Հայաստանի կառավարության անդամները, հատկապես տնտեսական բլոկի նախարարները վերջին շրջանում հաճախ են խոսում տնտեսությունում վերջերս նկատվող տնտեսական ակտիվության մասին: Ստեղծվում է պատրանք, հանրային կարծիք, թե իբր դա պայմանավորված է կառավարության արդյունավետ աշխատանքով: Վիճակագրական թվերը, սակայն, խոսում են ակտիվության միանգամայն այլ մոտիվի մասին, որը դուրս է կառավարության գործունեության դաշտից:
Մեկ տարվա ընթացքում Հայաստան ուղարկվող տրանսֆերտների ընդհանուր ծավալն ավելացել է 44 մլն 554 հազար ԱՄՆ դոլարով: Հայաստան ուղարկվող տրանսֆերտների ծավալը 2017 թվականի հունվար-ապրիլին կազմել է 422 մլն 246 հազար դոլար: 2016 թվականի հունվար-ապրիլին այն կազմում էր 377 մլն 692 հազար դոլար: Այս տարվա առաջին չորս ամսում Հայաստանից ուղարկվող տրանսֆերտների ծավալը կազմել է 269 մլն 782 հազար դոլար, իսկ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածում՝ 246 մլն 432 հազար: Այս տարվա հունվար-ապրիլի աճը կազմել է 23 մլն 50 հազար դոլար:
Ինչպես տեսնում ենք, Հայաստանում նկատվող հարաբերական աշխուժությունը հետևանք է ոչ թե հայրենի կառավարության էֆեկտիվ գործունեության, այլ Հայաստան մտնող տրանսֆերտների ծավալի մեծացման: Իհարկե, կարող ենք երկար խոսել այն առեղծվածի մասին, թե ինչի հաշվին է աճել հատկապես Ռուսաստանից ուղարկվող տրանսֆերտների ծավալը, երբ այդ երկիրը դեռ չի հաղթահարել տնտեսական ստագնացիան: Օրինակ՝ որոշ տնտեսագետներ տրանսֆերտների աճի հիմքում տեսնում են ոչ տնտեսական հիմքեր ու դա պայմանավորում են այն հանգամանքով, որ Հայաստան գումարներ են մտցվել ընտրությունների հետ կապված: Միանգամայն տրամաբանական վարկած է, եթե հաշվի առնենք զանգվածաբար բաժանված ընտրակաշառքը, ընտրություննետի ստվերը, որի խորքերում թաքնված են միլիոնավոր դոլարներ:
Սակայն նույնիսկ սա չէ էականն ու սկզբունքայինը, այլ այն, որ Հայաստանը շանս ուներ 2014թ․ դեկտեմբերին ռուսական արժույթի անկումից և տրանսֆերտների սրընթաց, կտրուկ նվազումից հետո մտածել իրական տնտեսություն ստեղծելու, տնտեսությունը դիվերսիֆիկացնելու մասին։ Դա չի արվել, ու Հայաստանը շարունակում է նստած մնալ տրանսֆերտների «ասեղի» վրա՝ նմանվելով դեղերից կախում ունեցող թմրամոլի:
Տրանսֆերտները տնտեսություն չեն զարգացրել աշխարհի որևէ երկրում, Հայաստանը բացառություն չէ: Արտերկրի մեր հայրենակիցների ուղարկած օգնությունները գոյատևման խնդիր են լուծում թշվառության ճիրաններում հայտնված նրանց հարազատների համար, միևնույն ժամանակ ամրապնդում են քրեաօլիգարխիկ ստատուս քվոն, որովհետև ստացված գումարներն, ի վերջո, ծախսվում են այն ոլորտներում, որոնք տնօրինվում են օլիգարխների կողմից:
Սակայն կա մեկ այլ պարադոքսալ երևույթ: Մենք սպասում ենք դրսում ապրող մեր հայրենակիցնրի ողորմածությանն այն դեպքում, երբ Հայաստանից տեղի է ունենում միլիոնավոր դոլարների ապօրինի արտահոսք: Դեռևս 2015թ.-ի դեկտեմբերին Global Financial Integrity ամերիկյան հասարակական կազմակերպությունը, որը զբաղվում է կապիտալի անօրինական արտահոսքերի ուսումնասիրությամբ, զեկույց է հրապարակել, համաձայն որի՝ Հայաստանից վերջին 10 տարիներին անօրինական կերպով դուրս է բերվել 9,8 միլիարդ դոլար: Ըստ որում՝ տարեցտարի այս ցուցանիշի տարեկան մասնաբաժինն ավելացել է: Կասկած չկա, որ անցած մեկուկես տարիների ընթացքում այդ գումարը հատել է 10 միլիարդի սահմանագիծը և հիմա, ամենայն հավանականությամբ, մոտեցել է 11 միլիարդ դոլարի նշաձողին: Իսկ սա այն թիվն է, որը հավասար է Հայաստանի տարեկան ՀՆԱ-ին, ավելի պարզ, մարդկային լեզվով՝ հենց 11 միլիարդ է գնահատվում մեր երկրի տնտեսությունը:
Երկրից ապօրինաբար դուրս բերված 10-11 միլիարդ դոլարը իշխանության և նրա հետ կապակցված օլիգարխիայի կատարած համատարած թալանի մասշտաբն է, այն սարսափելի թիվը, որը մարդկանց մեջ ծնել է հուսահատություն՝ նրանց դրդելով ղարիբության, օտար երկրներում հաց վաստակելու պարտադրանքին: Այդ 10-11 միլիարդն այն գումարն է, որ իշխանության և օլիգարխիայի կողմից գրպանվել է՝ երկրի ապագայի, մեր տնտեսության զարգացման հաշվին: Իշխանության ներկայացուցիչները ու օլիգարխիան բառի իսկական իմաստով մտել են ժողովրդի գրպանը՝ նրան մատնելով թշվառության:
Այդ 10-11 միլիարդ դոլարը զուտ տնտեսական ռեսուրս չէ, որ դուրս է բերվել Հայաստանից: Այդ 10-11 միլիարդ դոլարը ազգային անվտանգության սպառնալիք է, որն արտահայտվել է և տնտեսական տեսքով՝ Հայաստանը դնելով 6 միլիարդ դոլարի արտաքին պարտքի տակ և ժողովրդագրական տեսքով Հայաստանից հեռացնելով մի քանի հարյուր հազար քաղաքացու:
Եթե մենք իրապես ունենայինք իրավապահ համակարգ, ապա այն անմիջապես կզբաղվեր Global Financial-ի և այլ զեկույցներով, որովհետև գործ ունենք կոռուպցիոն բուրգի հետ: Սակայն եթե իրավապահները կոռուպցիայի դեմ պայքարող լինեին, վաղուց ստուգած կլինեին գոնե մեր պաշտոնյաներին պատկանող թանկարժեք դղյակների և մեքենաների ծագումնաբանությունը: Ասենք, ի՞նչ անեն իրավապահ մարմինները, երբ հրաշալի գիտեն, որ կոռուպցիոն բուրգը նույն ինքը իշխանությունն է որ կա:
