Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների փոխնախագահ Փենսը Արևելյան Եվրոպայի երկրներ կատարած իր այցելությամբ փաստորեն վերահաստատեց Վաշինգտոնի հանձնառությունն ու նվիրումը աշխարհում ժողովրդավարությունն ու մարդու իրավունքները պաշտպանելու գաղափարին:
Էստոնիայում, Չեռնոգորիայում և Վրաստանում նա հնչեցրել է Թրամփի ուղերձը, որ «առաջինը Ամերիկան» չի նշանակում «միայն Ամերիկան»: Թրամփի վարչակազմի ներկայացուցիչն ասում է, որ Ամերիկան կանգնած է աշխարհի ազատասեր պետությունների և մասնավորապես Արևելյան Եվրոպայի իր դաշնակիցների կողքին, ընդ որում այս հայտարարությունների հիմնական բաղադրիչներից մեկն այն էր, որ Միացյալ Նահանգները պատրաստ է պաշտպանել իր դաշնակիցներին «ռուսական ագրեսիայից»:
Մեզ համար առավել ուշագրավ իրադարձություններից մեկն այս համատեքստում այն էր, որ փոխնախագահ Փենսը Վրաստանում ներկա է եղել ՆԱՏՕ-ի զորավարժություններին՝ ողջունելով մասնակից պետությունների, այդ թվում՝ Հայաստանի ներկայացուցիչներին:
Ի՞նչ եզրակացություն պիտի անենք Թրամփի վարչակազմի այս քայլերից: Կարո՞ղ ենք ասել, որ ամերիկացիներն իսկապես ակտիվանում են մեր տարածաշրջանում, և որքանո՞վ են այս գործընթացներն առնչվում Հայաստանին:
Խոսելով հարցի մասին՝ ամերիկացի հայտնի վերլուծաբան, 1990-ական թթ. ԱՄՆ պետքարտուղարությունում ԽՍՀՄ ժողովուրդների հարցերի փորձագետի պաշտոնը զբաղեցրած Փոլ Գոբլը վստահաբար ասում է, որ այո, Թրամփի ուղերձն առնչվում է նաև Հայաստանին, բայց շատ բան կախված է Ռուսաստանի հանդեպ Հայաստանի վերաբերմունքից:
«Միացյալ Նահանգները գնալով ավելի շատ է նայելու Հայաստանին այն պրիզմայով, թե ինչ դիրքորոշում ունի Հայաստանը Ռուսաստանի և ռուսական ագրեսիայի կապակցությամբ: Եթե Հայաստանը պաշտպանի Մոսկվային, ապա դժվար թե ընդլայնվեն հարաբերությունները Միացյալ Նահանգների հետ»,- «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում կարծիք հայտնեց Փոլ Գոբլը:
– Պարոն Գոբլ, ինչպե՞ս եք մեկնաբանում նման ուղերձներն ու քայլերը Թրամփի վարչակազմի կողմից մեր տարածաշրջանի ուղղությամբ: Կարո՞ղ ենք եզրակացնել, որ չնայած Միացյալ Նահանգերում այսօր շարունակվող ներքին խմորումներին և որոշ անկայունությանը վարչակազմի ներսում, Թրամփը սկսում է հստակեցնել իր քաղաքականությունը Հարավային Կովկասի ուղղությամբ:
– Թրամփի վարչակազմն այժմ հստակեցնում է իր քաղաքականությունները աշխարհի տարբեր շրջանների ուղղությամբ: Ի տարբերություն իր նախորդների՝ Թրամփն իշխանության չի եկել այնպիսի մարդկանց շրջապատով, ովքեր երկար տարիներ աշխատել են պետական համակարգում և մասնավորապես արտաքին քաղաքականության ոլորտում: Թրամփի թիմակիցները մեծ փորձ չունեն, բայց վեց ամիս անց իրավիճակը սկսում է աստիճանաբար կարգավորվել, և Վաշինգտոնը հստակեցնում է իր առաջնահերթությունները: Փոխնախագահ Փենսի վերջին շրջագայությունը ցույց է տալիս այն ուղղությունը, որին հետևում է Թրամփի վարչակազմի առնվազն մի մասը: Այս ուղղությունը ներառում է ավելի կոշտ մոտեցում Ռուսաստանին, նույնիսկ, եթե ինքը Թրամփը չի ուզում դա և հետևաբար այդ պրիզմայով է նայում Ռուսաստանի հարևաններին:
