Երեկ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում տեղի է ունեցել Գերագույն հոգևոր խորհրդի ընդլայնված կազմով ժողովը, որտեղ տեղի է ունեցել, ըստ էության, սենսացիոն մի իրադարձություն:
Գերագույն հոգևոր խորհրդի ժողովը որոշում է կայացրել Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի Վրաստան կատարելիք այցը հետաձգելու մասին: Այդ որոշման հիմք է ընդունվել Վրաստանի հոգևոր իշխանության` Վրաստանի Պատրիարք Իլյա 2-րդի խնդրանքը` իբր արտասահմանում բուժումից հետո վերականգնողական ժամանակաշրջանի անհրաժեշտության համար:
Ի՞նչն է այստեղ խնդիր: Խնդիր է այն, որ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի այցը Վրաստան ծրագրված էր դեռևս սեպտեմբերին, սակայն այն տեղի չունեցավ և հետաձգվեց նոյեմբեր, և կրկին վրացական կողմի «խնդրանքով»: Եվ ահա այժմ էլ նոյեմբեր հետաձգված այցն է կրկին հետաձգվում` նույն «խնդրանքի» համաձայն, այս անգամ արդեն անորոշ ժամանակով, քանի որ նոր ժամկետի մասին խոսք չկա: Այլ կերպ ասած, ըստ էության, ստացվում է, որ վրացական կողմը պարզապես թույլ չի տալիս Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին այցելել Վիրահայոց թեմ:
Բանն այն է, որ Վրաստան նախատեսված այցը միջեկեղեցական և հովվապետական այց էր: Իսկ այժմ ստացվում է, որ միջեկեղեցական կարգավիճակի շնորհիվ Վրաստանի Պատրիարքը պարզապես կարողանում է կառավարել Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի հովվապետական այցը կամ ավելի ճիշտ կարողանում է խոչընդոտել այդ այցի կայացումը: Իսկ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը, փաստորեն, երկրորդ անգամ այդ բանը «թույլ» է տալիս Վրաստանի Պատրիարքին: Մինչդեռ հետաձգելու երկու «խնդրանքները» պետք է որ բավարար լինեին, որ Էջմիածինը պարզապես հայտարարեր, որ անկախ ամեն ինչից` Կաթողիկոսը կատարում է իր հովվապետական այցը Վիրահայոց թեմ: Բանն այն է, որ Վիրահայոց թեմում այդ այցը, ըստ էության, կարող է ունենալ բավական մեծ բարոյահոգեբանական նշանակություն, քանի որ հայտնի է Վրաստանում հայկական եկեղեցիների խնդրի շուրջ վեճը, որում, փաստորեն, վիրահայ հոտը մնացել է առանց «հովվի», մնացել է միայնակ, քանի որ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը կարծես թե Վրաստանի Պատրիարքի թույլտվությանն է սպասում իր հոտին այցելելու համար: Իսկ այդ թույլտվությունը նույնիսկ եթե երրորդ անգամ արդեն լինի էլ, ապա միևնույն է, երկու անգամ անընդմեջ նման հետաձգումներն արդեն իսկ ապտակ էին Հայ Առաքելական եկեղեցուն: Սակայն այստեղ երևի թե արդեն գործ ունենք առավել խորքային մի խնդրի հետ, որն այդ ամենի պատճառն է:
Խոսքն այն մասին է, որ Հայ Առաքելական եկեղեցին վերջին տարիներին այն աստիճան կախվածության մեջ է հայտնվել աշխարհիկ իշխանություններից, որ կորցրել է որևէ հարցում ինքնուրույն քաղաքականություն վարելու և ինքնուրույն որոշումներ կայացնելու ունակությունը: Եվ դա նկատելի է ոչ միայն հայաստանյան հասարակության համար, ինչին հասարակությունն ականատես է լինում ներերկրային բազմաթիվ հասարակական, քաղաքացիական խնդիրների հարցում եկեղեցու բացահայտ պրոիշխանական դրսևորումներով, այլ նաև Հայ Առաքելական եկեղեցու արտաքին դրսևորումներով, երբ Ռուսիո Պատրիարքի մի կոչով Հայոց Կաթողիկոսը կարող է վեր կենալ և գնալ Բաքու կամ կարող է Ռուսիո Պատրիարքի մի կոչով միջնորդ հանդիսանալ գերիների փոխանակման հարցում: Իսկ այդ ամենը տեսնում են ոչ միայն հայաստանցիները, մեր եկեղեցու հոտը, որը չնայած այդ ամենին, շարունակում է հավատարիմ մնալ իր առաքելական հավատի արմատներին, այլ նաև արտասահմանում, մասնավորապես Վրաստանում` լավ հասկանալով, որ Հայ Առաքելական եկեղեցու հետ կարելի է նաև այդպես վարվել: Եվ փաստորեն, վիրահայոց և Հայ Առաքելական եկեղեցու ղեկավարության կապը տնօրինում է Վրաստանի Պատրիարքարանը: Սա, ըստ էության, կարելի է ասել, խայտառակ իրողություն է և մեծ բարոյահոգեբանական հարված թե՛ վիրահայությանը, թե՛ հայությանն ընդհանրապես: Սակայն գոնե նման հարվածները նպաստեն մեր բոլորիս սթափվելուն և իրավիճակի, ճահճի ողջ ողբերգականությունն ու խորությունը պատկերացնելուն, որպեսզի բոլորը հասկանան, որ երբ համակարգը արատավոր է դառնում, այն չի սահմանափակվում միայն ֆիզիկական սահմաններով, այլ անցնում է նաև հոգևորին` դրա աղավաղման միջոցով լեգիտիմացնելով ֆիզիկական արատները: