Սահմանադրական դատարանը ապրիլի 28-ին մերժեց ապրիլի 2-ի խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքները վիճարկելու վերաբերյալ Կոնգրես-ՀԺԿ դաշինքի դիմումը: Եվ նոր Ազգային ժողովն իր լիազորությունները կստանձնի մայիսի 18-ին ու նույն օրն էլ կանցկացնի իր անդրանիկ նիստը:
ՍԴ-ում իր եզրափակիչ ելույթը ավարտելուց հետո ՀԱԿ խորհրդարանական խմբակցության անդամ Լևոն Զուրաբյանը հեռացավ դահլիճից և չվերադարձավ լսելու իրենց դիմումի վերաբերյալ ՍԴ-ի դիմումը, թե չի ցանկանում մասնակցել այդ ֆարսին: «Խնդիրը, սակայն, չի լինելու ապացույցների անբավարարության մեջ․ ձեզ չի էլ հետաքրքրում ճշմարտության փնտրտուքը, քանի որ դուք այն գիտեք: Դուք այստեղ իրականում միայն մեկ գործ եք անում՝ ինչքան հնարավոր է ավելի լավ պաշտպանել Հանրապետական կուսակցության և Սերժ Սարգսյանի իշխանությունը և նրա կողմից կազմակերպված ընտրակեղծարարությունը: Ես չեմ կարծում, որ այսօր ճշմարտությունը կհաղթանակի, բայց մի օր դա ազգովի անելու ենք»,- հայտարարեց նա ու հեռացավ:
«Դաշինքի կողմից տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների 94 տոկոսում նշանակված բոլոր անդամները, առանց բացառության, ստորագրել են քվեարկության արդյունքների վրա բոլոր արձանագրությունները՝ ըստ էության վավերացնելով այդ տեղամասերում քվեարկության արդյունքների հավաստիությունը: Նման իրավիճակում ՍԴ-ում իրավական վեճի նախաձեռնումը ոչ թե ընտրական իրավունքի պաշտպանության խնդիր է հետապնդում, այլ դառնում է ինքնանպատակ ու քաղաքական շահարկումների տեղիք է տալիս»,- հայտարարեց ՍԴ նախագահ Գագիկ Հարությունյանը՝ մերժելով բավարարել Կոնգրես-ՀԺԿ դաշինքի դիմումն ու չեղյալ հայտարարել ընտրությունների արդյունքները:
Իսկ Գ. Հարությունյանի այս պատճառաբանությունը նշանակում էր, որ ՀԱԿ-ը ընկավ ինքն իր լարած թակարդը: Տվյալ դեպքում խոսքը վերաբերում է նոր Ընտրական օրենսգրքում ՀԱԿ-ի, նույն Լ. Զուրաբյանի նախաձեռնությամբ ստեղծված 4+4+4 ֆորմատի առաջարկությամբ կատարված փոփոխություններին, որոնց արդյունքում էլեկտրոնային տեխնոլոգիաներ ներդրվեցին ընտրական պրոցեսում: Այս անգամ ընտրատեղամասերում ներդրվեցին էլեկտրոնային գրանցման սարքավորումներ, որոնք ընտրողին նույնականացնում էին թե դեմքով, թե մատնահետքերով: Տեղադրվեցին նաև տեսանկարահանող սարքավորումներ, և, որ ամենակարևորն է, քվեարկությունից հետո հրապարակվեցին ընտրություններին մասնակցած քաղաքացիների ստորագրած ցուցակները:
Ընդ որում՝ ՀԱԿ-ը նախապես միայն պահանջում էր հրապարակել այդ ստորագրված ցուցակները, և դա համարում էր իրենց ներկայացրած պահանջներից գլխավորը: Նույն Լ. Զուրաբյանը հայտարարում էր, թե այդ ցուցակներում առկա են 500-600 հազար ՀՀ քաղաքացիների անուններ, որոնք հանրապետությունում չեն բնակվում և ընտրություններին անձամբ չեն մասնակցում: Բայց իշխանությունները կեղծ անձնագրեր տպելով՝ նրանց փոխարեն քվեարկություններ են իրականացնում: Իսկ եթե իշխանությունները համաձայնեն հրապարակել այդ ցուցակները, ապա իրենք կհայտնաբերեն այդ կեղծիքները: Այդպիսով, իշխանությունները նման կեղծիքի չեն գնա և կկորցնեն իրենց օգտին մեխանիկորեն գրանցվող այդքան ձայները:
Եվ անցած տարվա գարնանից սկսած ԸՕ-ի փոփոխությունների շուրջ 4+4+4 ֆորմատի բանակցությունները Լ. Զուրաբյանը պատմական էր համարում: «Այս համաձայնությունը կարելի է պատմական համարել, քանի որ նման բան դեռևս չէր եղել»,- դեռևս անցած տարվա հունիսին հայտարարել էր նա:
Իսկ սեպտեմբերի 13-ին ԸՕ-ի փոփոխությունների վերաբերյալ եռակողմ համաձայնագրի ստորագրումից հեռո լրագրողների հետ զրույցում Լ. Զուրաբյանը կրկնելով դրա պատմական նշանակությունը՝ հավելեց, որ ձեռքբերված պայմանավորվածությունները լուրջ հիմնաքար են, լուրջ ֆունդամենտ, որի վրա պայքարելով՝ կարելի է հաջողության հասնել: Բայց վեց ամիս հետո, այդ բոլոր նորարարությունները ներդնելու արդյունքում էլ Կոնգրես-ՀԺԿ դաշինքը խորհրդարանական ընտրություններին պարտվեց: Եվ ինչպես ՍԴ նախագահ Գ. Հարությունյանը նշեց, տարածքային ընտրական հանձնաժողովներում դաշինքի բոլոր անդամները ստորագրել էին, նույնն է թե՝ ընդունել էին ընտրության արդյունքները:
Ավելին, քվեարկությունից հետո, երբ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը հրապարակեց ընտրողների ցուցակը, դաշինքն ու նրա կառույցները չգտան հանրապետությունից բացակայող իրենց ասած՝ 500-600 հազար ընտրողների փոխարեն համատարած քվեարկությունները: Այս անգամ չկային անգամ մահացածների փոխարեն քվեարկությունները: Ցուցակները մաքուր էին: Ընտրությունների օրը ընտրատեղամասերում էլ լուրջ խախտումներ չեն գրանցվել: Համենայնդեպս, նախորդ համապետական ընտրությունների նման լցոնումներ ու ընդդիմության քվեների ոչնչացման դեպքեր չեն եղել: ՀԱԿ-ն իր նախաձեռնած փոփոխություններով ու նորագույն տեխնոլոգիաների ներդրումով իշխանություններին ստիպել էր «մաքուր» ընտրություններ անցկացնել՝ ապահովելով իրենց համար ավելի շատ քվեներ, քան նախորդ ընտրություններին էին ստացել:
ՀԱԿ-ն իշխանություններին ստիպել էր դրսում, ընտրատեղամասերից դուրս՝ իրենց շենքերում, բնակարաններում ու աշխատավայրերում ոսկերչական ճշգրտությամբ աշխատել ընտրողի հետ՝ կիրառելով միայն վարչական լծակ և ընտրակաշառք: Բայց այդ ամենը անտեսանելի էր, եթե, իհարկե չլինեին դպրոցների տնօրենների հետ Դանիել Իոննիսյանի կատարած ձայնագրությունները: Ինչպես նաև՝ Արտակ Սարգսյանի՝ ՍԱՍ-ի Արտակի ընկերությունների աշխատակիցների հետ անցկացված ժողովի ձայնագրությունը: Այնուամենայնիվ, կարելի է ասել, որ ՀԱԿ-ը Ընտրական օրենսգրքում կատարած փոփոխություններով այս ընտրություններին կտրուկ նվազեցրեց ընտրակեղծիքների տեսականին, քվեարկության ընթացքում լրագրողների, դիտորդների, ընդդիմության ներկայացուցիչների նկատմամբ իշխանությունների կողմից արվող ահաբեկումներն ու բռնությունները: Ավելին, այս անգամ հանձնաժողովներում իշխանությունների ներկայացուցիչները վախվորած և համբերատար կատարում էին նրանց բոլորի պահանջները, որպեսզի հանկարծ որևէ կոնֆլիկտ կամ աղմուկ չբարձրանա, ինչը բացասաբար կազդի ընտրությունների վրա:
Եվ այսքանից հետո դժվար է ասել, ԸՕ-ում կատարված՝ Լ. Զուրաբյանի ասած պատմական փոփոխությունները դրակա՞ն, թե՞ բացասական ազդեցություն թողեցին ընտրակեղծիքների վրա: Դրակա՞ն, թե՞ բացասական երևույթ էր առանց աղմուկի ընտրությունները կեղծելը:
Լուսանկարը՝ Photolure-ի