– Կարծում եք՝ Փենսի հնչեցրած այդ ուղերձը Արևելյան Եվրոպային, որ «մենք ձեզ հետ ենք և ձեր կողքին կանգնած ենք», վերաբերում է նաև Հայաստանի՞ն, որովհետև Հայաստանն էլ, կարծես, ինչ-որ կերպ առչվեց այս գործընթացին՝ մասնակցելով ՆԱՏՕ-ի «Noble Partner 2017» զորավարժություններին:
– Այո, ինձ համար շատ հստակ է, որ Վաշինգտոնն այժմ նայելու է հետխորհրդային ողջ տարածաշրջանին Արևմուտքի այն ջանքերի տեսանկյունից, որ պետք է պատժել Ռուսաստանին Ուկրաինայի դեմ իր ագրեսիայի համար և ստիպել նրան փոխելու իր քաղաքական գիծը: Այս համատեքստում Միացյալ Նահանգները վստահաբար ավելի մեծ համակրանք և աջակցություն կցուցաբերի այն երկրներին, որոնք կհամագործակցեն իր հետ և քննադատական վերաբերմունք կունենան Ռուսաստանի նկատմամբ:
– Ո՞րն է Ռուսաստանի դեմ ամերիկյան նոր պատժամիջոցների գլխավոր նպատակը: Թրամփը պատժամիջոցների այս փաթեթով ուզում է ապացուցել, որ ինքը կապ չունի՞ Ռուսաստանի հետ, թե՞ սա ամերիկյան քաղաքական գծի շարունակումն է՝ զսպելու Ռուսաստանին և պատժելու նրան ԱՄՆ նախագահական ընտրություններին միջամտելու համար:
– Նախագահ Թրամփն ընդդիմացել և ընդդիմանում է այս պատժամիջոցներին երկու պատճառով: Մի կողմից նա նախընտրական շրջանում հայտարարում էր Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները բարելավելու անհրաժեշտության մասին: Սա մի մոտեցում է, որը գնալով ավելի անհամատեղելի է դառնում Պուտինի ագրեսիվ քաղաքականության հետ: Եվ մյուս կողմից՝ Թրամփը, ինչպես և բոլոր նախագահները, չի ուզում, որ Կոնգրեսը սահմանափակի արտաքին քաղաքականության մեջ գործելու իր ազատությունը: Այնուամենայնիվ, նա ստորագրեց պատժամիջոցների մասին օրինագիծը, որովհետև եթե չաներ դա, Մոսկվայի հետ իր կապերի մասին հարցերը կտրուկ կշատանային, մի բան, որը Թրամփն այս պահին չի կարող իրեն թույլ տալ: Բայց օրինագիծն արտացոլում է Միացյալ Նահանգների քաղաքական իսթեբլիշմենթի մեծամասնության տեսակետը, և Թրամփը չի կարող անտեսել դա, թեև նա հավանաբար կփորձի թուլացնել պատժամիջոցների ազդեցությունը առնվազն Ռուսաստանի մասով:
– Ռուս-ամերիկյան այս լարվածությունը ի՞նչ հետևանքներ կարող է ունենալ մեր տարածաշրջանի և մասնավորապես Հայաստանի համար
– Միացյալ Նահանգները գնալով ավելի շատ է նայելու Հայաստանին այն պրիզմայով, թե ինչ դիրքորոշում ունի Հայաստանը Ռուսաստանի և ռուսական ագրեսիայի կապակցությամբ: Եթե Հայաստանը պաշտպանի Մոսկվային, ապա դժվար թե ընդլայնվեն հարաբերությունները Միացյալ Նահանգների հետ: Եթե Հայաստանն ավելի քննադատական մոտեցում վերցնի Ռուսաստանի նկատմամբ, ապա այդ հարաբերություններն էապես կջերմանան Հարավային Կովկասում իրավիճակի համալիր հնարավորությունների շրջանակներում: