Սկզբունքորեն հնարավոր է 2018-ի իշխանության ձևավորման երեք սցենար: Կանխավ տեղեկացնենք, որ սցենարները քննարկում ենք ռեալ պոլիտիկի ռեժիմում, այսինքն` այս կարճ ժամանակվա համար գրեթե բացառում ենք ներքաղաքական ստատուս-քվոյի փոփոխության հնարավորությունը կամ ֆորսմաժորային իրավիճակները` պայմանավորված ԼՂ խնդրի կարգավորման գործընթացով կամ արտաքին գործոններով:
Միևնույն ժամանակ, գրեթե աքսիոմատիկ ճշմարտություն է, որ արտաքին կենտրոններին, այդ թվում` Մոսկվային, առավելապես հետաքրքրում է նոր իշխանության կանխատեսելիության գործոնը, և նրանք, մեծ հաշվով, անտարբեր են, թե ինչպիսի անհատականացված դրսևորում կունենա Հայաստանի նոր իշխանությունը:
Քաղաքական տարբերակն այն է, որ խորհրդարանական կառավարման պարագայում վարչապետ դառնա ընտրություններում հաղթած կուսակցության առաջնորդը: Համենայն դեպս, այդ տրամաբանությունն անշեղորեն գործում է խորհրդարանական կառավարում ունեցող Իտալիայում, Գերմանիայում, Հունաստանում, Իսրայելում:
Այսինքն, քաղաքական տրամաբանությունը հուշում է, որ 2018-ի ապրիլին երկրի վարչապետ պետք է դառնա ՀՀԿ առաջնորդ Սերժ Սարգսյանը, մանավանդ, որ, ի տարբերություն Կարեն Կարապետյանի, նրա պարագայում չի գործում սահմանադրական որևէ արգելք:
Համաշխարհային քաղաքական պրակտիկային մեր պարագայում լրացնում են մի քանի էական գործոններ` Սարգսյանն, ըստ էության, այլընտրանք չունի ՀՀԿ-ում և հանդիսանում է իշխանության հիմքը հանդիսացող քրեաօլիգարխիայի կոնսենսուսը:
Սարգսյանի վարչապետության հեռանկարը տրամաբանորեն պետք է տեղավորվեր նաև խորհրդարանական ընդդիմության հեռանկարային հաշվարկներում, որովհետև միայն այդ դեպքում է լիարժեքորեն ամրագրվում ՀՀԿ քաղաքական պատասխանատվությունն, ինչը հստակ սահմանազատում է առաջացնում իշխանություն-ընդդիմություն հարաբերություններում` նպաստելով քաղաքական հարաբերությունների բնականոնությանը:
Մյուս կողմից` Սարգսյանի վարչապետությունը համակարգին զրկում է «արհեստական շնչառության» հնարավորությունից, ինչը, մեծ հաշվով, մի քանի տարվա ընթացքում անխուսափելի է դարձնելու քրեաօլիգարխիայի ապամոնտաժումը:
Խորհրդարանական ընդդիմության «հակասերժական» փաստարկներն էմոցիոնալ են, եթե չասենք` քաղաքական չեն: Տաս տարուց ավելի չկառավարելու մշակույթը գործում է նախագահական համակարգերում, եթե այն, որպես ժոշովրդավարության գնահատման չափանիշ, փորձենք տարածել խորհրդարանական կառավարման վրա, ապա ստիպված ենք լինելու ընդունել, որ այս սեպտեմբերին կանցլերության չորրորդ ժամկետին հավակնող Անգելա Մերկելը նույնպես` ավտորիտար նկրտումներ ունի: Եթե խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմ չի համարում սահմանադրական փոփոխություններն, ապա չպետք է մասնակցեր դրանց կանոններով անցկացվող ընտրություններին:
Հաշիվ չեն նաև «տաս հազար դրամների» կամ խորհրդարանի որակի մասին խոսակցությունները` նախ, որովհետև «Ելքը» պաշտոնապես ընդունել է ընտրությունների արդյունքները, հետո` ստատուս-քվոն ոչ թե իդեալական պատկերացումների, այլ իրական հանգամանքների, փաստերի, իրողությունների հանրագումար է:
Երկրորդ սցենարն այն է, որ վարչապետ է դառնում Կարեն Կարապետյանը, սակայն ռեալ իշխանությանը շարունակում է տիրապետել Սերժ Սարգսյանը` ՀՀԿ նախագահի, պաշտպանության նախարարի, Անվտանգության խորհրդի ղեկավարի կամ այլ կարգավիճակով: Սա միանգամայն հնարավոր տարբերակ է խորհրդարանական կառավարման համակարգում, որտեղ վարչապետն առաջին դեմք է, սակայն ամենևին էլ` իշխանության միակ կենտրոնը չէ:
Սակայն ինչքան էլ նոր սահմանադրությունը ենթադրում է իշխանության բազմավեկտորություն` Հայաստանի քաղաքական համակարգը դրան ակնհայտորեն պատրաստ չէ և իրական ու ստվերային իշխանությունների բախումը հանգեցնելու է ինստիտուցիոնալ ճգնաժամի, գուցե` արյունալի բախումների: Բացի այդ, եթե վարչապետի հարցում ընտրությունը կանգնի Կարեն Կարապետյանին վրա, ՀՀԿ-ն ստիպված է լինելու պարզաբանել, թե ինչու իր առաջնորդը խուսափեց քաղաքական ւատասխանատվությունից` ի օգուտ ձախողված մենեջեր Կարեն Կարապետյանի:
Եվ վերջապես` կարող է գործել վրացական տարբերակը և վարչապետի պաշտոնը հնարավոր է` զբաղեցնի Վիգեն Սարգսյանը, ով ֆորմալ առումով ՀՀԿ-ին առաջնորդել է վերջին ընտրություններում: Վիգեն Սարգսյանն իշխանության անենապատրաստված գործիչներից մեկն է ու, մեծ հաշվով, նույնիսկ դրական ընկալում ունի թե մեր հասարակության և թե արտաքին գործընկերների մոտ: Սակայն այստեղ խնդիրը չի վերաբերում անձնական հատկանիշներին. Իվանիշվիլու մոդելը նույնիսկ Վրաստանում հանգեցրել է իշխանության ճգնաժամի և դեմոկրատիայի սահմանափակման, իսկ Հայաստանում ավելի ստվերային կդարձնի քաղաքական որոշումների ընդունման մեխանիզմը` մեծացնելով քաղաքական կոռուպցիայի ռիսկերը և հեղինակազրկելով պետական համակարգը:
Քաղաքական տրամաբանությունը հուշում է, որ վարչապետի պաշտոնը պետք է զբաղեցնի Սերժ Սարգսյանը և այս հարցում որևէ էական դեր չունեն մեր կամ ինչ-որ մեկի քաղաքական համակրությունները կամ դրանց բացակայությունը: Այդպես որոշել է ժողովուրդն ապրիլի 2-ին կամ առնվազն թույլ է տվել, որ իր փոխարեն որոշեն: