Tuesday, 19 03 2024
«Տաշիր» առևտրի կենտրոնը մասնակի փակվել է
Տրոլեյբուսը հայտնվել է խրամուղում. շինարարը կտուգանվի
8 բեռնատարից 7-ի մեջ հայտնաբերվել է մաքսային հսկողությունից թաքցված 7500 տուփ ծխախոտ
Նիկոլ Փաշինյանը շնորհավորել է Վլադիմիր Պուտինին նախագահի պաշտոնում վերընտրվելու առիթով
Ուղիղ. Նիկոլ Փաշինյանի և Ենս Ստոլտենբերգի ասուլիսը
Զախարովան մեկնաբանել է պատերազմի մասին Փաշինյանի խոսքերը
12:13
МИР քարտերի սպասարկման դադարեցում․ IDBank
12:09
Հայէկոնոմբանկի Visa Business քարտերն այժմ ավելի շահավետ պայմաններով
Երիտասարդ կինն ու տղամարդը կասկածվում են «Մեթամֆետամինի» ապօրինի շրջանառություն իրականացնելու մեջ․ նրանք կալանավորվել են
Ստոլտենբեգից հետո, Ստոլտենբերգից առաջ
Վարդենիս համայնքի սոցիալապես անապահով բնակիչներին ցուցաբերվել է առողջապահական աջակցություն
Մարզերում ևս շրջիկ առևտուրը կկանոնակարգվի
Ստոլտենբերգը ժամանեց Երևան
Բելգորոդի մարզում գնդակոծության զոհերի թիվն ավելացել է
11:30
Նավթի գներն աճել են. 18-03-24
Սիրիան հետ է մղել իսրայելական օդային հարձակումը Դամասկոսի վրա. SANA
«Мир» վճարային համակարգի քարտերը չեն աշխատի Հայաստանում. РБК
ՃՏՊ Սիսիան-Գորիս ավտոճանապարհին. կան զոհեր և տուժած
10:30
«Ադրբեջանի շահերից է բխում թույլ չտալ Պուտինի հաղթանակը»․ Ստոլտենբերգ
10:22
Միքայել Վարդանյանը Մասիսին նվիրել է 117 մլն դրամ արժողությամբ աղբահավաք մեքենաներ և 230 աղբաման
Բելգիայի Սենատում քննարկում կանցկացվի Հարավային Կովկասում իրավիճակի վերաբերյալ
ԵՄ արտգործնախարարները վերահաստատել են իրենց աջակցությունը Հայաստանին. Ստանո
ՊԵԿ-ը փետրվարին 150 հարկ վճարողի մոտ արձանագրել է ՀԴՄ կիրառման կանոնների խախտում
Ուղիղ. Ազգային ժողովի հերթական նիստը
Լուրերի առավոտյան թողարկում 10։00
Դիլիջանի ոլորանները փակ են բեռնատարների համար
4 պատճառ, թե ինչու չարձագանքել Պուտինի վերընտրությանը
Սպասվում են ինտենսիվ տեղումներ
Եթե նախկինում հնարավոր էր ընտրություն կատարել, այսօր չկա այլընտրանք, քան Եվրոպան
Արսենյանը չի ճանաչում իր գրասենյակի մոտ պայթուցիկ տեղադրելու գործով կալանավորվածներին․ մանրամասներ. «Ժողովուրդ»

Հայաստանում գինեգործության և խաղողագործության ոլորտի վիճակը կատաստրոֆիկ է

«Առաջին լրատվական»-ի զրւցակիցն է Գինու ազգային կենտրոնի նախագահ Ավագ Հարությունյանը:

-Պարոն Հարությունյան, կոնյակի արտադրության և արտահանման կիսամյակային ի՞նչ ցուցանիշներ ունենք:

-Պաշտոնական տվյալներով ունենք գինու արտադրության 30%, կոնյակի 61%-ոց աճ, իսկ օղին նվազել է 35%-ով: Կոնյակի պարագայում հաշվարկների միտումնավոր արված սխալ կա (դրսից ներկրված և որպես հայկական արտահանվածը ցույց է տրված որպես տեղական արտադրություն): Սրա դեպքում ավելի ռեալ է 15-20%-ոց աճը: 2013թ. նախաճգնաժամային իրավիճակի համեմատությամբ (կիսամյակային առումով) ունենք գինու 15%-ոց, կոնյակի 7%-ոց աճ և օղու 10%-ոց նվազում: Գումարային առումով՝ 2013թ. համեմատությամբ 50%-ոց ցուցանիշ ունենք: ՌԴ-ում մեր խմիչքների գների 50%-ոց բարձրացում պետք է լինի, որը դժվար է: Եթե պատժամիջոցները չշարունակվեն մեկ-երկու տարուց գուցե…

-Բայց պատժամիջոցների խորացման միտումները հստակ ուրվագծվում են:

-Անկախ դրանից, Ռուսաստանը 2025թ.-ին ամբողջապես անցնելու է ռուսական արտադրության կոնյակի, գինու և օղու սպառման: Կիրառվող սանկցիաները ստիպում են ՌԴ-ին արագացնելու այդ գործընթացը: Իսկ դա նշանակում է ռուսական շուկայում մրցակցության ուժեղացում և որակի վերահսկողության մեխանիզմների ներդրման ինտենսիվացում: Բացի այդ, պատժամիջոցների կիրառման պարագայում ընկնում է տվյալ շուկայի գնողունակությունը: Այնպես որ չի բացառվում, որ մենք ստիպված լինենք որոնել այլ շուկաներ: Այդ դեպքում կբարձրացնենք մեր արտադրանքի որակը և կնվազի խոցելիությունը:

-Այդ դեպքում հայկական կոնյակի ո՞ր մասը դուրս կմղվի ռուսական շուկայից:

-Էժան սեգմենտը, որ կազմում է ընդհանուրի 93%-ը:

-Այսինքն՝ ռուսական շուկա արտահանվող կոնյակի 80-90%-ը, այո՞:

-Այդպես է ստացվում: Ինչ վերաբերում է գինուն. մեր ընտիր գինու արտահանման պոտենցիալն իդեալական պարագայում կարող է կազմել ընդամենը 10 մլն շիշ, եթե, իհարկե, առաջիկա 5-10 տարիներին խաղող ունենանք: Սրանից ռուսական շուկային առավելագույնը կարող է բաժին հասնել այսօրվա կրկնակին՝ 4-5 մլն շիշ: Սա այդ շուկայում իրացվող 1-1.2 մլրդ շշի կամ ռուսական արտադրության 35-40 միլիոնի մեջ չնչին քանակ է:

-Բայց մեր հիմնական արտադրանքը կոնյակն է, որը որակի ու գնային առումով անկումից անկում է գնում:

– Հայկական կոնյակի դասական շուկաները ԱՊՀ երկրներն էին ու Արևելյան Եվրոպան: Ռուս-վրացական պատերազմից հետո Ուկրաինան, Արևելյան Եվրոպան ու գրեթե ամբողջ աշխարհը Հայաստանին ընդունելով որպես ռուսական երկիր, հայկական կոնյակը կապելով ՌԴ-ի հետ, որդեգրեցին պրովրացական կեցվածք: Դրանով իսկ այսօր հայկական կոնյակն անհավասար մրցակցության մեջ է վրացական կոնյակի հետ ոչ ռուսական ազդեցության տարածքներում: Ռուսական ազդեցության տարածքներում վերջին տարիներին նկատվում է վրացական կոնյակի իրացման ծավալների կտրուկ աճ:

-Սա կարելի՞ է համարել նաև ԵՏՄ-ին Հայաստանին անդամակցելուն պատասխան: Մի կողմից Եվրոպան, մյուս կողմից էլ Չինաստանը դրանից հետո հրաժարվեցին Հայաստանի հետ սպիրտային խմիչքների առումով բանակցություններից, մինչդեռ նույն ընթացքում վրացիները Չինաստանի հետ խիստ ձեռնտու պայմանագրեր կնքեցին:

-Այստեղ ուժեղ է քաղաքական գործոնը, որի շնորհիվ զրկվեցինք շատ արտոնություններից ու բարի համբավից, երբ մեր ամեն ինչը կապում են ԵՏՄ-ի հետ ու ասոցացվում որպես Ռուսաստան: Ինչ վերաբերում է չինացիներին. մինչև ԵՏՄ մտնելը մեր հարաբերություններում գերակշռող էր պետական մակարդակի շփումները: Մտնելուց հետո չինացիները հայտարարեցին, որ մեզ հետ խոսելիք չունեն, կխոսեն ուղիղ ԵՏՄ-ի հետ: Մինչդեռ պետական մակարդակը նշանակում է մաքսատուրքից ազատում, ավելի մեղմ ռեժիմ, ինչը հաջողվեց վրացիներին, իսկ մեզ՝ պայմանավորված ԵՏՄ-ով՝ ոչ: Բայց ընդհանուր առմամբ Չինաստանի վերաբերմունքը ԵՏՄ-ին բացասական չէ:

-Դրա արդյունքում ի՞նչ ստացանք մենք չինական շուկայից, ինչի՞ հասան վրացիները:

-Վրացիները ինտենսիվ, նպատակասլաց աշխատանքի շնորհիվ երկու տարվա ընթացքում հասան նրան (ազատ առևտուր, մաքսատուրքից ազատում, արտոնյալ ռեժիմ թունդ խմիչքների համար), ինչին հասնում են այլ երկրները տաս տարվա ընթացքում: Հայաստանը չկարողացավ հաջողությունների հասնել, որովհետև մերոնք հույսները դրել էին մասնավոր ընկերությունների վրա, կորցրեցին այն ժամանակը, երբ ԵՏՄ կազմում չէինք և հիմա մեր համար հարցերը լուծվում են ԵՏՄ կոնտեքստում՝ հասկանալի հետևանքներով:

-Ձեր խոսքից հետևում է, որ կոնկրետ չինացիների հետ հարաբերություններում Վրաստանից շուրջ 10 տարով հետ մնացինք:

-Դժբախտաբար, այդպես է:

15 տարի առաջ ռուսական շուկայում իրացվում էր մեր գինեգործական արտադրանքի 92%-ը, 2016թ.-ին՝ 81%-ը: Այսինքն՝ եթե առաջիկա 10 տարիներին ռուսների ծրագրերը կյանքի կոչվեն, մեր արտադրանքի ո՞ր մասը իրացման խնդիր չի ունենա:

-Մեր արտադրանքի 10-15%-ը խոցելի չի: Մնացածը խիստ խոցելի է և ամեն վայրկյան կարող է դուրս մղվել՝ կախված ռուսական քաղաքական խմորումներից և ՌԴ-Արևմուտք հարաբերություններից:

-Ձեր խոսքից հետևում է, որ մեր արտահանվող ապրանքի 80-85%-ը կեղծ է, և ռուսներն իրենց անհրաժեշտ պահին կարող են էմբարգո կիրառել դրա առաջ:

-Այդպես չէի ասի: Ռուսների կառավարության համար բոլորովին էլ կարևոր չէ, ապրանքը կեղծ է, թե ոչ: Անհրաժեշտ պահին նրանք կգտնեն այլ ուղի՝ ապացուցելու իրենց ուզածը:

Իսկ ներդրումներ արվո՞ւմ են ալկոհոլային խմիչքների արտադրությունում, որ հետո գոնե այլ շուկաներում կարողանանք իրացնել արտադրանքը:

-2016թ.-ին նախորդ տարվա համեմատությամբ ներդրումներն ալկոհոլի շուկայում 20 միլիարդից հասել է 10-ի:

Ինչո՞վ եք բացատրում նման կտրուկ անկումը:

-Վարվող տնտեսական քաղաքականությամբ:

Խաղողի ի՞նչ բերք է սպասվում այս տարի, Ձեր գնահատմամբ (ոչ պաշտոնական տվյալներով):

-Պաշտոնական տվյալներով միշտ եղել է 200.000 տոննայի շրջանակներում (2015թ-ին՝ 312․000 տոննա): Ես միշտ պնդել եմ, որ ՀՀ-ում արտադրվող խաղողի իրական քանակությունը 100.000 տոննայից չի անցնում: Իրական թիվը 80 հազարի սահմաններում է: Այս տարի խաղողի բերքը նախորդի համեմատությամբ 15-20%-ով պակաս է: Իմ գնահատականներով՝ կունենանք առավելագույնը 70-75 հազար տոննա խաղող: Սրա 10 հազար տոննան մթերման հետ կապված կլինի ռիսկային դաշտում: Չնայած այն հանգամանքին, որ կառավարությունն իրավունք չունի գին սահմանելու, հիմա խոսում են 140 դրամի մասին: Կոնյակի խաղողի մեկ կգ-ի ամենաբարձր ինքնարժեքը կազմում է 127 դրամ, ամենացածրը՝ 90 դրամ: Մեկ կգ-ի 110 դրամով վաճառքը բոլոր խաղողագործների համար զրոյական վիճակ է ապահովում: Այդ գնից պակաս մթերման դեպքում գյուղացին մինուսով է աշխատում: Մթերման նվազագույն գինը պետք է լինի 140 դրամ:

-Խոսում եք խաղողի 70 հազար տոննա մթերման բերքի մասին: Սրանից շուրջ 30 հազար տոննան գնում է ԵԿԳ-ն: Մնում է 40 հազար տոննա խաղող: Հանրապետությունում կա խաղող մթերող շուրջ 45-50 գործարան: Յուրաքանչյուրին մթերելու համար հասնում է մոտ 700-800 տոննա խաղող, այդ թվում և այնպիսի հսկաների, ինչպիսիք են՝ Ծառուկյանի գործարանը, Պռոշյանի գործարանը, ՄԱՊ-ը, որ տարեկան 20-30 հազար տոննայի մթերում են ցույց տալիս:

-Տա Աստված, որ յուրաքանչյուրը գոնե ձեր ասածի չափով մթերի: Մեկ-երկու շաբաթից կմեկնարկի խաղողի այգիների կադաստրի ծրագիրը, որի ավարտից հետո (երեք տարուց) նվազագույնի կհասնի կեղծ թվերի ներկայացումը:

Տևական ժամանակ խոսվում էր, որ իզոտոպային ստուգման լաբորատորիայի ներդրումից հետո կեղծ կոնյակի ծավալները շեշտակիորեն կնվազեն: Դրվեց, բայց ոչինչ չփոխվեց:

-Պաշտոնական մեկնաբանությունն այն է, որ մեթոդիկայի սխալներ կան:

Եթե համեմատենք Հայաստանի և Վրաստանի սպիրտային խմիչքների ոլորտները 2013թ.-ին և այսօր՝ ի՞նչ պատկեր կունենանք:

-Նշված ժամանակահատվածում Վրաստանը գինու 5 մլն շշից հասել է 35 մլն շշի արտահանման: Կոնյակի աճը եղել է կրկնակի: Այգիների տարածքները էապես աճել են: Հայաստանն ունի 26% աճ գինու արտահանման և 7% աճ կոնյակի ոլորտում: Այգետարածքները կայունորեն նվազում են:

-Ինչո՞վ եք բացատրում նման անհամաչափ զարգացումները:

-Վրաստանի կառավարության վարած քաղաքականությամբ: Իրենք խիստ են կեղծ արտադրանքի նկատմամբ, դավանում են արտադրության և մարդկային հարաբերությունների եվրոպական արժեքներ և սուբսիդավորում են գյուղատնտեսությունը: Ռուսական «Ռոսպատրեբնադզորը» սեպտեմբերին սկսելու է կոնյակի շուկայում տոտալ ստուգումներ իրականացնել: Որոշել են իզոտոպային անալիզի ենթարկել ամբողջ կոնյակի դաշտը: Չի բացառվում, որ տխուր պատկեր ունենանք:

Ինչքա՞ն է կազմում մեզանում արտադրվող մեկ լիտր կոնյակի ինքնարժեքը:

-Մոտավորապես 600 դրամ:

Շիշ, խցան, էտիկետ, փաթեթավորում, տեղափոխման ծախս: Թերևս ավելի մեծ գումար է կազմում, քան կոնյակի գինը: Ամենակոպիտ հաշվարկներով 1 շիշ երեք աստղանի կոնյակի ինքնարժեքը 2-2.5 հազարի է հասնում, մինչդեռ թե՛ ներքին շուկայում, թե՛ ՌԴ-ում այն վաճառվում է սկսած 600-700 դրամից:

-Պաշտոնական մեկնաբանությունն այն է, որ վնասով ենք աշխատում:

Մեկ ամիս առաջ կառավարության որոշում եղավ, որով Արարատյան հարթավայրը և նախալեռնային գոտին համարեցին ֆիլոքսերայով վարակված գոտի: Նախ՝ Ձեր գնահատմամբ, այս պահին Արարատյան դաշտում ֆիլոքսերայով վարակված ինչքա՞ն տարածք կա: Եվ՝ ի՞նչ է հետևում այդ որոշումից:

-Պաշտանական տվյալներով՝ ավելի քան 100 հա: Իրականում, անհամեմատ ավելի շատ: Որոշումից հետևում է, որ շուտով կսկսվի եվրոպական սորտերի այգիների մասսայական տնկումներ և այգիների մասսայական վարակ ու տեղական սորտերով այգիների քանդում:

-Բայց մինչև վերջերս ոլորտի պատասխանատուները շրջանառում էին այն միտքը, որ ցուրտ ձմռան պայմաններում ֆիլոքսերան չի զարգանում և Հայաստանում սրա տարածման վտանգը այնքան էլ մեծ չէ:

-Մինչ օրս տոտալ մոնիթորինգ չի իրականացվել, բայց սելեկտիվ ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ այն շատ արագ տարածվում է: Եթե նախկինում վարակի օջախները միայն Արմավիրի մարզում էին, հիմա նաև Արարատի մարզում, ընդ որում՝ բազմաթիվ գյուղերում:

-Տեղական սորտերի խաղողի այգին հիմնելն արժենում է նվազագույնը 15-20 հազար դոլար: Ներկրված պատվաստակալներով այգի հիմնելը, բնականաբար, այն շատ ավելի թանկ կարժենա: Կհետևի, որ չի հիմնվելու և կարճ ժամանակից Հայաստանում խաղողը կվերանա, կընդունվի համապատասխան օրենք կոնյակի սպիրտը դրսից ներկրելու մասին, և հայկական կոնյակ ասվածն էլ պատմություն կդառնա:

-FAO-ը 400.000 եվրո արժողությամբ ծրագիր է իրականացնում, որպեսզի հնարավորություն ստեղծվի այստեղ արագորեն պատվաստի բազա կառուցելու:

-Եթե նույնիսկ այդ պատվաստակալները ձրի տան գյուղացուն, վերջինս ի վիճակի չէ 20000 դոլար ներդնելու և մեկ հա խաղողի այգի հիմնելու:

-Անկախ ամեն ինչից, այս վիճակը Հայաստանի համար կատաստրոֆիկ է:

 

Լուսանկարը՝  Panorama.am-ի

Բաժիններ
Ուղիղ
Լրահոս
Որոնում