«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպան Ռուբեն Մելիքյանը, որն այս օրերին Միացյալ Նահանգներում է:
-Պարոն Մելիքյան, համացանցում հայտնվել է Գլենդելի հայության հետ Ձեր հանդիպման տեսագրությունը: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս հանդիպումը: Մասնավորապես, հարցեր էին հնչում Հայաստանում ներքաղաքական զարգացումների, «Սասնա ծռերի» գործողությունների, քաղբանտարկյալների վերաբերյալ և այլն:
-Հանդիպումը կազմակերպված էր Հայ Դատի արևելյան ափի գրասենյակի, «Ասպարեզ» օրաթերթի և ԱՄՆ Հայ իրավաբանական միության կողմից: Համակազմակերպիչ էր նաև Հ. Ե. Դ-ն։ Իմ այստեղ գտնվելը պայմանավորված է հենց ԱՄՆ Հայ իրավաբանական միության տարեկան ժողովին մասնակցելու հրավերով: Առհասարակ, որտեղ լինում եմ, փորձում եմ հայ համայնքի հետ շփվել, և, իհարկե, սա բացառություն չէր: Այդուհանդերձ պետք է նշեմ, որ կային մարդիկ, ովքեր նպատակաուղղված՝ ինձ չվերաբերող հարցեր էին բարձրացնում, սակայն ես նրանց այդ հնարավորությունը տվեցի: Ինքս այն կարծիքին եմ, որ եթե մարդիկ արտահայտվելու կարիք ունեն, պետք է նրանց լսես: Լսեցի նրանց, և նրանց բարձրացրած հարցերը իմ մանդատի հետ մեծամասամբ որևէ առնչություն չունեին՝ բացառությամբ մեկ հարցի, որ ինձ էր առնչվում:
Համայնքը, հատկապես Միացյալ Նահանգների արևմտյան ափը, շատ բազմազան են, շատ տարբեր հայացքների տեր մարդիկ են, որոնց մի մասի հետ անձամբ ՄԻՊ-ի գրասենյակը շատ սերտ հարաբերություններ է հաստատել, բավական ակտիվորեն մասնագիտական շփումներ ենք ունենում։ Ընդհանրապես Սփյուռքի վերաբերյալ իմ մոտեցումը կա նաև մեր տարեկան զեկույցում: Եվ ես գտնում եմ, որ Սփյուռքը, առհասարակ, մեր ռազմավարական գործընկերն է հենց Արցախում մարդու իրավունքների պաշտպանության հետ կապված հարցերում: Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Արցախի քաղաքացիական հասարակությունը, իրավապաշտպան համայնքը ավելի փոքր հնարավորություններ ունեն ռեսուրսների, նաև շփումների առումով, մեզ համար կարևոր է հատկապես Սփյուռքի պրոֆեսիոնալ կառույցների ռեսուրսը: Խոսքը վերաբերում է իրավաբանական, իրավապաշտպան կազմակերպություններին: Այդուհանդերձ, դրա հետ մեկտեղ կան հարցերի շրջանակներ, որոնց մոտեցումները չէին վերաբերում մեր իրականությանը:
-Ընդհանրապես շատ են քննարկումներն այն մասին, թե արդյոք Սփյուռքը իրավունք ունի՞ միջամտել Հայաստանի, Արցախի ներքաղաքական կյանքին:
-Անգամ ես իրավունք չունեմ միջամտել Հայաստանի ներքաղաքական կյանքին: Մենք պետք է հասկանանք՝ ինչ է նշանակում միջամտել: Այսինքն՝ եթե խոսքը վերաբերում է կարծիք արտահայտելուն, մարդիկ եթե կարծիք ունեն արտահայտելու, թող արտահայտվեն: Հարցն այն է, թե արդյո՞ք նրանց արտահայտած կարծիքը հանրային պաշտպանություն կստանա, թե՞ ոչ: Եթե հանրային աջակցություն չի ստանա, ուրեմն ևս մեկ անգամ կհիմնավորվի, որ այդ կարծիքը խիստ սահմանափակ, շատ փոքրաթիվ, մեզ չառնչվող մոտեցում է այսօրվա իրականության համեմատ: Խոսքի ազատության ուժը հենց նրանում է, որ մենք չպետք է զրկենք մարդկանց արտահայտվելու հնարավորությունից: Թող մարդիկ արտահայտվեն, իսկ ավելի լայն հանրությունը կգնահատի՝ որքանով էին ադեկվատ նրանց մոտեցումները:
Մարդիկ փորձում էին ինձ ներգրավել իմ մանդատի հետ չառնչվող քննարկումների մեջ՝ իմ համոզմամբ, նախօրոք լավ պատկերացնելով, թե ում հետ են իրենք խոսում, ինչի մասին է ընդհանրապես քննարկումը: Հարցադրումները որևէ առնչություն չունեին ինձ հետ, վերաբերում էին 2016-ի հուլիսյան իրադարձություններին: Այդ մարդիկ ակնհայտ հուլիսյան իրադարձությունների մասնակիցների աջակիցներն էին, և հավանաբար իրենց համար լրացուցիչ հարթակ էին գտել, որպեսզի իրենց մոտեցումներն արտահայտեն: Ի դեպ, տեղում կային մասնակիցներ, ովքեր պատրաստ էին խափանել այդ այդ փորձերը: Այնուհանդերձ, ես սկզբունքային մոտեցում ցուցաբերեցի՝ թողնելով նրանց արտահայտվել: Ես մարդկանց լսված լինելու հնարավորություն տալու կողմնակիցն եմ: Հիմնականում ստանդարտ ձևակերպումներ էին, որոնք մենք շատ հաճախ կարող էինք տեսնել ինչ-որ խումբ մարդկանց կողմից: Ամեն ինչ սկսվեց նրանից, որ իրենք ուղիղ դասակարգմամբ սկսեցին հարցեր տալ՝ արդյոք Արցախը ժողովրդավարակա՞ն, ավտորիտա՞ր, թե՞ տոտալիտար պետություն է: Կամ արդյո՞ք կան Հայաստանում քաղբանտարկյալներ, թե՞ ոչ:
-Կա՞ն քաղբանտարկյալներ, թե՞ ոչ:
-Այս հարցը կարծեք թե ստուգատես լինի: Բոլորը իրար փորձում են ստուգել այս հարցով, և ես սա, մեղմ ասած, շատ սխալ մոտեցում եմ համարում:
