ԱՄՆ նախագահ Թրամփի վարչակազմը հետաքրքրված է Կովկասի տարածաշրջանով, բայց թե կոնկրետ ինչպե՞ս նա կգործի այս տարածաշրջանում՝ առայժմ հանելուկ է: «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում այսպիսի կարծիք հայտնեց ուկրաինացի վերլուծաբան Վիտալի Պորտնիկովը՝ խոսելով ամերիկյան նոր վարչակազմի ընդհանուր քաղաքականության և մասնավորապես ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցների հետ Թրամփի հարաբերությունների մասին:
– Պարոն Պորտնիկով, ի՞նչ եզրակացություն կարելի է անել ՆԱՏՕ-ի վերջին գագաթնաժողովի մասին՝ մասնավորապես Թրամփի և ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցների հարաբերությունների, ՆԱՏՕ-ի հետագա գործունեության առնչությամբ: Կողմ եք ավելի շատ լավատեսակա՞ն, թե՞ վատատեսական գնահատականներին, որոնք հնչեցվում են վերջին օրերին Թրամփի հայտարարությունների և գործողությունների մասին:
– Ինչ վերաբերում է ՆԱՏՕ-ի ապագային, ապա այստեղ ես որևէ առանձնահատուկ խնդիր չեմ տեսնում: Տարաձայնություններ կան մի շարք այլ խնդիրների շուրջ՝ կապված Միացյալ Նահանգների և իր դաշնակիցների հարաբերությունների հետ, բայց երբ խոսում ենք Հյուսիսատլանտյան դաշինքի մասին, դժվար է չնկատել, որ ամերիկյան նախագահի դիրքորոշումը այս հարցում կարծես սկսում է փոխվել դեպի լավը: Որևէ դատապարտելի բան չեմ տեսնում Թրամփի այն հայտարարության մեջ, որ դաշնակիցները պիտի ավելի շատ վճարեն ՆԱՏՕ-ում: Ես մի պետության քաղաքացի եմ, որը իր ՀՆԱ-ի ավելի քան երկու տոկոսն է ծախսում պաշտպանության վրա: Ի դեպ, ձեր երկիրը՝ նույնպես: Ուստի տարօրինակ է, երբ երկրներն ուզում են անվտանգություն ստանալ, բայց չեն ուզում փող ծախսել դրա վրա: Այլ հարց է, թե ինչպե՞ս հաշվել այդ տոկոսները: Անշուշտ, լուրջ քննարկում կլինի այս հարցի շուրջ Միացյալ Նահանգների ու Եվրոպայի խոշորագույն երկրների միջև, ինչպիսին Գերմանիան է: Կարծում եմ, որ դա արդյունավետ բանավեճ է, որը թույլ կտա սթափ գնահատել յուրաքանչյուր երկրի իրական ներդրումը:
– Բայց արդյո՞ք զարմանալի էր Թրամփի այն հայտարարությունը, որ դաշնակիցները ևս պիտի վճարեն ՆԱՏՕ-ի ռազմական ծախսերի համար:
– Իհարկե, ոչ: Նա խոսում է դրա մասին՝ սկսած նախընտրական շրջանից:
– Այսինքն՝ այդ հայտարարությունն արտացոլում է այն ամերիկացիների տրամադրությունները, ովքեր քվեարկե՞լ են Թրամփի օգտին:
– Ես կասեի՝ դա արտացոլում է հենց իր տրամադրությունները այն մասին, թե ինչպես պիտի կառուցվի միությունը անվտանգության ոլորտում: Չեմ կարծում, որ դա սկզբունքային հարց է ամերիկացիների համար:
– Այդ դեպքում ինչո՞վ է բացատրվում եվրոպական մամուլի քննադատությունը Թրամփի հասցեին: Օրինակ՝ նորվեգական թերթերից մեկը գրել է, թե այս գագաթնաժողովն իրականում հաղթանակ էր Պուտինի համար: Ի՞նչ հիմքեր կան նման պնդումներ անելու:
– Նախ, պիտի հասկանանք՝ կոնկրետ ինչի՞ մասին են գրում եվրոպական պարբերականները՝ ՆԱՏՕ-ի՞, թե՞ Մեծ յոթնյակի գագաթնաժողովի մասին, որովհետև սրանք տարբեր բաներ են: Մեծ յոթնյակի գագաթնաժողովում ավելի շատ էին սկզբունքային տարաձայնությունները: Ես վստահ չեմ, որ դա նվեր էր Պուտինին:
– Այս զարգացումները ռազմավարական ի՞նչ նշանակություն ունեն հատկապես այնպիսի երկրների տեսանկյունից, ինչպիսիք են Ուկրաինան և Հայաստանը:
– Ուկրաինան և Հայաստանը ՆԱՏՕ-ի անդամ չեն, բայց Ուկրաինան սահմանակցում է ՆԱՏՕ-ի երկրների հետ, և մենք տարբեր հարաբերություններ ունենք ՆԱՏՕ-ի հետ: Ուկրաինան սահմանակցում է ՆԱՏՕ-ի այնպիսի անդամների հետ, որոնց հետ ունի բարեկամական հարաբերություններ, ինչպիսին է, օրինակ, Լեհաստանը, իսկ Հայաստանը սահմանակցում է ՆԱՏՕ-ի այնպիսի անդամ-պետության հետ, որի հետ թշնամական հարաբերություններ ունի: Խոսքը Թուրքիայի մասին է:
– Թրամփը հայտարարել է, որ «ապագայի ՆԱՏՕ-ն պիտի մեծ ուշադրություն դարձնի ահաբեկչության, էմիգրացիայի խնդիրներին, ինչպես և Ռուսաստանից եկող վտանգներին և ՆԱՏՕ-ի արևելյան ու հարավային սահմանների անվտանգությանը»: Ի՞նչ փոփոխությունների պիտի սպասենք այս իմաստով Միացյալ Նահանգների ու ՆԱՏՕ-ի քաղաքականության մեջ՝ Ռուսաստանի ուղղությամբ:
– Ես չէի ուզենա ինչ-որ կանխատեսում անել: Կարելի է բազմաթիվ հայտարարություններ անել, ընդունել հռչակագրեր, ինչպես արվում էր նախագահ Օբամայի նախագահության տարիներին, բայց չգործել: Եվ կարելի է քիչ խոսել, բայց շատ գործել: Կտեսնենք, թե ինչ կլինի:
– Բայց Դուք կարծում եք, որ ՆԱՏՕ-ն ամեն դեպքում կպահպանի՞ իր միասնականությունը:
– ՆԱՏՕ-ն, որպես անվտանգության համակարգ, չունի որևէ այլընտրանք: Ահա թե որն է գլխավոր խնդիրը ՆԱՏՕ-ն քննադատողների համար:
– Պե՞տք է արդյոք սպասենք ակտիվ քաղաքականություն Թրամփի վարչակազմի կողմից՝ մասնավորապես Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում:
– ԱՄՆ նախագահը վերջերս հանդիպեց Վրաստանի վարչապետի հետ, ինչը չտեսնված իրադարձություն է երկար տարիների ընթացքում: Սա ցույց է տալիս, որ Կովկասը հետաքրքրում է ամերիկյան նոր վարչակազմին, բայց թե կոնկրետ ինչպե՞ս նա կգործի Կովկասում՝ նույնպիսի հանելուկ է, ինչպես և Թրամփի շատ այլ քայլեր հետագայում:
