Խորհրդարանում կառավարության ծրագրի բովանդակային քննարկում չեղավ և քննարկումների առանցք կազմեց 2018 թվականի խնդիրը: Մի կողմից սա ինտրիգ է, բովանդակության փոխարեն, մյուս կողմից ինտրիգը Հայաստանի ներքաղաքական կյանքն է երկու տասնամյակ շարունակ, այսինքն այդ կյանքը երբեք չի ունեցել բովանդակություն և զարմանալի չէ, որ կառավարության ծրագիրը չի ենթարկվում այդպիսի քննարկման:
Ունա՞կ են խորհրդարանական ուժերը անել այդպիսի քննարկում, բանավեճ, դա այլ հարց է: Բայց սկզբունքային հարցն այն է, թե արդյո՞ք այդ ամենն ունի իմաստ: Առաջին հայացքից դա տարօրինակ հարց է, բայց երբ խորամուխ ենք լինում Հայաստանի իրավիճակի մեջ, ապա տեսնում ենք, որ հենց դա է սկզբունքային հարցը:
Բովանդակային քննարկումն իմաստ ունի այն դեպքում, երբ պետական կառավարման և իշխանության ձևավորման մեխանիզմների հիմքում Սահմանադրությունն է որպես ելակետ, ոչ թե որպես ցուցանակ: Եթե ցուցանակ է Սահմանադրությունը, ապա ցուցանակ է դառնում դրանից բխող մնացյալ ամեն ինչ, այդ թվում կառավարության ծրագիրը: Հետևաբար ցուցանակ է դառնում դրա բովանդակային քննարկումը: Ցուցանակ, որի տակ օրինակ վարչապետը գնում է և Հայաստանի տեքստիլի զարգացման հեռանկարներ է քննարկում Հայաստանի թիվ մեկ օլիգարխի հետ, որի ձեռքում է կենտրոնացած Հայաստանի առաջին անհրաժեշտության ապրանքների թե մեծածախ, թե մանրածախ առևտրի զգալի մասը, ներկրումների զգալի մասը:
Ամենախնդրահարույցը այստեղ այն է, որ այդ հանգամանքը դարձել է Հայաստանի օբյեկտիվ իրականություն, որը հնարավոր չէ թաքցնել, եթե անգամ կառավարության կայքից խնամքով թաքցվում է դրա մասին վկայող լուսանկարը: Ըստ էության, այդ օլիգարխը կամ օլիգարխիան այն է, ինչի համար կռիվ են տալիս Սերժ Սարգսյանն ու Կարեն Կարապետյանը, և ինչի համար կռիվ է տալու Հայաստանի իշխանության ցանկացած հավակնորդ: Հովիկ Աբրահամյանն էլ իշխանությունից հեռանալիս դիմում էր նույն օլիգարխիային, հավաստիացնելով, որ ամեն ինչ արել է բոլորի միասնության և հաջողության համար: Թե ինչ այլ մտքեր կան յուրաքանչյուրի տողատակում, ուրիշ խնդիր է:
Օրինակ, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը համարում էր, որ հնարավոր է Ռոբերտ Քոչարյանի կամ Գագիկ Ծառուկյանի հետ գործակցել, հեռացնել Սերժ Սարգսյանին, իսկ հետո էլ արդեն ազատվել Քոչարյանից կամ Ծառուկյանից: Դա էր բուրժուադեմոկրատական մեթոդաբանության «չամիչը»: Բայց, պարզվեց, որ հնարավոր չէ սկզբից «չամիչը» դնել, հետո փորձել դրա շուրջ ձևավորել բուլկին՝ պետք է հակառակ հաջորդականություն:
Հնարավոր չէ Հայաստանում խորքային հաջողության հասնել, եթե «չամիչը» օլիգարխիան է, իսկ «բուլկին» թխելու հույսը հենց այդ «չամիչն» է: Վերջին հաշվով, այդ մարդիկ հիմար չեն, նրանք գիտեն հաշվել իրենց փողերն ու շահերը, հետևաբար լավ են հասկանում, թե ով ինչ այսպես ասած հետին մտադրություն կամ հաջորդ քայլ կարող է ունենալ իրենց մասով:
Հետևաբար, խոսելով այսպես ասած վերջին օրերի գլխավոր տրենդի՝ իշխանություն-Սվիտալսկի սկանդալի առաջացրած հայտարարության բառապաշարով՝ արժանահավատ ծրագիր լինելու համար, դրա հեղինակը պետք է լինի ոչ թե կառավարությունը, այլ օլիգարխիան: Այդ ծրագիրը բովանդակային քննարկելը՝ հեղինակների հետ, կունենա իմաստ: Դա է Հայաստանի դաժան, ցինիկ, բայց օբյեկտիվ իրականությունը: Այդ իրականությունը «չամիչով» չի փոխվի, դրա փոփոխության համար «բուլկի» է պետք:
