որը կարող է կիրառվել պայմանավորված արդարադատության շահով՝ ըստ Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի: Եթե արդարադատության շահը գերակայում է, դատավորը կարող է որոշել, որ պաշտպանը պետք է պարտադիր մնա դատարանի դահլիճում և մասնակցի գործի քննությանը:
«Գործում է պարտադիր իրավաբանական ներկայության ինստիտուտը, որը բախվում է մեղադրյալի՝ իր ընտրած փաստաբանի միջոցով պաշտպանվելու իրավունքին: Որոշ դեպքերում դատավորը, որի վրա է դրված պարտականությունը՝ ապահովելու դատավարության արդարացիությունն իր ամբողջության մեջ և, այդ թվում՝ մեղադրյալի արդյունավետ իրավաբանական ներկայացուցչությունը, կարող է, ելնելով արդարադատության շահից, անտեսել մեղադրյալի՝ իր ընտրած փաստաբանի միջոցով պաշտպանվելու իրավունքը և նշանակել պարտադիր պաշտպան, եթե առկա է գերակա արդարադատության շահ: Այսինքն՝ եթե դատավորը պաշտպան է նշանակում և պարտավորեցնում է մնալ, ապա պաշտպանը պետք է մնա»,- ասաց Ղազարյանը: Այս մոտեցումը որպես այդպիսին չի խախտում Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիան։
Մեր դիտարկմանը՝ եթե դատավարության պրոցեսը ցույց է տալիս, որ դատավորի ներգրաված հանրային պաշտպանի ներկայությունը առհասարակ չի բխում արդարադատության և տվյալ ամբաստանյալի շահերից, և առհասարակ ինչպես է դատավորը որոշում և հիմնավորում, թե որ դեպքում է արդարադատության շահը գերակա, Ղազարյանը նշեց, որ առաջիկայում այս հիմքով մի քանի փաստաբաններ պատրաստվում են հարուցել սահմանադրական վարույթ, ակնկալելով ՍԴ-ի իրավական դիրքորոշումը վերը նշված իրավունքի և պարտականության բախման կարգավորման իրավական անորոշության հետ կապված: «Քրեական դատավարության օրենսգիրքը հստակորեն չի սահմանում, թե որ սկզբունքի ներքո է պաշտպանի ներկայությունը պարտադիր Քրեական դատավարության օրենսգրքի 69-րդ հոդվածի 5-րդ մասի ներքո։ Ինչպես արդեն նշեցի, այդ սկզբունքը արդարադատության շահն է։ Հետևաբար, օրենսգիրքը պետք է հստակորեն սահմանի այդ սկզբունքը, ինչպես նաև, որը գուցե գործնականում առավել կարևոր է, թե ինչ չափանիշներով պետք է որոշվի, թե տվյալ դեպքում արդարադատության շահը գերակայում է մեղադրյալի՝ իր ընտրած փաստաբանի միջոցով պաշտպանվելու իրավունքին, թե՝ ոչ։ Օրինակ, այդպիսի հանգամանք, ըստ ՄԻԵԴ-ի, կարող է հանդիսանալ վարույթի առանձնահատկությունը, քննության առարկա իրավական հարցի բարդությունը, գործի ծավալուն լինելու հանգամանքը, և այլն, որոնց դեպքում անհրաժեշտ կլինի փաստաբանի ներկայություն՝ անկախ այն հանգամանքից, մեղադրյալը ցանկանում է դա, թե՝ ոչ։ Ուստի, ցանկալի կլիներ լսել, թե Սահմանադրական դատարանը ինչ մոտեցում ունի նշված հարցի վերաբերյալ»,- նշեց Ղազարյանը:
Քաղաքացիական ակտիվիստ Դավիթ Սանասարյանի խոսքերով՝ իշխանությունների այս գործելաոճի մեջ ոչ մի զարմանալի բան չկա: Իշխանությունները կարող են ժողովրդավարության դիմակ հագնել, Արևմուտքին ցույց տալ, որ իրենք հարգում են օրենքը, որ օրենքը, արդարադատությունը իրենց համար գերակա է, սակայն բավական է մեկը իշխանության ոտքը տրորի, հակաիշխանական ճնշումը մեծանա, նրանք այդ ժողովրդավարության դիմակը մի կողմ կգցեն և կսկսեն բռնություններ գործադրել: «Այս պրոցեսը Ժիրայր Սէֆիլյանի և մյուս քաղբանտարկյալների նկատմամբ հենց այս շրջանակից է: Եվ սպասել, որ արդարադատության ոտնահարողները պետք է արդարադատություն սահմանեն, արդարադատոթյուն իրացնեն, իզուր է: Կարևոր չէ դատավորի անուն-ազգանունը: Քաղաքական որոշում է կայացվում և այդ դատավորը կատարում է կայացված քաղաքական որոշումը, իրեն իջեցված հրահանգը: Սա բնականոն պրոցես է, երբ իշխանություններն ապօրինություն են թույլ տալիս, բնականոն չէ մեր ժողովրդի արձագանքն այս իշխանության գոյությանը»,- նկատեց Սանասարյանը՝ հավելելով, որ ամեն դեպքում իշխանությունները սկսել են իրենց վերջին գործիքներն օգտագործել իրենց պահպանության, չեղած հեղինակության պահպանության համար: «Իրենք ոնց տարիներ շարունակ այդ ամենաթողության մթնոլորտը սահմանել են, այդպես էլ շարունակելու են: Իշխանությունը տարիներ շարունակ բռնություն է գործադրել՝ պահելով իր իշխանությունը»,- ընդգծեց Սանասարյանը:
Հիշեցնենք, որ Ժիրայր Սէֆիլյանի ու մյուսների գործով դատական վերջին նիստին դատավորը Սէֆիլյանի և Պողոսյանի պաշտպանության համար ներգրավել էր հանրային պաշտպան, քանի որ նրանց պաշտպանները չէին ներկայացել նիստին՝ դատարանում փաստաբաններին ներկայացված խուզարկելու անօրինական պահանջի պատճառով: Մարինե Թովմասյանը հայտարարել էր, որ տեսակցել է Ներսես Պողոսյանի հետ և վերջինս հրաժարվել է իր պաշտպանությունից, բայց կշարունակի ներկա գտնվել դատական նիստերին մինչև նրանց պաշտպանները վերադառնան: Ժիրայր Սէֆիլյանը ևս դատական նիստին հայտարարեց, որ հանրային պաշտպան չի ցանկանում և պետությանը հորդորեց իր ռեսուրսները խնայել ապագայում Սերժ Սարգսյանի և ռեժիմի մյուս ներկայացուցիչների համար:
Մարինե Թովմասյանը նաև նշել է, որ իր գործողություններն իրավաչափ են, բխում են օրենքից: Այդ նիստերի դահլիճը լքելը իրավաչափ չէ: Եվ ինքը կշարունակի ներկայանալ դատարան, իրականացնել իր պաշտպանյալների պաշտպանությունը, մինչև նրանց փաստաբանները հետ կգան և իր լիազորությունները կդադարեցվեն: Մինչդեռ, օրինակ, փաստաբան Նիկոլայ Բաղդասարյանի խոսքերով՝ Մարինե Թովմասյանի ներկայացրածը հակասում է Եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի պահանջներին, քանի որ մարդու պաշտպանությունը չի կարող լինել ձևական, հետևաբար, իր հայտարարությունը, որ հանրային պաշտպանի գործողությունը բխում է օրենքի պահանջին, չի համապատասխանում ՀՀ օրենսդրությանը:
Հ․Գ․ Նշենք, որ Սէֆիլյանի և Պողոսյանի համար դատավորի կողմից ներգրաված հանրային պաշտպան Մարինե Թովմասյանը «Հարսնաքարի» աղմկահարույց գործով առանցքային դերակատարներից՝ Գարիկ Մարգարյանի պաշտպանն էր: Վերջինս դատապարտվեց 12 տարվա ազատազրկման:
