ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատը հաստատել է 2016 թ. նոյեմբերին շրջանառության մեջ դրված օրինագիծը ամերիկյան հետախուզության ֆինանսավորման մասին: Այս օրինագիծն ուշագրավ է հատկապես այն առումով, որ այն նախատեսում է ստեղծել հատուկ միջգերատեսչական կոմիտե, որի առաջադրանքն է լինելու միջոցներ ձեռնարկել ոչ միայն Միացյալ Նահանգներում, այլև աշխարհի տարբեր երկրներում «Ռուսաստանի քողարկված միջամտությունը» խափանելու ուղղությամբ:
Մայիսի 3-ին Ներկայացուցիչների պալատը որոշել է ընթացիկ տարվա բյուջեի հետ միասին (ավարտվում է սեպտեմբերի 30-ին) հաստատել օրինագիծը հատուկ ծառայությունների ֆինանսավորման մասին: Սպասվում է, որ մոտ օրերին օրինագիծը կհաստատվի նաև Սենատի կողմից, և կստորագրվի նախագահ Թրամփի կողմից:
Փաստաթղթի մի քանի բաժիններ նվիրված են Ռուսաստանին: Կետերից մեկով նախատեսվում է միջոցներ ձեռնարկել Մոսկվայի ազդեցությունը ԱՄՆ ներքաղաքական գործընթացների մեջ նվազեցնելու և Ամերիկայում ռուսական հատուկ ծառայությունների գործունեությունը կանխելու ուղղությամբ:
Օրինագծի մեկ այլ ենթաբաժին առաջարկում է ստեղծել հատուկ միջգերատեսչական կոմիտե, որի նպատակն է լինելու Ռուսաստանի ազդեցությանը աշխարհի երկրներում հակազդելը: Այդ ծրագրին կհատկացվի 100 միլիոն դոլար: Կոմիտեի առաջադրանքն է լինելու հակազդել Ռուսաստանի գաղտնի ազդեցությանը աշխարհի տարբեր երկրների կառավարությունների կամ հանրության վրա: Այս մարմնի մեջ պիտի մտնեն հետախուզության, պետդեպարտամենտի, Պենտագոնի, Հետաքննությունների դաշնային բյուրոյի, արդարադատության, ֆինանսների և էներգետիկայի նախարարությունների ներկայացուցիչներ:
Փաստաթղթում թվարկված են ռուսական ազդեցության այնպիսի ձևեր, ինչպիսիք են դրածո կազմակերպություններ ստեղծելը, մանիպուլյացիաները ԶԼՄ-ներում, ապատեղեկատվության տարածումը, ազդեցության գործակալներին ֆինանսավորելը, սադրանքները, մարդու իրավունքների խախտումները, կոռուպցիան, ահաբեկչությունը և քաղաքական հակառակորդների սպանությունները:
Նշված գումարը տրամադրվելու է Եվրոպայում ու Եվրասիայում, այդ թվում՝ Արևելյան գործընկերության երկրներում՝ Հայաստանում, Ադրբեջանում, Բելառուսում, Վրաստանում, Մոլդովայում և Ուկրաինայում Մոսկվայի ազդեցությունը զսպելու և քաղաքացիական հասարակություններին աջակցելու համար:
Թեմայի շուրջ «Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Թաֆթս համալսարանի Ֆլետչերի իրավունքի և դիվանագիտության դպրոցի գիտաշխատող, քաղաքագետ Սուրեն Սարգսյանը:
-Պարոն Սարգսյան, Ձեր գնահատմամբ՝ այս ծրագիրն ինչպե՞ս կազդի կոնկրետ Հայաստանի ու Հայաստանում Ռուսաստանի ազդեցության նվազեցման վրա: Ինչպե՞ս եք պատկերացնում այդ հակազդեցությունը, ի՞նչ մեթոդներ են կիրառվելու:
– Միացյալ Նահանգներում գոյություն ունեն շուրջ 16 հետախուզական կազմակերպություններ: Դրանք պատկանում են Պենտագոնին, պետդեպարտամենտին, այլ գերատեսչությունների, ինչպես նաև հանդես են գալիս որպես առանձնացված գերատեսչություններ կամ ստորաբաժանումներ, ինչպիսին է, ասենք, Կենտրոնական հետախուզական վարչությունը կամ ինչպես մենք ենք ասում՝ ЦРУ-ն: Այս կազմակերպությունների միջոցով Միացյալ Նահանգներն իրականացնում է իր հետախուզական գործունեությունը:
Ինչ վերաբերում է նոր ֆինանսավորմանը, ապա սա նախորդ՝ Օբամայի վարչակազմի կողմից ներկայացված մի նախագիծ է, որը պետք է հաստատվի ընթացիկ տարվա բյուջեով և սկսի կյանքի կոչվել: Դրանով նախատեսվում է ԱՄՆ-ի կողմից ֆինանսավորել այնպիսի ծրագրեր, որոնք կհակազդեն Ռուսաստանի ազդեցությանը տարբեր երկրներում: Այդ երկրներից մեկն, առաջին հերթին, հենց ինքը Միացյալ Նահանգներն է, որտեղ նախատեսվում է իրականացնել մի շարք հստակ քայլեր, որոնք ուղղված են լինելու ԱՄՆ-ում Ռուսաստանի ազդեցության նվազեցմանը: Մասնավորապես, խոսքը ԶԼՄ-ների և հասարակական կազմակերպությունների, լոբբիստական կառույցների միջոցով ԱՄՆ-ում ազդեցություն ձեռք բերելու մասին է: Անշուշտ, Միացյալ Նահանգները չի սահմանափակվելու միայն իր տարածքով, այլ շարունակելու է նման գործունեություն ծավալել նաև այլ պետություններում, որտեղ Ռուսաստանի ազդեցությունը ուժեղ է կամ ուժեղանում է:
Իհարկե, նման ծրագրեր կարող են իրականացվել նաև ԱՊՀ երկրներում, այդ թվում նաև մեր տարածաշրջանում: Կարծում եմ՝ սրա հետևանքով կլինի ֆինանսական միջոցների ներհոսք մեր տարածաշրջան, որի արդյունքում կարող են իրականացվել մի շարք դրամաշնորհային ծրագրեր, որոնց նպատակը կլինի Ռուսաստանի ազդեցության թուլացումը:
Մեթոդները նոր չեն: Դրանք այն հին մեթոդներն են, որոնք մշտապես կիրառվել են: Դա ՀԿ-ների, ԶԼՄ-ների միջոցով իրականացվող հստակ քաղաքական դիրքորոշումն է, որը պիտի հստակ նպատակ ունենա հակազդելու ռուսական ազդեցությանը տարբեր պետություններում, այդ թվում նաև ԱՄՆ-ում:
Չեմ բացառում, որ տարածաշրջանում կարող են ստեղծվել լրացուցիչ լրատվական հոսքեր ապահովող լրատվական գործակալություններ, կայքեր կամ լրատվական այլ պլատֆորմներ, որոնց միջոցով ԱՄՆ-ը կփորձի հնարավորինս արդյունավետորեն հակազդել տարածաշրջանում ռուսական ազդեցությանը: Սա, իհարկե, գերտերություններին բնորոշ երևույթ է. թե՛ Ռուսաստանը, թե՛ Միացյալ Նահանգները և թե՛ այլ գերտերություններ իրենց տեղեկատվական գործունեությամբ մշտապես մրցակցում են աշխարհի ամենատարբեր երկրներում:
Սա ընդամենը նախկինում գոյություն ունեցող ծրագրերը առաջ տանելու, ֆինանսական լրացուցիչ միջոցներ ներգրավելու փորձ է, նոր բան չէ, և կարծում եմ, որ պարզապես Միացյալ Նահանգների քաղաքականությունը ուղղություններով ավելի լայն, ավելի ակտիվ ու ագրեսիվ է լինելու, ինչը բնական երևույթ է տարբեր տարածաշրջաններում, պետություններում մրցակցող գերտերությունների համար: Այդ պետությունների թվին կարող է դասվել նաև Հայաստանը:
– Կարո՞ղ ենք վստահաբար ասել, որ Սենատը և նախագահը ամեն դեպքում կհաստատեն օրինագիծը: Եթե սա համարում ենք ինչ-որ առումով Օբամայի վարչակազմի ժառանգությունը, ապա ո՞րն է Թրամփի դիրքորոշումը այս քաղաքականության մասին: Եթե հաստատվի, նշանակում է՝ նոր վարչակազմը փաստացի շարունակո՞ւմ է այս քաղաքական գիծը:
– Իհարկե, եթե հաստատվի, կստացվի, որ Թրամփը շարունակում է նախկին վարչակազմի քաղաքական գիծը, բայց եթե այս հատվածը բյուջեից հանվի, կնշանակի, որ կրկին շատ լուրջ հարձակում կլինի Թրամփի դեմ և նրան կշարունակեն մեղադրել, որ նա որևէ բան չի անում ռուսական ազդեցությունը թուլացնելու համար: Գիտեք, որ Թրամփը, Ռուսաստանի հետ նրա կապերի հարցը մշտապես գտնվել են դեմոկրատների ուշադրության կենտրոնում և նա անընդհատ սուր քննադատության է ենթարկվել սրա համար: Ուստի չեմ կարծում, որ Թրամփը չի տրամադրի ֆինանսական այս միջոցները հետախուզությանը: Կարծում եմ, որ նա այդուհանդերձ կստորագրի օրինագիծը լրացուցիչ քաղաքական լուրջ ճնշումներից խուսափելու համար:
Պատահական չեմ համարում նաև այն հանգամանքը, որ վերջին օրերս կրկին ակտիվացել են մեղադրանքները Թրամփի հասցեին Ռուսաստանի հատուկ ծառայությունների հետ կապեր ունենալու համար: ԶԼՄ-ներում հայտնված այս մեղադրանքները նպատակ ունեն ճնշում գործադրել Թրամփի վրա, որպեսզի նա ամբողջությամբ հաստատի այս օրինագիծը և որևէ փոփոխությունների չենթարկի այն հատվածը, որով նախատեսվում է լրացուցիչ ֆինանսական միջոցներ տրամադրել հետախուզությանը աշխարհի տարբեր պետություններում Ռուսաստանի ազդեցության թուլացման համար:
Եթե այս երկու գործընթացները կապենք իրար, ակնհայտ կդառնա, որ Թրամփը «քաղաքական ինքնասպանության» փորձ չի անի և կհաստատի բյուջեն այնպես, ինչպես որ այն ներկայացված է եղել ընթացիկ տարվա համար:
– Փաստաթղթում թվարկված են ռուսական ազդեցության այնպիսի ձևեր, ինչպիսիք են, օրինակ, ապատեղեկատվության տարածումը, ազդեցության գործակալներին ֆինանսավորելը, քաղաքական հակառակորդներին սպանելը, ահաբեկչությունը: Ինչպե՞ս են պատրաստվում ամերիկացիները հակազդել սրանց՝ Ձեր կարծիքով: Կարո՞ղ են, օրինակ, բացահայտել, թե ով է տվյալ երկրում Ռուսաստանի ազդեցության գործակալը:
– Թե՛ ԱՄՆ-ը և թե՛ ՌԴ-ն ունեն հետախուզության, հակահետախուզության և ընդհանրապես հատուկ ծառայությունների լուրջ փորձ ու գիտելիքներ, և կարծում եմ, որ կիրառելու են բոլոր այս մեթոդները, որպեսզի հասնեն իրենց առջև դրված նպատակներին: Ամերիկյան և ռուսական հատուկ ծառայությունները մշտապես մրցակցության մեջ են գտնվել և պայքարել են իրենց պետությունների շահերը պաշտպանելու համար: Եվ այս առումով կարծում եմ, որ այս մարմինները շարունակելու են կատարել իրենց առջև դրված խնդիրները բոլոր այն գործիքների և գործիքակազմերի կիրառմամբ, որոնք մշտապես կիրառում են հատուկ ծառայությունները: Այս առումով չեմ բացառվում նաև լրատվամիջոցներում սանձազերծված «հակազդեցության» գործընթացները: Դրանք կարող են լինել Ռուսաստանի տարածքում գործող այն ԶԼՄ-ներում, որոնք ֆինանսավորվում են Միացյալ Նահանգների կողմից: Կարող են նաև ֆինանսավորվել ԶԼՄ-ներ այլ երկրներում և իրականացվել այնպիսի գործողություններ, որոնք կթուլացնեն ռուսական ազդեցությունը այդ պետություններում: Դրանք կլինեն Հարավային Կովկասի պետությունները, եվրոպական երկրներ, այլ պետություններ և իհարկե, դա կարող է լինել հենց ամերիկյան մամուլը, որում, ինչպես ամերիկացիներն են կարծում, այս կամ այն ձևով ուժեղ ազդեցություն և ներկայություն ունի նաև Ռուսաստանը:
– Նախորդ տարվա վերջում, երբ հայտնի դարձավ ծրագրի մասին, մեր մամուլում կարծիքներ եղան, որ ԱՄՆ-ը կարող է օգնել հոկտեմբերի 27-ի գործի բացահայտմանը, որովհետև ռուսական հատուկ ծառայությունները ենթադրաբար կապված են եղել խորհրդարանի սպանությունների կազմակերպման հետ: Հնարավոր համարո՞ւմ եք նման զարգացում:
– Ճիշտն ասած՝ հոկտեմբերի 27-ի մասին տասնյակ վարկածներ են եղել, այդ վարկածներով մեղադրվել են թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին ուժերը, թե՛ Միացյալ Նահանգները, թե՛ Ռուսաստանը, թե՛ Թուրքիան, թե՛ Ադրբեջանը: Այդուհանդերձ, չեմ կարծում, որ հոկտեմբերի 27-ի գործի վերաբերյալ ինչ-որ նոր բաներ կարող են հայտնվել, որովհետև նորից եմ ասում՝ հոկտեմբերի 27-ի վերաբերյալ այնքան սցենարներ են շրջանառության մեջ դրվել տարբեր փորձագետների, քաղաքական գործիչների և ընդհանրապես տարբեր մարդկանց կողմից, որ կարծում եմ՝ այդ սցենարների հիմնական հատվածը, եթե ոչ բոլորը, չունեն բավարար հիմքեր: Եվ չեմ էլ կարծում, որ սա կարող է ինչ-որ ձևով օգնել հոկտեմբերի 27-ի գործի, այսպես ասած՝ բացահայտմանը:
Լուսանկարը՝ armeniasputnik.am-ի
