«Ելք» ու «Երկիր ծիրանի» խմբակցությունները կարծես թե սկսել են մրցակցել, թե ո՞ւմ է պատկանում Երևանում խորհրդային շրջանի անվանումները վերափոխելու նախաձեռնությունը կամ պահանջը, որով դիմում են քաղաքային իշխանությանը: Համենայնդեպս, Զարուհի Փոստանջյանն ասում է, որ առաջինը եղել են իրենք, վաղուց: Զարուհի Փոստանջյանն առաջարկում է նույնիսկ կանգնեցնել Վուդրո Վիլսոնի արձանը՝ դիտարկելով այն որպես Հայաստանի պետական ընթացքի քաղաքական մեսիջ, այսինքն՝ «վիլսոնյան» կամ «Սևրի» Հայաստանի որոշակի ազդակ:
Անշուշտ հետաքրքիր նախաձեռնություններ են թե՛ «Երկիր ծիրանի»-ի, թե՛ «Ելք»-ի նախաձեռնությունները: Պարզապես կա մի հետաքրքիր հանգամանք: Այդ երկու ուժերը Երևանի ավագանու ընտրարշավի ընթացքում գործնականում որևէ կերպ չեն շոշափել անվանակոչության խնդիրները, չեն ներկայացրել քաղաքացիներին, չեն խոստացել, որ ավագանիում հայտնվելուց, առավել ևս՝ մեծամասնություն կազմելուց հետո երկու-երեք ամիս անց ըստ էության առաջին հիմնարար նախաձեռնությունը լինելու է հենց անվանափոխումը: Առաջին հիմնարար այն իմաստով, որ մինչ այդ եղած նախաձեռնությունները ըստ էության բխել են իրավիճակից, իսկ ներկայիս նախաձեռնությունն ինքն է իրավիճակ առաջացնող: Բայց առաջանում է անհասկանալի իրավիճակ, որովհետև երկու ընդդիմադիր ուժերը ընտրողների հետ հանդիպումներում շեշտը դնում էին մայրաքաղաքային բացարձակապես այլ խնդիրների վրա: Ընդ որում, անկասկած՝ շատ ավելի կարևոր:
Տրամաբանությունը հուշում է, որ ընտրությունից հետո, թեկուզ չստանալով մեծամասնություն, բայց հայտնվելով ավագանիում ընդդիմության դերում, այդ ուժերը պետք է հանրությանը ներկայանային, և հանրային որոշակի պահանջ ձևավորելու միտումով իշխանության համար հասարակական ճնշում առաջացնեին այն հարցերով, որոնց վերաբերյալ շեշտադրումներ են արել նախընտրական շրջանում: Ասենք՝ վերելակային տնտեսության, «մահվան լիֆտերի», «հուսահատության գազելների» հարցը լուծելու համար:
Անկասկած, Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաքը բոլշևիկյան անուններից և խորհրդանիշներից մաքրելը գուցե ոչ առաջնային նշանակության կամ շոշափելիության, բայց հանրային մտածողության և աշխարհայացքի, հանրային հոգեբանության ու ենթագիտակցության, պետական արժանապատվության տեսանկյունից կարևոր քայլ է:
Մյուս կողմից, սակայն, այդ քայլն իր կարևորությամբ ունի իր տեղը, և եթե չեն արվում այլ՝ մեկ ուրիշ բնույթի, բայց ոչ պակաս կարևոր և հնչեղ նշանակություն ունեցող քայլեր, կատարված քայլն արդեն սկսում է երևալ ոչ իր տեղում: Հետևաբար թողնում է տպավորություն, որ կատարվում է այլ բաց տեղեր ծածկելու, այլ չկատարվող քայլեր ծածկելու համար, քողարկելու համար:
Բանն ամենևին այն չէ, որ բոլշևիկների անվանափոխության փոխարեն պետք էր բարձրացնել ԵՏՄ անդամակցության հարցը, օրինակ: Ընդհանրապես, նախընտրելի կլինի, եթե Հայաստանի քաղաքական միավորները տարբերակեն իրենց գործունեությունը ՏԻՄ մակարդակում և համապետական մակարդակում: Այդ իմաստով ԵՏՄ խնդիրը «Ելք»-ի խորհրդարանական խմբակցության, ոչ թե ավագանու խմբակցության անելիքն է: Ամբողջ խնդիրն այն է, որ ինչպես ԵՏՄ անդամության դադարեցման նախաձեռնության մասին մտադրությունների, այդպես էլ խորհրդային անվանումների և սիմվոլիկայի փոփոխությունների մտադրությունում ձևակերպված չէ խնդրի հանրամատչելի էությունը, սկզբունքային քաղաքական և քաղաքակրթական խորքը:
ԵՏՄ ու անվանափոխությունների նախաձեռնությունները պետք է հենց այդտեղ միանային և նստեին հանրային գիտակցության մեջ՝ ձևավորելով արդեն հասարակական հող կամ սոցիալական բազա քաղաքական ավելի լայն ու տևական շարժման, Հայաստանում սկզբունքային քաղաքական-քաղաքակրթական հարթության կամ ուղղության ձևավորման համար: Որովհետև ԵՏՄ նախաձեռնությունն էլ իշխանությունը բնականաբար մերժելու է, և նաև՝ անվանափոխությունների նախաձեռնությունը: Եվ պարզ չէ՝ ի՞նչ է մնալու աղմուկից հետո:
